Þjóðviljinn - 16.12.1983, Qupperneq 13

Föstudagur 16. desember 1983 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 13
gáfur fengu vel notið sín, þó eigi
væru menntaskilyrði slík sem síðar
varð. Um tvítugsaldur stundaði
Halldór nám við Hvítárbakka-
skólann og einnig við héraðs-
skólann í Reykholti. Þá gerðist
hann barnakennari um fjögra ára
skeið með góðum árangri, síðast í
Þverárhlíð í Mýrasýslu, en fluttist
þá til Akraness, ásamt konu sinni
Rut Guðmundsdóttur frá Helga-
vatni, hinni mætustu ágætis konu,
og þar fæddust þeim synirnir tveir,
Sigurður húsasmíðameistari,
starfsmaður hjá Reykjavíkurborg
og Birgir kaupmaður í Reykjavík.
Á Akranesi réðst Halldór til vél-
virkjanáms hjá hinu kunna fyrir-
tæki Þorgeirs Jósepssonar, og lauk
þar tilskyldum prófum. Á Akra-
nesi tók Halldór mikinn þátt í fé-
lagsmálum og var dugmikill á því
sviði sem öðrum. Eftir að Halldór
flutti til Reykjavíkur tók hann sér
margt fyrir hendur, svo sem versl-
unarstörf ýmis konar, bókband og
myntsöfnun, svó eitthvað sé nefnt.
Vandað bókasafn átti hann og
las mikið góðar bækur, svo sem er
einkenni margra íslendinga, er eigi
hafa notið skólagöngu, svo sem
þeir hefðu kosið. - Var heimili
þeirra hjóna einkar fallegt og hlý-
legt, m.a. prýtt fallegum málverk-
um frúarinnar. Var þar gott að
koma, erida oft gestkvæmt í góðum
fagnaði.
Að lokum vil ég þakka mági
mínum og hans fjölskyldu alla vin-
semd á liðnum árum, og þá ekki
síst við börn okkar og þeirra fjöl-
skyldur, sem nú, eins og við, sakna
þessa hispurslausa og vel gerða
frænda, sem nú er allur og varð
reyndar aldrei gamall.
Guðmundur Björnsson.
„En hver mun geyma arfinn okkar
ef við gieymum sjálf?“
Síðan mér barst sú harmafregn
að Halldór Þorsteinsson væri horf-
inn á vit feðra sinna hefir þetta stef
Guðmundar Böðvarssonar hljóm-
að fyrir innri eyrum mínum. Hall-
dór Þorsteinsson geymdi arfsins
dýra af slíkri trúmennsku, alúð og
ást að maður fór jafnan af fundi
hans viss um að íslendingar væru
merkilegt fólk, basl þeirra hér í
þessari verstöð í ellefu hundruð ár
sætti tíðindum í veraldarsögunni og
eilífðarvandamálið, unga fólkið,
væri líklega heldur skárra en kyn-
slóð okkar ætti skilið.
Halldóri kynntumst við hjónin
einmitt á þeim vettvangi þar sem
unnið var að því að koma ungu
fólki til nokkurs þroska. Hann var í
Fræðsluráði Akraness þegar okkur
bar þar að garði, vaskur maður,
hreinskiptinn, skopvís. - Óvenju-
legt mannval skipaði bekki í ráðinu
því. Forystu gegndi öndvegis-
drengurinn, Sveinn Kr.
Guðmundsson, og með honum
voru auk Halldórs, Þórhallur
bæjarfógeti Sæmundsson, Sigurð-
urVigfússonog Sverrir Valtýsson.
Mér er til efs að annars staðar hafi
menn gengið jafnheilir og ótrauðir
að störfum sem þeir gerðu. Og það
var gaman að vinna með þeim.
Þó olli það kannski mestu um að
náin kynni tókust við Halldór að
við áttum sameiginlegan vin, Þór-
leif rithöfund Bjarnason. Á heimili
þeirra Þórleifs og konu hans, Sig-
ríðar Hjartar, litum við Halldór
Þorsteinsson fyrst. Þangað kom
hann beint úr smiðju Þorgeirs og
Ellerts, galvaskur, og manni
komnum úr Stykkishólmi fannst
hann standa augliti til auglitis við
sjálfan Peppóne; „bæði af honum
gustur geðs og gerðarþokki stóð.“
Halldór Þorsteinsson var
Austfirðingur. Hann var fæddur
23. júlí 1912 í Stöðvarfirði, sonur
hjónanna, Guðríðar Guttorms-
dóttur, prests í Stöð, Vigfússonar,
og Þorsteins Mýrmanns, kaup-
manns og bónda á Óseyri. Halldór
ólst upp eystra en hélt innan við
tvítugt vestur til Borgarfjarðar og
var þar við nám á Hvítárbakka og í
Reykholti. Hann hóf síðan kenns-
lu, fyrst í heimabyggð sinni, síðan í
Húnaþingi og loks í Þverárhlíð í
Borgarfirði. Mérsegjagamlirnem-
endur hans, greindir menn og
gegnir, að hann hafi verið af-
bragðskennari og minnist þeir hans
jafnan með hlýju þakklæti. - Árið
1937 lét Halldór af kennslu, fluttist
til Akraness og lauk þar námi í vél-
virkjun og síðar pípulagningum. Á
Skaga vann hann alla tíð hjá Þor-
geiri Jósefssyni og gegndi auk þess
fjölþættum félagsmálastörfum.
