Þjóðviljinn - 22.02.1984, Síða 6

6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 22. febrúar 1984
Mikill hluti landsmanna hefur lengi verið á flótta undan kúlnaregni.
Líbanon er varla
nema nafnið eitt
Undanfarna daga hefur
það æ betur komið í Ijós á
hve veikum grunni vald
Gemayels, hins kristna mar-
oníta, sem talist hefur forseti
Líbanons, hefur staðið.
Stjórnarherinn líbanski hefur
verið að gufa upp smám
saman þegar múslímskir
hermenn hans hafa í vaxandi
mæli gengið til liðs við vopn-
aðar sveitir síita eða drúsa.
Hinn múslímski forsætisráð-
herra hefur sagt af sér.
Verndarar Gemayels í
bandaríska hernum hafa
hörfað á brott þegar Gemay-
el ætlar að reyna að bjarga
sér með því að samþykkja
einskonar friðaráætlun frá
Saudi-Aröbum, þar sem sagt
er upp samningum við ísrael
um hersetu og mögulegan
brottflutning herliðs úr Lí-
banon, - þá bregður svo við
að Sýrlendingar hafna þeirri
áætlun.
Þróun þessara daga stillir
mönnum fyrst og fremst upp
frammi fyrir svofelldum stað -
reyndum: Líbanon var gerviríki og
hin lögbundna valdaskipting milli
kristinna hópa og múhameðskra,
sem þar var reynd, er í molum og
verður ekki endurvakin. Og í ann-
an stað mun engin stjórn fá setið í
Beirút til lengdar í óþökk Sýrlend-
inga.
Ósigur USA
f þessum skilningi hefur viðleitni
Schulz utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna til að skáka Sýrlending-
um, m.a. með því að senda fót-
gönguliða á vettvang og demba
þungri fallbyssuhríð yfir yfirráða-
svæði andstæðina Gemayels allt í
kringum Beirút, verið unnin fyrir
gíg. Breska blaðið Guardian fer
afar hörðum orðum einmitt um
flónsku Schulz: hann hafði engu
þokað áleiðis, ekki tekið frum-
kvæði til neinna jákvæðra hluta,
Líbanon er í rústum, Palistínumál í
meiri hnút en nokkru sinni fyrr.
Reyndar ólíklegt að Líbanon verði
á næstunni talið sjálfstætt ríki í al-
vöru.
Sem fyrr segir höfnuðu Sýrlend-
ingar þeirri friðargerð, sem gerði
ráð fyrir því, að sagt væri upp
samningum milli Gemayels og Is-
raela, sem höfðu verið Sýrlending-
um lítt að skapi. Þegar þetta er
skrifað er fátt vitað um næsta leik
Sýrlendinga: má vera að Assad
forseti telji, að hann geti ekki tap-
að sínu tafli úr þessu og hafi hann
ráð á því að fara sér hægt til að láta
Bandaríkjamenn og þá ísraela
leika enn rækilegar af sér.
ísraelar
í kreppu
Það er verulegur ósigur fyrir ís-
raela að samningurinn við stjórn
Líbanons frá því í fyrra er felldur úr
gildi. Með honum fengu þeir eins-
konar sérfriðarsamning við ara-
bískt land, þann næsta á eftir samn-
ingnum við Egypta. Samningurinn
viðurkenndi líka vissa „öryggis-
hagsmuni“ ísraela í Suður-
Líbanon. ísraelar eru enn með her
í öllu Suður-Líbanon, en sú herseta
gerist æ óvinsælli einnig heima
fyrir, vegan þess hver margir her-
menn falla þar fyrir leyniskyttum í
mánuði hverjum. Sumir fréttaskýr-
endur segja sem svo, að ísraelar
hafi hvorki efni á að vera áfram í
Líbanon né heldur fara þaðan: ef
þeir hörfuðu væri um ótvíræðan
sigur fyrir Sýrlendinga að ræða.
í fréttaflutningi síðustu daga frá
Líbanon hefur lítið farið fyrir Pal-
estínumönnum, enda eru her-
sveitir þeirra flestar fjærri vett-
vangi. En hitt er ljóst, að þeir geta
hvenær sem er komið aftur inn í
baráttuna um framtíð þessa sund-
urtætta en örsmáa ríkis, sem er
ekki nema eins og tíundi hluti ís-
lands að flatarmáli.
(áb tók saman).
