Þjóðviljinn - 11.06.1983, Blaðsíða 6

6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 11.-12. júní 1983
DJOOVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýöshreyf-
ingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastióri: Guðrún Guðmundsdóttir
! Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Olafssen.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Auglýsingastjóri: Sigriður H. Sigurbjörnsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auður Styrkársdótfir, Álfheiður Ingadóttir, Helgi Ólafsson,
Lúðvík Geirsson, Magnús H, Gíslason, Ólafur Gíslason,
Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttafrettaritari: Víðir Sigurðsson.
Utlit og hönnun: Helga Garðarsdóttir, Guðjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Atli Arason.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Ólafur Þ. Jónsson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Sæunn Óladóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigurmundsson.
Ólafur Björnsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, simi 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent h.f.
ritsijórnargrcin úr aimanakinu
Thatcher tapar -
en vinnur sigur
• Breski íhaldsflokkurinn hefur ekki haft jafn sterka
stöðu á þingi og nú að loknum kosningum í áratugi.
Meirihluti hans á þingi þrefaldaðist og er nú um 130 sæti
í stað 40 áður. Samt fékk íhaldsflokkurinn aðeins 42%
atkvæða, og tapaði 3% frá síðustu kosningum. Fylgi
hans er svipað og Sjálfstæðisflokks 1974. Þá fékk ís-
lenska íhaldið 25 þingmenn af 60, en nú fær breska
íhaldið um 400 af 650 þingmönnum út á svipað kjör-
fylgi. Bandalag jafnaðarmanna og Frjálslyndra, sem er
með svipað fylgi og Framsókn hefur oft fengið á ís-
landi, fær hinsvegar aðeins um 20 þingmenn. Ekki er
því að furða þótt meirihluta Breta þyki kosningakerfið
óréttlátt.
• Bresku kosningarnar þóttu mikilvægur prófsteinn á
vinsældir harðrar hægri stefnu í efnahagsmálum. Járn-
frúin Thatcher reif sig út úr miðjumoði og fékk íhalds-
flokkinn inn á hraðlínu-kapítalisma. Þessi stefna var
síður en svo vinsæl og heldur ekki helsti merkisberi
hennar. Fað var Falklandseyjastríðið sem færði
Thatcher viðurkenningu sem leiðtoga og nærði særðan
þjóðarmetnað og söknuð margra Breta yfir glötuðu
heimsveldi. Síðan hefur breska forsætisráðherranum
gengið betur að sannfæra bresku þjóðina um að fyrst
verði hún að ferðast lengi í djúpum táradal áður en hið
fyrirheitna land nýkapítalista kemst í augsýn.
• En það er hægt að hafa miklar efasemdir um að
Bretar hafi í raun verið að hrópa á efnahagsaðferðir
Thatchers. Bent hefur verið á að það eina sem járnfrúin
hafi fært Bretum sé í raun dálítill skammtur af heppni
eftir ólukku-skeið áratugum saman. Norðursjávarolían
| kom inn í breska efnahagsdæmið um svipað leyti og
Thatcher hreiðraði um sig í Downingstræti 10. Tekj-
urnar af bresku olíunni eru sagðar eiga meiri þátt í
lækkun verðbólgu heldur en efnahagsstefna Thatcher,
sem fyrst og fremst hefur stuðlað að atvinnuleysi og
félagslegu misrétti. Síðan kom Falklandseyjastríðið
eins og himnasending fyrir óvinsælan forsætisráðherra.
• íhaldsflokkurinn hafði öll ráð í hendi sér í nýaf-
staðinni kosningabaráttu. Hann telfdi fram stefnufestu
og umdeildum en ótvíræðum leiðtoga. Á móti var
óformlega og formlega klofinn Verkamannaflokkur
undir veikri forystu. Kosningabandalag frjálslyndra og
jafnaðarmanna átti og stóran þátt í því að svipta Verka-
mannaflokkinn von um að geta aflað stjórnarpró-
grammi sínu víðtæks trausts. OII bresk dagblöð hróp-
uðu á sigur Thatchers nema tvö og sjónvarpið lagði sig
fram um að sýna bestu hliðar forsætisráðherrans meðan
slík tillitsemi var ekki sýnd öðrum leiðtogum. En þrátt
fyrir samstilltan fjölmiðlakór og klofning andstæðinga
er andúðin á íhaldsstefnu Thatchers svo sterk að íhalds-
flokkurinn tapaði fylgi þó honum væri færður þingsigur
á silfurfati vegna sundrungar til vinstri.
• Ekki er að efa að meðal vígbúnaðarsinna og hægri
manna mun útkoma kosninganna í Bretlandi ýta undir
hauka og harðalínumenn, og styrkja stöðu þeirra. Á
íhaldsbæjum hér sem annarsstaðar verður reynt að apa
eftir Thatchers-línunni. Feir íhaldsmenn sem enga hafa
járnfrú, ekkert stríð og enga olíu geta hinsvegar orðið
ærið grátbroslegir í slíkum rullum. En lærdómur kosn-
inganna í Bretlandi er fyrst og fremst sá að sundrung
íhaldsandstæðinga og vinstri manna býður íhaldi allra
landa til ódýrrar veislu. Slík veisluhöld eru nýafstaðin
hér á landi og stórveislan sem vinstri öflin í Bretlandi
hafa haldið Thatcher minnir enn á þessi einföldu sann-
indi.
-ekh
lenskri stjórnmálasögu. Verður
eins nú? Þá voru grunn-
kaupshækkanir bannaðar með
lögum í eitt ár. Þá voru verkföll
og aðrar aðgerðir einnig bann-
aðar í eitt ár og á var sérstakur
gerðadómur skipaður til að á-
kveða kaup ogkjör og hafa hönd í
bagga með þróun verðlagsins.