Halldór Þorsteinsson kvæntist 5.
október 1935 hinni ágætustu konu,
Rut Guðmundsdóttur, bónda á
Helgavatni í Þverárhlíð, Sigurðs-
sonar. Kona Guðmundar og móðir
Rutar var Anna Ásmundsdóttir.
Tvo syni eignuðust þau Rut og
Halldór, Sigurð og Birgi, og eru
þeir báðir kvæntir heimilisfeður í
Reykjavík, atorkumenn og drengir
góðir. - Árið 1962 fluttust þau
hjónin til Kópavogs og síðan fyrir
þrem árum til Reykjavíkur. Hér
syðra stundaði Halldór lengst af
verslunarstörf en auk þess lærði
hann bókband og batt allmikið,
einkum fyrir vini og kunningja.
Svo langt náði hann í þeirri list að
hann gyllti bækur og tókst vel.
Hann var bókavinur og því gott að
vita hann fara höndum um kver og
kiljur og notalegt a renna augum
yfir gyllta kili úr smiðju hans.
Halldór Þorsteinsson batt með
ýmsum hætti bagga sína öðrum
hnútum en samferðamenn. Þó að
hann væri alþýðusinni ákafur og
ódeigur í baráttu var hann jafnan
auðkenndur í flokki. Hann hvarf
ekki í hópinn. Hjarðhvötin, sem
auglýsendur og áróðursmenn nota
til að stjórna venjum fólks og við-
horfum, mótaði aldrei afstöðu
Halldórs Þorsteinssonar. Hann
gerði sér Ijóst að enginn meðaljón
er til; hins vegar hafa ýmsir hag af
því að ginna menn til að trúa að svo
sé. Niðursoðin og stöðluð fjöl-
miðlamenning, ef menningu skyldi
kalla, vann aldrei á óspilltri tilfinn-
ingu hans fyrir sönnum verð-
mætum. Innantómt gaspur og
blaður, gervilíf og gervilist voru
eitur í beinum hans, sjálfshafning
og sýndarmennska voru honum
andstyggð. Seint hefði hann tekið
pjáturfugl fram yfir næturgalann
eða sólskríkjuna. - Þessi sanna og
upprunalega mennska, þessi
ósvikna dómgreind, ásamt glað-
beittri einurð og notalegri kímni-
gáfu gerðu Halldór ekki einungis
að skemmtilegum félaga heldur og
góðum og traustum vini. Við hjón-
in eigum margar kærar minningar
frá samvistum við hann og Rut,
bæði á fögru heimili þeirra og ann-
ars staðar. En Rut, alúðleg, greind
og listfeng, var í raun það sem kon-
um tekst misjafnlega: betri helm-
ingur manns síns.
Og nú hefir Halldór Þorsteins-
son lokað dyrum að baki sér. Hann
er horfinn af sjónarsviði voru - og
er ekki lengur einn vörslumanna
þess arfs sem gerði nokkrum tug-
þúsundum fólks kleift að halda
reisn sinni hvernig sem veröldin
veltist í hörmungum langra alda og
dimmra. Við þessi vegaskil hljóma
enn hendingar eftir skáldið góða,
Guðmund Böðvarsson, fyrir
eyrum - um leið og huga er rennt til
konu þeirrar borgfirskrar sem
Halldór vissi sig eiga mest að
þakka:
„Mitt ljóð og þitt og þeirra ljóð,
sem þögn og gleymska felur,
mun verða heyrt af hirði þeim
er hjörð að kvöldi telur,
hann þekkir hjarta hvers og eins
og hann mun sjá og skilja
að vísan mín og vísan þín
hún var þó okkar Lilja.“ __
Olafur Haukur Arnason.