ískyggileg skýrsla frá UNEP:
Þriðjungur þurrlendis
eyðimörk um aldamót?
Ef ríkisstjórnir heims tak-
ast ekki með öflugum mótað-
gerðum á við þá stækkun
eyðimarka sem nú á sér stað
er hætt við að um þriðjungur
af yfirborði jarðar verði auðn
um aldamótin, með mörgum
ófyrirsjáanlegum afleiðing-
um.
Þetta kemur fram í mjög böl ■
sýnni skýrslu frá UNEP, umhverf-
ismálastofnun Sameinuðu þjóð-
anna, sem mun halda ráðstefnu í
Nairobi í Kenya í maí. Árið 1977
hélt UNEF svipaða ráðstefnu og
voru þar tekin saman ráð, sem
duga áttu gegn uppblæstri og fram-
rás eyðimerkurinnar, en hin háska-
lega þróun hefur haldið áfram síð-
an.
Mikill háski
í skýrslunni segir á þá leið að um
þriðjungur af yfirborði jarðar, ca
45 miljónir ferkílómetra, séu í
hættu og á því svæði búa nú um
20% af íbúum jarðar eða 850 milj-
ónir manna.
Þegar ráðstefnan var haldin 1977
var talið að 57 miljónir manna
hefðu orðið fyrir alvarlegum
skakkaföllum vegna framrásar
eyðimerkursanda. Nú er um 135
miljónir manna að ræða.
Á hverju ári sem líður breytast
sex miljónir hektara lands í eyði-
mörk. Saharaeyðimörkin færist
suður um sex kílómetra á ári.
Jarðvegseyðing breytir21 miljón
hektara á ári í ófrjótt land.
Skýrslan, sem nú var nefnd, ger-
ir ráð fyrir því, að það væri fimm
sinnum ódýrara að grípa til
nauðsynlegra ráðstafana til að
hefta eyðimerkur en að láta allt
drabbast - svo mikið tapast á ári
hverju í minnkaðri matvælafram-
leiðslu.
Margar ástæður
Sérfræðingar UNEP reiknuðu
það út árið 1980, að það þyrfti að
veita 4,5 miljörðum dollara á ári
fram til áramóta til að stöðva þessa
þróun. Til þessa hafa lönd þau sem
í hættu eru fengið um 600 miljónir
dollara á ári til varnaraðgerða - hér
munar 1,8 miljörðum dollara á ári.
í skýrslunni eru fjölmargar ríkis-
stjórnir gagnrýndar fyrir sinnuleysi
og slægar framkvæmdir. Það er
bent á að uppblásturinn valdi mjög
mikilli röskun á stórum svæðum,
sem m.a. kemur fram í miklum
flótta til stórborga, þar sem þegar
er fyrir atvinnuleysi og matvæla-
skortur mikill.
Einna verst er ástandið í svo-
nefndum Sahellöndum í Afríku,
þar sem eyðimörkinni er hjálpað
með ýmsum hæpnum mannlegum
Þurrkar, ofbeit og aðgerðaleysi ríkisstjórna sameinast um að þoka Sahara
sex kflómetra til suðurs á ári hverju.
ráðstöfunum: ekki síst þeim að of-
beita á viðkvæmt og þurrt Iand.
Lítilsháttar er reynt að hefta sand-
inn þar um slóðir með því að gróð-
ursetja tré, en það starf þyrfti að
tvítugfalda frá því sem nú er ef það
ætti að bera verulegan árangur.
(áb tók saman)
Kransæðastífla kortlögð með línuriti
Veitir nýjar upplýsingar um eðli
sjúkdómsins og möguleika á meðferð
Árlega deyja um 300 Is-
iendingar af bráðri krans-
æðastíflu. Sænska blaðið
Dagens Nyheter segir að
tveir sænskir læknar hafi
fundið upp nýja aðferð til
þess að fylgjast með skaðan-
um sem kransæðastíflan og
súrefnisSkorturinn veldur á
hjartavöðvanum en þessi að-
ferð hefur jafnframt aukið
möguleika á að stöðva
skaðann með lyfjagjöf og
draga þannig úr áhrifum stíf I-
unnar.
