Þjóðviljinn - 19.11.1983, Blaðsíða 11

'
Todfíi-vón ,01' - »iV1 V' /ó r.viVMC 0 í
Helgin 19. - 20. nóvember 1983 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 11
Spegilmálið
Ofsóknir
eða rétttmætar ákærur?
í síðustu viku var réttað í svo-
kölluðu Spegilmáli en það er
eitt hið furðulegasta dómsmál
sem upp hefur komið hér á
landi í seinni tíð. Annað tölu-
blað af Speglinum var gert upp-
! tækt um allt land í lok maí á
þessu ári og er það ekki lítil að-
gerð því að útgáfukostnaður
þessa eina tölublaðs mun
nema hálfri miljón króna og var
þetta því jafnframt ákvörðun
um að gera Úlfar Þormóðsson
gjaldþrota eða því sem næst.
Ríkissaksóknari sagðist hafa
fengið ábendingu frá lögregl-
unni í Reykjavík og látið til
skarar skríða eftir að hann hafi
flett blaðinu. (dagblöðum
næstu daga komu svo ýmsar
yfirlýsingar frá ríkissaksóknara
og sagði hann ástæðurnarfyrir
upptökunni vera meiðyrði og
klám. Þegarsvoseinnahin
formlega ákæra var fram borin
var ekki minnst á meiðyrði í
henni en í staðinn komin ákæra
um guðlast og klám. Þetta þýðir
það að hinar „meiddu" per-
sónur hafa ekki viljað standa
frammi fyrir dómstólum til að
verja æru sína og þá er gripið til
þess að ákæra um guðlast
þess í stað.
Hér skal það tekið fram að í
þessu máli skiptir ekki hvort Speg-
iillinn hafi verið góður eða slæmur,
fyndinn eða leiðinlegur, smekk-
legur eða ósmekklegur. Hér skiptir
máli hvort í honum hafi verið klám
eða guðlast sem brýtur í bága við
lög. Um það snýst málið eins og
það er sett fyrir dómstólana. Hér er
líka í húfi prentfrelsið sjálft og má
þar m.a. vísa í harðorða ályktun
Blaðamannafélags íslands sem
mótmælti aðförinni að Speglinum.
Það er því forvitnilegt að fara svo-
lítið í saumana á ákæruatriðunum.
Úlfari Þormóðssyni er gefið að
sök að hafa birt á prenti, dreift og
selt sora- og klámfengið efni en það
varði við 210. grein almennra
hegningarlaga. Er nánar tilgreint
við hvað af efni blaðsins er átt.
Kært er út af tveimur myndum á
bls. 8 en þær eru af nöktum karl-
manni með kynfærin í snæri teygð
upp að aftanverðu. Við hliðina á
myndinni er saga tengd myndinni
undir yfir fyrirsögninni: „Hrikalegt
kosningasvindl" og er talið að karl-
inn hafi reynt að svindla sér inn á
Kvennalistann með þessum hætti.
Þá er kært út af lesmáli á bls. 39 en
þar eru þó miklu fremur meiðandi
ummæli um hjónin Ragnhildi
Helgadóttur og Þór Vilhjálmsson
heldur en að um klám sé að ræða og
raunar finnst ekkert klám í lesmál-
inu. Loks er kært út af mynd á bak-
síðu af manni sem býr sig til að
sneiða framan af kynfærum sínum.
Er þarna verið að gera grín að efna-
hagstillögum Alþýðubandalagsins
í vor sem Ragnar Arnalds kallaði
„styttingarleið gegn verðbólgu".
Hvergi er að finna í neinum
lögum skilgreiningu á hugtakinu
klám og hefur oft verið reynt að
koma því í fast form en það er þó
háð tíðarandanum hvað telst klám
og hvað ekki. Flestir eru þó sam-
mála um að hugtakið verði að
tengjast kynlífi á einhvern hátt og
þá einhverjum losta. Myndirnar
sem hér er kært út af tengjast
hvorki kynlífi né losta á neinn hátt.
Þá er hér í bókaverslunum ara-
grúi af ritum sem eru miklu ósið-
legri en téð eintak af Speglinum og
hafa sum þeirra verið á boðstólum
árum saman. Það verður því ekki
séð hvað svona ákæra á að þýða
gagnvart Speglinum einum. Enn-
fremur má benda á að ekki er kært
út af myndum af beru kvenfólki í
blaðinu sem eru í miklu ósiðlegri
stellingum en karlmennirnir.
Enn furðulegri er ákæran um
guðlast og eru ekki mörg dæmi um
slíkt í allri íslandsögunni. Úlfari er
gefið að sök að hafa með fyrirsögn-
inni: „Afleiðing altarisgöngunnar:
Ofbeldi, rán, glæpir og morð“ auk
lesmáls og tveggja mynda opinber-
lega dregið dár að og smánað trú-
arkenningar og guðsdýrkun hinna
evangelísku lútersku þjóðkirkju
sem varði við 125. grein hegning-
arlaganna. f Speglinum er .með
þessari umfjöllun verið að höfða til
blaðaskrifa sem spunnust út af
kæru er nafngreind kona í Njárðvík
lagði fram á sóknarprest sinn vegna
vínveitinga við altarisgöngu ferm-
ingabarna. Sem sagt fremur sak-
laust grín.