Halldór Þorsteinsson hafði lengi
verið fjölskylduvinur hjá tengda-
fólki mínu á Akranesi þegar ég
gekk þar fyrst um garða. Það gengu
sögur af honum og konu hans Rut
Guðmundsdóttur í fjölskyldunni
Allar báru þær, og sú kátína sem
jafnan ríkti er þær voru sagðar,
með sér að jafnt ungum sem eldri í
Stillholti 13 var einstaklega hlýtt til
þessa vinafólks síns. Og svo brá við
að þegar fundum mínum og þess-
ara heiðurshjóna bar fyrst saman
fannst mér að ég fengi strax fulla
hlutdeild í þessari fornu vináttu
Halldór Þorsteinsson var aðals-
maður í verkalýðsstétt. Þar réðu
ekki erfðir á titlum og veraldar-
góssi heldur stolt hugarfar sem
hann hafði áunnið sér í verkalýðs-
baráttunni. Hann var talandi tákn
um þá reisn sem frumherjarnir
hvöttu verkafólk að temja sér.
Hann var í rauninni hámenntaður
maður á alþýðlega vísu, vel að sér
til munns og handa, og hafði á sér
hefðarsnið jafnt í klæðaburði sem
framgöngu.
Að vera á veislu með Halldóri
var lífsnautnin sjálf. Mörgum mun
vera minnisstæð veisla sú er hann
hélt í fjölskyldubúðum Alþýðu-
bandalagsins á Laugarvatni er
hann varð sjötugur í fyrrasumar.
Einnig er í minnum hafður snilldar-
legur upplestur hans úr Sjálfstæðu
fólki á sama stað í sumar. Mér eru
þó meira í mun kvöldstundir tvær
er við áttum saman, önnur á heim-
ili Halldórs og Rutar fyrir tveimur
árum, og hin á heimili mínu í haust.
í fyrra sinnið var slíkur höfðingja-
bragur á öllu að engu hefðu glæstir
veislusalir þar við bætt, og fólk allt
leyst út með gljáðum steinum og
bókagimsteinum í lokin. í seinna
sinnið vorum við orðin þess
áskynja að hugsanlega yrðu sam-
fundir við Halldór ekki fleiri. En
samt lifir fyrst og fremst sú minning
eftir þetta kvöld að þarna hafi jafn-
aldrar setið á tali og farið vel á
með. Þrátt fyrir að samanlagður
aldur okkar hjóna væri jafnhár og
aldursár Halldór hattaði ekki fyrir
viðhorfum liðins tíma, stöðnun eða
afturhaldssemi í orðræðum Rutar
og Halldórs. Við máttum satt að
segja hafa okkur öll við að standa
þeim á sporði í frjálslyndi og nú-
tímalegum hugsunarhætti. Enda
þótt Halldór væri stundum þrá-
kelknin uppmáluð og vildi halda
fast í kenninguna, þá gleymdi hann
aldrei að hlusta og taka mið af um-
hverfinu. Hann var raunsær og
glaðbeittur baráttumaður og hefði
aldrei tímt að láta breytingar fram
hjá sér fara. Það var hluti af lífs-
nautn hans að standa með
breytingunum.
Halldór Þorsteinsson féll frá
ungur í anda og fyrir vináttu hans
erum við þakklát. Við Steinunn
færum Rut, sonunum og fjöl-
skyldum þeirra innilegar samúðar-
kveðjur.
Einar Karl Haraldsson.
Framhald á bls. 16
Ymsar bækur
Poppbókin
ífyrsta sæti
eftir Jens Kr. Guömunds-
son. Fyrsta bókin sem fjall-
ar almennt um íslenska
poppmúsík. Frásagnir
poppstjarnanna Bubba,
Ragnhildar, Egils Ólafs,
Sigga Pönkara o.fl. hafa
vakið mikla athygli og um-
tal. 25 poppsérfræðingar
veljabestu plöturnar. Fjall-
að er um texta, gagnrýni,
tilbrigði í dægurmúsík
o.m.fl. Fjöldi mynda og
teikninga af popstjörnum.
Þetta er bókin sem popp-
áhugafólk á öllum aldri
biður um. 192 bls. Verð
aðeins kr. 592.80.

Ólympíuleikar
ii að fornu og
««»•«• nýju
eftir Dr. Ingimar Jónsson
námsstjóra íþróttakennslu.
Saga Olympíuleikanna er
rakin í máli og myndum.
Sérstaklega er greint frá
þátttöku íslendinga. Þetta
er óskabók íþróttamanns-
ins. 232 bls. Verð kr.
790.40.
Æskan Laugavegi 56 Sími 17336i
Opið til kl. 10 í kvöld
i
Nýkomin húsgögn
frá
STÓLAR -
BORÐ
OGRÚM
Munið okkar hagstæðu greiðsluskilmála
E
EUROCARD
Jón Loftsson hf.
Hringbraut 121Sími 10600|