Þjóðviljinn - 11.06.1983, Blaðsíða 2

2 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 11. - 12. júní 1983.
skammtur
Af tölvuspilakassa-
fíknivandamáli
Stundum er mér nær aö halda aö allt sem aflaga fer
í þjóðfélaginu sé andskotans unglingunum aö kenna.
Þó þaö séu aö vísu ekki þeir sem hafa klárað síldina,
loðnuna og þorskinn í sjónum, né hagbeitina, og skilið
landiö eftir í flakandi sárum, pantsett fósturjöröina fyrir
erlendum skuldum, hleypt verðbólgunni uppí á ann-
aðhundrað stig o.s.frv., þá er það nú einu sinni svo, að
þeir sem komnir eru til „vits og ára“ og eiga að sýsla
um landsins gagn og nauðsynjar, hafa lítið svigrúm
haft til annars en að velta vöngum yfir „unglingavand-
amálinu", sem nú er loksins orðið eitt allsherjar full-
orðinsvandamál.
Hvert reiðarslagið af öðru hefur dunið á okkur
undanfarið vegna unglinganna og nú síðast tölvu-
spilakassafíknivandamálið.
Þegar ég var að alast upp hérna vestur í bæ í
kreppunni og stríðinu voru unglingavandamál ekki til.
Þá voru félags-, atferlis- og unglingavísindi svo
skammt á veg komin, að spilafíknin í okkur strákunum
þótti ekkert tiltökumál. Og skaðlaust hefur þetta sýni-
lega verið, því nú erum við allir orðnir meira eða minna
fínir menn, það er að segja þeir okkar sem ekki eru
búnir að drekka sig í hel, eða drepa sig á einhverju
öðru, eins og gengur og gerist.
Fjárhættuspil byrjuðum við að stunda strax uppúr
fimmáraaldri í portinu bakvið Óla Rúnka á Vesturgötu
16 þar sem gamla Gröndalshúsið stendur enn. Spilað
var stikk, stundum kallað klink, eða hark. Og til þess
að mönnum leiddist ekki var þess jafnan gætt að
aleigan væri alltaf undir. Þeir yngstu spiluðu tveggja-
aurahark, þeir sem eitthvað voru að komast í álnir af
blaðasölu fóru í fimmaurastikk og síðan með enn
auknum auraráðum í krónuhark og túkallahark. Þegar
svo manndómsárin fóru að nálgast var hangið á bil-
jardinum myrkranna á milli, en þar urðu menn öreigar
oft á dag og auðkýfingar jafnoft.
Ég held að fullorðið fólk, sem komst ekki hjá því að
fylgjast með þessum umsvifum okkar, hafi ekkert ver-
ið að spöglera í því hvort við værum „munsturbörn"
eða ekki.
Nú er öldin önnur. Með aukinni sérfræðilegri þekk-
ingu hafa fullorðnir komist að því að flest það, sem
unglingar aðhafast, er vafasamt athæfi, öfugt við um-
svif okkar þeirra eldri og viturri.
Reynsla síðustu ára sýnir að flest það sem ung-
lingar taka sér fyrir hendur er til þess fallið að skapa
„próblemm", próblemm, sem við þurfum að leysa. Og
nú hefur tölvuspilakassafíknivandamálaholskeflan
riðið á okkur af úfnum hafsjó unglingavandamálanna
eins og reiðarslag.
Fyrir nokkru efndu æskulýðsfrömuðir til málþings
útaf tölvuspilum almennt. Þar kom fram að tölvuspil
eru venjulega leikin af einum unglingi og er þrautin í
því fólgin að koma apa upp stiga, en gæta þess að
hann hoppi í leiðinni yfir tunnur sem velta á móti
honum. Þegar apinn er svo kominn á leiðarenda uppá
efstu hæð, dettur annar api, stærri, á rassinn og þegar
best lætur ofanaf háum rafti niður alla stigana. Leikur-
inn gengur semsagt útá það að koma sem flestum
öpum upp, svo að sem flestir apar hrapi niður aftur.
Og nú er þetta apaspil orðið eitt mesta stórvanda-
mál samtíðarinnar.
„Af þessu spili...“ (svo notuð séu óbreytt orð eins
fulltrúans á málþinginu) „Af þessu spili verða ungling-
amir svo hugfangnir að líkja má við eiturlyfjaneyslu,
þar sem sífellt þarf meira magn til að finna sömu
áhrifin."
í grunnskólunum kváðu vasatölvuspilin vera orðin
alvarlegt vandamál. „Nemendur eru“ (sagði skóla-
stjóri á þinginu) „farnir að nota óhóflega langan tíma á
salerninu, þegar þeir eiga að vera í tímum, já langt
framyfir staðlaða tímalengd dvalar á náðhúsi. Hér er
það vasatölvan og ekkert annað sem dvelur nemend-
ur.“
Einn af þátttakendumámálþinginu lagði til að tölv-
uspilakössum yrði komið fyrir á bókasöfnum til að
vekja hjá unglingum Ijóðelsku og ást á fögrum bók-
menntum, og annar benti á að dvöl við tölvuspila-
kassa eyddi árásarhneigð og stakk uppá að kössun-
um yrði fjölgað á Hlemmi.