Auðvitað héldu verkföllin
áfram og auðvitað voru gerða-
dómslögin brotin á bak aftur. Og
um haustið fékk
Sósíalistaflokkurinn 10 þing-
menn kjörna á Alþingi af þeim 52
sem þá sátu, en grunnkaup í
landinu hækkaði hvorki meira né
minna en um 40% og 8 stunda
vinnudagur varð viðurkenndur.
Afturhaldinu nú í dag og fyrir
40 árum svipar saman - því er
ekki að neita. Menn virðast seint
ætla að átta sig á þeirri einföldu
staðreynd að það er til hugsandi
fólk í landinu og þetta fólk hefur
með sér samtök. Það getur vel
verið að eftir þeim leiðum sem nú
er verið að reyna, verði hægt að
lækka verðbólguna um svo og svo
mörg prósent. En ef það er keypt
of dýru verði út frá hagsmunum
vinnandi fólks séð, gengur dæmið
einfaldlega ekki upp. Ríkisstjórn
sem hefur ætlað sér að stjórna í
blóra við verkalýðshreyfinguna
getur aldrei setið lengi. Henni
verður fyrr en síðar sparkað af
alþingi götunnar og þar er ekki
spurt um fundasköp og reglu-
gerðir hins borgaralega þjóðfé-
lags. Þess vegna verður fróðlegt
að fylgjast með viðbrögðum
verkalýðshreyfingarinnar á
næstu mánuðum því hún • er
auðvitað það afl sem ákveður
hvort ríkisstjórn Steingríms Her-
mannssonar fær að sitja áfram
eða ekki. Vonandi stendur hreyf-
ingin undir þeirri miklu ábyrgð
sem á herðar hennar hefúr verið
lögð.
- v.
Þeir geta
aldrei lært
„Þessi gerræðisfulla
aðgerð á sér ekki
fordæmi hér á landi í
sögu lýðveldisins og
hefur engin ríkisstjórn
leyft sér að svipta alla
launþega landsins
samningsrétti á einu
bretti. Jafnvel hin
illræmdu gerðardómslög
frá 1942 jafnast ekki á
við þessa valdbeitingu“.
Þannig segir m.a. í ályktun 7.
þings Rafiðnaðarsambands ís-
lands um bráðabirgðalög ríkis-
stjórnar Steingríms Hermanns-
sonar þegar verkafólk í þessu
landi var svipt rétti sínum til að
ákveða lífskjör sín með frjálsum
kjarasamningum. Það kemur
ekki á óvart í sjálfu sér að samtök
launamanna, eins og rafvirkja í
þessu tilfelli, skulu álykta á þenn-
an veg. Hver ærleg taug hvers
einasta launamanns hlýtur að
taka við sér þegar á hann er hall-
að með svo ruddalegum hætti
sem þeir Steingrímur og Geir
gera sig nú bera að. En það sem
vekur athygli og hvað mig varðar,
eilífa umhugsun, er sú staðreynd
að í forsvari fyrir fjölmörgum
verkalýðsfélögum eru afdankaðir
íhaldsmenn. Eða hvar skyldu
þeir félagar Björn Þórhallsson,-
Magnús L. Sveinsson og Guð-
mundur Hallvarðsson vera í pó-
-litík? Þeir eru innvígðir í Sjálf-
stæðisflokkinn, flokk burgeisa og
árásarlýðs á lífskjör verkafólks.
Og hvaða tiltrú ætli maður hafi á
ályktunum eins og þetta
greinarkort byrjar á? Hvað mig
varðar: enga.
Ég man þá tíð þegar fráfarandi
ríkisstjórn hjó í kaupmáttinn
okkar með margfalt mildari hætti
en nú er gert, að VR-blaðið, mál-
gagn Magnúsar L. Sveinssonar,
birti línurit og töflur á töflur ofan
um gerræðið. Hagfræðingur
Verslunarmannafélags Reykja-
víkur var hafður við þá iðju viku
eftir viku að reikna út fyrir okkur
hvað við hefðum í kaup ef kjara-
skerðingarlögin hefðu ekki kom-
ið til framkvæmda. Þá var verið
að skera niður um 2-5% en nú er
verið að lækka kaupið um 30%.
Það verður gaman að sjá næsta
VR-blað...
Það er út af fyrir sig fróðlegt að
velta fyrir sér þeim tvískinnungi
og raunar pólitíska geðklofa sem
hlýtur að hrjá verkalýðsforingja
sem um leið eru innvígðir í
samtök burgeisanna. Öllu alvar-
legri er hins vegar sú staðreynd
að annar hver launamaður í þessu
landi skuli í kosningum eftir
kosningum kjósa yfir sig úrræði
afturhaldsins. Eða hvernig í ó-
sköpunum geta launamenn
kvartað undan 30% niðurskurði
á launum ef þeir sjálfir bera
ábyrgð á þeirri gjörð? Eða héldu
menn að inn í kjörklefanum við
síðustu kosningar færi fram ein-
hvers konar leikaraskapur? Vissu
lega bera ekki allir launamenn
ábyrgð á núverandi ríkisstjórn.
En allt of margir gera það. Það er
ekki síst til komið vegna þeirra
pólitísku sjónhverfingarmanna,
sem um allt of langt skeið hafa
komist upp með það að vera hlið-
hollir verkafólki frá 9-5 á daginn
en klappa svo fyrir kjaraskerð-
ingartillögum á flokksfundum
á kvöldin.
Það var áður minnst á gerðar-
dómslögin 1942. Þau voru undan-
fari einhverra mestu þáttaskila
sem nokkru sinni hafa orðið í ís-
Valþór
Hlöðversson
skrifar