Kransæðastífla orsakar súrefnis-
skort og frumudauða í hjartavöðv-
anum. Hún lýsir sér fyrst með sár-
um verk fyrir brjósti. Með svo-
kölluðu þrívíðu hjartalínuriti hafa
læknarnir við Danderyd-sjúkra-
húsið í Stokkhólmi náð að fylgjast
náið með því hvernig æðastíflan
vekar á hjartað. Hafa þeir tekið
hjartaslögin upp á segulband og
tengt það við tölvu sem síðan
reiknar út súrefnisskortinn og
frumudauðann í hjartavöðvanum.
Þeir hafa komist að því að frumu-
dauðinn tekur mislangan tíma,
m.a. eftir því hvort um innri eða
ytri hjartafrumur er að ræða. Innri
hjartafrumurnar deyja á 20 mínút-
um, en þær ytri á 12 klukkustund-
um. Hægt er að stöðva skaðann og
draga úr honum komist sjúklingur-
inn undir læknishendur í tæka tíð.
Þannig hafa læknarnir staðið fyrir
rannsókn á 144 tilfellum í Svíþjóð
og Noregi, þar sem sjúklingarnir
komu á sjúkrahúsið innan 4 klst frá
því að einkenna varð vart. Helm-
ingur þessara sjúklinga fékk blóð-
þrýstingslyfið timolol í æð, en það
hefur þau áhrif að lækka blóðþrýst-
ing og draga úr háþrýstingi og æð-
akrampa og til eftirmeðferðar eftir
kransæðastíflu. Rannsóknir
sænsku læknanna sýndu hins vegar
að hægt er að nota lyfið til þess að
stöðva eða draga úr áhrifum yfir-
standandi stíflu.
Aðferðin sem þeir notuðu til
þess að sýna fram á áhrif lyfsins var
einmitt hið þrívía hjartalínurit, en
áður höfðu menn mælt skaða af
æðastíflu í hjarta með því að mæla
magn vissra efnahvata sem dauður
hj artavefur gefur frá sér út í blóðið.
Rannsóknir sænsku læknanna sýna
að frumudauðinn í hjartavefnum
er í beinu hlutfalli við súrefnis-
skortinn, og að með því að gefa
lyfið timolol má draga úr súrefnis-
þörfinni og þar með einnig úr frum-
udauðanum.
Rannsókn læknanna fór þannig
fram að helmingur sjúklinga fékk
timolol en helmingur óvirkt efni í
æð. Viðkomandi læknar og sjúkra-
liðar vissu ekki hvort hið umrædda
lyf var í glasinu eða aðeins óvirkt
efni. Tilraunahóparnir voru valdir
með tilliti til aldurs, kyns, heilsu -
fars og sársauakvirkni, þannig að
þeirværu sambærilegir. Niðurstöð-
urnar sýndu að þeir sjúklingar sem
fengu umrætt blóðþrýstingslyf
hlutu 20-30% minni áverka á hjart-
avöðva, hvort sem mælt var með
hjartalínuritsaðferðinni eða hinni
hefðbundnu efnahvatamælingu á
blóðinu. Lyfið dró einnig úr sárs-
auka og þörf sjúklingsins á morfíni.
Hið nýja sem fram kom í rann-
sóknum læknanna er í fyrsta lagi
aðferðin við að beita hinu svokall-
aða þrívíða hjartalínuriti, sem hef-
ur verið kallað vektoralínurit. {
öðru lagi hafa rannsóknirnar sýnt
fram á að kransæðastíflan tekur 8-9
klst. að verka. í þriðja lagi hafa
þeir með vektoralínuritinu getað
staðfest með óyggjandi hætti já-
kvæð áhrif háþrýstingslyfsins tim-
olol.
Grein um þessa nýjung hefur ný-
lega birst í bandaríska læknaritinu
The New England Journal of Me-
dicine og annar læknanna mun á
næstunni verja doktorsritgerð um
rannsóknir þessar.
Læknarnir segja að mikilvægast
sé að sjúklingar komist sem fyrst á
sjúkrahús eftir að einkenna verður
vart. Tilraunir með dýr hafa sýnt
að hægt er að stöðva framgang
kransæðastíflu sé gripið nógu fljótt
inn í ferlið eða innan 45 mínútna
frá fyrstu sársaukaeinkennum.
Læknarnir segja að tilraunin með
timoloi sé aðeins ein af hugsan-
legum aðferðum til þess að stöðva
eða draga úr áhrifum kransæða-
stíflu. Aðrar aðferðir hafi einnig
reynst árangursríkar, ef gripið er til
þeirra í tæka tíð.
ólg/DN