Þess skal getið að hæstiréttur ís-
lands hefur aldrei fjallað um ákær-
uatriði vegna guðlasts og hæstirétt-
ur Dana hefur sárasjaldan dæmt
refsingu eftir greininni. Yngsti
dómur hins danska hæstaréttar er
frá 1938 þar sem útgáfa nasistafé-
lags er dæmd fyrir andgyðinglegan
áróður. Aðrir dómar eru frá því um
aldamót. M.a. er til dómur um par
sem fann hvötum sínum útrás í
kórnum í kirkjunni í Viborg og var
umsvifalaust dæmt fyrir guðlast.
Einn íslenskur guðlastsdómur er
þó til frá þessari öld. Þá var Brynj-
ólfur Bjarnason dæmdur í undir-
rétti í 30 daga einfalt fangelsi vegna
ritdóms um Bréf til Láru. Næsti
dómur þar á undan er frá 1682. Þá
var Sigurður Jónsson hlaupastrák-
ur úr Rangárþingi dæmdur til hýð-
ingar eftir konungsbréfi „viðvíkj-
andi þeim manneskjum, sem ótil-
heyrilega sér halda frá því heilaga
sakramenti vanheiðrandi kirkj-
unnar aga og áminningar og svo
áfram farandi í því móti öllum við-
vörunum“. Tæpum 40 árum áður
var Sveinn skotti, sonur Axlar-
Bjarnar strýktur stórkostlega fyrir
guðs orða og sakramenntanna for-
aktan og sína óráðvendni.
Frægasti guðlastsdómur frá
þjóðveldisöld er vafalaust sá er
Hjalti Skeggjason varð sekur fjör-
baugsmaður vegna vísunnar:
Vil ek eigi goð geyja
Grey þykir mér Freyja
Æ man annað tveggja
Óðinn grey eða Freyja.
Þess skal getið að ákvæði um
guðlast hafa verið tekin út úr
norskum og sænskum lögum og öll
þróun norræns refsiréttar stefnir í
þá átt. Þessi ákæruatriði gegn Úlf-
ari Þormóðssynj er því eins fjar-
stæðukennd árið 1983 eins og hugs-
ast getur.
Allt Spegilmálið ber keim af of-
sóknum á hendur einum manni og
ákærurnar virðast vera yfirvarp
fyrir eitthvað allt annað sem liggur
á baki. Verður því forvitnilegt að
sjá hvernig dómar falla í þessu
máli. Hér er í rauninni um að ræða
mál sem varðar prentfrelsið sjálft
og skiptir þá engu máli hvort Speg-
illinn hafi verið vont blað eða gott.
Það hefur aldrei verið bannað með
lögum að vera ófyndinn á íslandi.
-GFr
Afleiðingar altarisgöngunnar:
„Ofbeldi, rán,
glæpir
ogmorð‘c
„Þetta er hvort tveggja lögbrot og regin hneyksli. Að hugsa
sér að það skuli hafa verið látið átölulaust hingað til að þjónar
Guðs freisti bama með áfengi, sem leiðir til ofdrykkju, glæpa,,
rána, morða og alkóhólisma. Og það í kirkjum landsins.
Ég gat ekki horft uppá þetta lengur. Þess vegna kærði ég,“
sgði Ema Guðmundsdóttir, sanntrúuð kona og bindindis-
söm, er Spegillinn hitti hana að heimiLi hennar í Njarðvíkunum
á dögunum.
„Hér hef ég myndir af Óla bróður mínum, sem segja meira
en mörg orð um nauðsyn þess að stöðva þegar brennivínsgjafir
prestanna." sagði Ema að lokum og krafðist þess að við
birtum myndimar.
Til vinstri Ólafur á fermingardaginn. Til hxgri Ólafur 12
árum eftir altarisgönguna.
Myndina tókEmaerhún loks hafbi uppá bróður svnum en
hann „hýr“ í Harlemhverfinu sem svo er nefnt. Hún fxrdi
honum ýmsan prentaðan fróðleik um áfengisbötið og reyndi
með fortölum að fá hann til að snúa úr því spori, sem
altarisgangan hafði beint lífit hans í.
Guðlastsákæran er ut af þessari grein i Speglinum. Verið er að gera grin að akæru konu
nokkurrar f Njarðvík en hún kærði sóknarprest sinn fyrir að gefa fermingarbörnum vin viö
altarisgöngu og var málinu slegið upp fDagblaðinu og Vísi nokkru áður.
Snúðu
Þér viö,
góða!
Hvaö
vilja þoir
nú aftur
fyrir tommuna?
Ut af þessum myndum kærði ríkissaksóknari fyrir klám. Flestir 1
eru sammála um að klám tengist kynlífi eða losta. Þessar myndir i
gera það ekki. I bókabúðum landsins er aragrúi tímarita með
lostafullum klámmyndum. Af hverju eru þau ekki gerð upptæk?
Lestu
aðeins
stjomarblöðin?
Höfuðmálgagn
stjómarandstöðunnar
Áskriftarsími (91)81333