Niðurstaða þingsins um tölvuspilakassafíknivanda-
málið kom svo í öllum fjölmiðlum, og birti ég hana hér
orðrétta uppúr einu af dagblöðunum, þar sem mér
finnst hún varpa dæmigerðu og skýru Ijósi á þennan
stórvanda, eins og hann blasir við; orðrétt uppúr Þjóð-
viljanum:
„Allir þeir kassar og tölvuspil, sem hér eru í notkun,
hafa sameiginlegar áhrifabreytur, sem auka og
viðhalda spiiafíkn. Áhrifabreyturnar eru þessar:
Nýjabrumið er mikið; aðstæðurnar sem spilað er
við eru afar sértækar; tækin bjóða uppá félags-
skap; styrkingin er ákveðinnar gerðar; tíminn,
sem líður milli atferlis og styrkingar, er ákveðinn á
sérstakan hátt og hér er um að ræða svokallaða
óreglulega hlutfallsstyrkingu, sem kallar fram
bæði öra svörun og svörunartíðni, sem viðheldur
svörun löngu eftir að styrking hættir."
Þessi félagsfræðilega úttekt gefur óneitanlega
glögga mynd af tölvuspilakassafíknivandamálinu sem
slíku.
Um síðustu helgi tókst prentvillupúkanum held-
ur betur að pretta prófarkarlesarann og gera lítið,
ómerkilegt vísukorn gersamlega óskiljanlegt. Vís-
an átti að sjálfsögðu að vera svona:
Fræðimanna frækið lið
flókinn vanda greiðir, (ekki „fólkinu vanda“...)
en próblemm er að próblemmið
próblemm af sér leiðir.
sHráargatió
Jógúrtumbúðir
Mjólkurbús Flóamanna hafa ver-
ið nokkuð í blaðafréttum að
undanförnu eftir að fréttist, að
jógúrtin væri ódýrari hjá Mjólk-
urbúi K.Þ. og Mjólkurbúi ís-
firðinga heldur en frá Flóa-
mönnum. Hafa Flóamenn vísað á
umbúðaverðið sem skýringu á
þessum verðmismun. Nú hefur
heyrst, að verðmismunurinn liggi
alls ekki í umbúðaverðinu, held-
ur sjálfri jógúrtinni: Mjólkurbú
Flóamanna selji einfaldlega dýr-
ari jógúrt en Isfirðingar og Hú-
svíkingar. Þessu til stuðnings má
benda á, að þegar mjólkurafurðir
hækkuðu í verði nýlega var
heimiluð rúmlega 26 prósent
hækkun á jógúrt, en Mjólkurbú
Flóamanna hækkaði sína jógúrt
um aðeins 19 prósent. Væntan-
lega ætla Flóamenn ekki að reka
jógúrtgerð sína með tapi.' Von-
andi skýrist þetta mál á næstu
dögum.
Mikil
mannaskipti eru á Helgarpóstin-
um um þessar mundir. Ritstjór-
arnir, Björn Vignir Sigurpálsson
og Ámi Þórarinsson, eru komnir
í annað og eru aðeins ritstjórar að
nafninu til. Guðjón Arngrímsson
er eins og er ritstjóri en um næstu
mánaðamót hættir hann og fer í
auglýsíngabransann. Þá tekur við
verkstjórn á blaðinu Ingólfur
Margeirsson og hefur hana á
hendi a.m.k. í sumar en hann er
nýbyrjaður við blaðið. Þá er
einnig hættur Ómar Valdimars-
son. Auk Ingólfs eru nýir blaða-
menn þau Hallgrímur Thor-
steinsson, sem verið hefur frétt-
amaður á útvarpinu, Magdalena
Schram, sem var ritstjóri Helgar-
blaðs DV og Þröstur Haraldsson,
sem verið hefur rit'stjóri Sæ-
mundar, blaðs sem SÍNE gefur
út.
Pess
sjást nú merki á ýmsan hátt að
fólk er að draga saman seglin
vegna efnahagsráðstafana ríkis-
stjórnarinnar og aukinnar dýr-
tíðar. Ekki síst munu ferðaskrif-
stofurnar finna fyrir þessu. Mun
vera mikið um afpantanir og
undirboð. Er ekki ólíklegt að
ýmsar af hinum smærri ferða-
skrifstofunum muni leggja upp
laupana eftir þetta sumar. Þó er
ein ferðaskrifstofa sem aldrei
mun hafa jafnmikið að gera og
nú. Það er Ferðaþjónusta stú-
denta. Hún býður upp á ódýrt
leiguflug til útlanda og er löngu
uppselt í allar ferðir. Þessi
aukning er líka eðlileg í krepp-
unni því að fólk fer nú síður í
dýrar ferðir en kappkostar að
komast til útlanda á sem ódýrast-
an hátt.