Þjóðviljinn - 02.07.1983, Blaðsíða 9

Helgin 2. - 3. júlí 1983 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9
. ..... ...... - - • í-i • Jg2J[ ^A^jtBBBBm^sBBBBBBBBsBBBBBBBBSSSSSBBBBBBBBBBSBBBBBBSBBBBBBBBBBBBBBBBH^^^^^^H
■hiiiiiui^ : 1 / i / «H| MMB MM MM| MMM MMMM M> K ■ _ W_ MíiIImB -IULímI » ■■ IH m ■■» ■■■ !■, ■ ■Ulgai SBmIýM
Nýtískuleg verksmiðja í Suður-Wales eftir Richard Rogers.
Fínlegur funkisarkitektúr.
Funkis-
stíllinn
Hafinn til vegs og
virðingar á ný
Á 3. áratugnum sló svokallaður
Funkisstíll eða modernismi í
byggingarlist í gegn, einfaldur,
knappurog hagkvæmur.
Frægirarkitektareins og
WalterGropius, Miesvarnder
Rohe og Le Corbusier gáfu fyrir
heit, meðtilkomu nýrrartækni
um ódýr, hagkvæm og
smekkleg húsfyrirallan
fjöldann. Draumurinn varðekki
að veruleika en þess í stað risu
risastórir kassar úr gleri og stáli
ílöngum röðumfyrir
stórfyrirtækin. Hugsjónin um
einföld form og hrein efni var
ekki lengurfersk. Og ásíðasta
áratug var fólk algerlega búið
að fánógaf þessu.
„Einfaldleikinner
hundleiðinlegur", sagði
arkitektinn Robert Venturi. Og
það var eins og við manninn
mælt. Upp reis ný alda sem
fordæmdi hugsjónir
modernistanna og hóf upp til
skýja það sem þeir höfðu
hafnað: liti og íburðarmikið
skraut. Modernisminn virtist
dauður.
En nú virðist líkið vera að lifna
við aftur. í smíðum eru hér og hvar
um heiminn byggingar sem kalla
má nýmodernisma. Þar má nefna
straumlínulaga bankamiðstöð í
Hong Kong, sem reist er úr stáli og
gleri og teiknuð af hinum umdeilda
arkitekt Norman Foster. Einnig
koma við sögu bandarísku arkit-
ektarnir Charles Gwatmey og Ro-
bert Siegel sem m.a. hafa teiknað
merkilegt einbýlishús á Long Is-
land. Það er glæsileg rómantísk út-
færsla á modernismanum þar sem
línurnar eru ekki eins harðar og
stundum áður. Nýmodernisminn
brýst líka fram í dýrkun á húsgögn-
um sem meistarar á fyrri hluta ald-
arinnar, svo sem eins og Mackint-
osh, Hoffmann og Grey teiknuðu.
Þeim er nú safnað eins og dýrgrip-
um, gerðar eftirlíkingar af þeim og
ný framleidd. Jafnvel í nýjustu
klæðatískunni má sjá áhrif mod-
ernistanna frá 3. áratugnum. Tákn-
rænt fyrir hina nýju bylgju er það
að Pritzker verðlaunin í ár - þau
eru eins konar Nobelsverðlaun
arkitekta og nema 100 þúsund doll-
urum, voru veitt til I.M. Pei sem er
mikill modernisti. Hann sagði í
ræðu sem hann hélt við afhendingu
verðlaunanna að modernisminn
væri síður en svo genginn sér til
húðar heldur lifandi afl.
Nýmodernisminn er samt dálítið
ólíkur gamla modernismanum.
Dýrkun á hörðum efnum og kassa-
laga formum er ekki eins mikill og
þó að nýmodernistarnir hafi hrifist
af hinum glæsilega stíl funktional-
ismans eru þeir mjúkir og rómant-
ískir jafnframt því að vera „töff“.
Þeir eru ekki fastir í nostalgíunni
heldur sækja hugmyndir sínar til
fleiri skeiða í sögunni.
Það er engin tilviljun í þessu and-
rúmslofti að fullkominn framúr-
stefnumaður í innanhússarkitektúr
eins og Joe D’Urso fyllti nýjan og
-■'v

Menil-húsið á Long Island, teiknað af Gwathmey Siegel: Rómantísk og
mjúk útfærsla á hörðum funkisstíl.
Módel af nýju bankamiðstöðinni í
Hong Kong sem breski arkitektinn
Foster hefur teiknað
Stólar teiknaðir af Hoffmann, og
Meier.
glæsilegan næturklúbb í Hong
Kong nýlega af endurgerðum funk-
ishúsgögnum þ.á.m. nokkrum sem
teiknuð voru af Le Corbusier,
Hoffmann og Mackintosh. ttalskir
framleiðendur svo sem Cassina í
Mílanó og Dario Del Mestri í
Udine byrjuðu þegar fyrir nokkr-
um árum að framleiða húsgögn
eftir gömlu meistarana og eru þau
nú í tísku í stað ódýru fjöldafram-
leiddu og margnota húsgagnana
sem voru í tísku á 7. áratugnum.
Þar á meðal voru hrúgaldastólarnir
sem flestir kannast við.
Ýmsir gleymdir húsgagnaarki-
tektar frá 3. og 4. áratug aldarinnar
hafa nú verið endurreistir. Þar má
nefna austurríkismanninn Hoff-
mann. Þó að stólar hans séu í gund-
vallaratriðum í funkisstíl má samt
einnig sjá í þeim rococo-línur og
ntilda liti. Hinir hörðu stálstólar
Marcel Breuers eru hins vegar ekki
í eins miklum metum nú. Þá eru
einnig kornnir nú fram í dagsljósið
arkitektar sem teikna ný húsgögn í
funkisstíl. Þar má nefna Banda-
ríkjamanninn Richard Meier sem
teiknar húsgögn sem þrátt fyrir ein-
faldleika sinn eru mjög fínleg og
með gott handverk. Stólar hans eru
einungis gerðir af viði og í þeim eru
ntildar bogalínur eins og í stólum
Hoffmanns fyrr á öldinni.
(GFr- lauslcga endursagt úr News-
week)