Þjóðviljinn - 09.03.1984, Blaðsíða 4

4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 9. mars 1984
OJOÐVIUINN
Málgagn sósfalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvœmdastjóri: Guörún Guömundsdóttir.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Auglýsingastjóri: ólafur Þ. Jónsson.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
•Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Blaðamenn: Auður Stvrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gísla-
son, ólafur Gíslason, óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson.
Utlit og hönnun: Haukur Már Haraldsson, Þröstur Haraldsson.
Ljósmyndir: Atli Arason, Einar Karlsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglysingar: Sigríður Þorsteinsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir.
Símavarsla: Margrét Guðmundsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
Innheimtum.: Brynjólfur Vilhjálmsson
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent hf.
Vörn snúið í sókn
Frá því ríkisstjórnin tók við hefur margt höggið riðið
á almenning í landinu og verulega verið þrengt að
launafólki. Fram að þessu hefur hin skipulega verka-
lýðshreyfing verið máttlaus í mótmælum sínum og ekki
reynt á mátt sinn og megin. En nú hefur brugðið svo við
að hin einstöku verkalýðsfélög og baráttumenn hafa
brugðið brandi gegn ríkisstjórninni og Vinnuveitenda-
sambandinu - og sækja nú fram. Vinnuveitendasam-
bandið og ríkisstjórn þess hafa síðustu vikur hörfað
undan, enda mega þau hagsmunasamtök sín lítils
gagnvart réttlætinu og reiðinni sem þau hafa verið að
ávinna sér á síðustu vikum og mánuðum.
Landsbyggðin mót-
mœlir unglinga-
taxtanum
Meðal þeirra atriða í samkomulagi ASÍ og VSÍ sem
mesta andúð vekur er sérstakur unglingataxti fyrir neð-
an lágmarkslaun. Á landsbyggðinni vekur þessi
auðmýkjandi taxti enn meiri andúð en í þéttbýlinu,
máske fyrir þær sakir, að ungt fólk í námi á heimavistar-
skólum fjarri heimabyggð er enn háðara eðlilegum
launatekjum í leyfum en ungt fólk sem býr í foreldra-
húsum allt árið. Hér er því um viðbótarskerðingu á
mannréttindum fólks á landsbyggðinni að ræða.
Verkalýðsfélög í bæjum úti á landi hafa því snúist
eðlilega öndvert gegn þessum sérstaka krepputaxta á
ungt fólk. Á Austfjörðum hefur til að mynda mörgum
verkalýðsfélögum tekist að fá munnlegt vilyrði fyrir því
að taxtinn verði ekki brúkaður í raun. Og á Norðfirði
liggur fyrir bókun um að unglingataxtinn sé kominn út.
Hrafnkell A. Jónsson formaður verkalýðsfélagsins í
Eskifirði segir að sér komi á óvart ef atvinnurekendur á
staðnum uppá því að greiða sérstakan unglingataxta.
Á Húsavík var samið um að taxtinn færi út úr samn-
ingnum einsog á Norðfirði. Og hjá verkalýðsfélögum
sem enn standa í samningum er þetta fyrsta krafan
einsog til dæmis í Vestmannaeyjum og á Hornafirði.
Það er einnig athyglisvert í þessu sambandi, að við-
mælendur Þjóðvilja á landsbyggðinni hafa sagt frá því
að atvinnurekendur þar séu á móti þessum sérstaka
unglingataxta, að þeir hafi ekki verið inntir álits. Þetta
er semsagt krafa frá höfuðstöðvum VSÍ í Reykjavík
sem er verið að þröngva uppá landsbyggðina.
En ljóst er af því hversu víða unglingataxtanum hefur
verið hafnað formlega og óformlega, að þeir sem undir-
rituðu samkomulagið í upphafi hafa ekki gert sér grein
fyrir hinu trausta baklandi og skýlausa vilja fólks út um
allt land.
Dagsbrún vinnur sigra
Verkamannafélagið Dagsbrún í Reykjavík hafnaði
ASI-VSI samkomulagi á átta hundruð manna fundi.
Dagsbrúnarmenn fengu kaldar kveðjur frá ríkisstjórn-
inni og Vinnuveitendasambandi íslands þegar þeir
felldu ASÍ-samkomulagið.VSÍkvaðstmundu halda utan
um samningaviðræður og hopa hvergi. Hin ýmsu stór-
fyrirtæki höfnuðu sérkjaraviðræðum við Dagsbrúnar-
menn og vísuðu á höfuðstöðvarnar hjá VSÍ. Frá því hin
ýmsu fyrirtæki vísuðu kröfum Dagsbrúnarmanna frá
sér, hafa þau nú hvert af öðru verið rekin að samninga-
borðinu; viðræðurnar eru komnar úr höndum
VSÍ-valdsins og hin ýmsu fyrirtæki, Mjólkurstöðin,
Eimskip, Hafskip og fleiri, ræða við Dagsbrúnarmenn
einsog vera ber. Þá má ekki gleyma samningi Ðags-
brúnar við fjármálaráðuneytið.Þannig hefur hinskel-
egga sveit Dagsbrúnarmanna unnið hvern sigurinn á
fætur öðrum; gefið öðru fólki og félögum von um betri
árangur. Um leið gefið okkur öllum hollt fordæmi um
samstöðu og harðfylgni í baráttunni gegn fjandsamlegu
ríkisvaldi og atvinnurekendum.
klippt
Where
íthey
stand
I The economy
I Government spending:
for trimming
Health-care costs, farm
subsidies
for increasing Education spending, environmental programmes, nutrition programmes Spending on roads, sewers and .waterways, nutrition prógrammes, programmes for the disabled Education spending, nutrition programmes, ■* job-training
Defence Against B-1 bomber. MX missile; real spending increase to be held to 4% a year Against B-1, MX, chemical weapons, nuclear aircraft-carriers and submarines; real spending increase to be held to 4i-5% a year Against MX and rapid deployment force, for B-1; real spending increase to be held to 6% a year
Tax increases For 10% surtax on incomes over $100,000, anda 15% minimum corporate income tax For extra taxes on business and the rich For 10% surtax on business and the rich, just to get deficit down
Government-spo'nsored industrial policy For Against ("Let markets decide”) Against on any large scale
Domestic-content legislation (read: protectionism) For Against For, but unenthusiastic
Foreign policy Soviet relations For annual summits For regular summits Unenthusiastic about summits
Arms control For nuclear freeze, if "mutual and verifiable" + universal test-ban treaty + ratification of Salt-2 + conditional moratoriums on For a mutual and verifiable nuclear freeze, + 50% reduction in multiple- warhead land-based systems For a mutual and verifiable nuclear freeze, + reductions; not in favour of any unilateral gestures
Hart barist í USA
Forkosningar standa nú yfir í
Bandaríkjunum og er hart barist
meöal Demókrata. Hart hefur
kippt fótunum undan Mondale í
biíi og Glenn er kylliflatur. f
breska vikuritinu Enonomist er
birt skrá yfir afstöðu þessara
heiðursmanna til aðskiljanlegra
hluta, og er ljóst að veruleg stefn-'
ubreyting yrði í Bandaríkjunum
ef einhver þeirra sigraði Reagan í
forsetakosningunum í nóvember
n.k., sem virðist harla ólíklegt
eins og stendur. En það skipast
skjótt veður í lofti bandarískra
stjórnmála og allt getur skeð.
Þeir demókrata vilja allir skera
niður kostnað í heilbrigðiskerf-
inu og Mondale vill einnig lækka
niðurgreiðslur til bænda. Þeir
vilja hinsvegar auka ríkisframlög
á ýmsum sviðum. Mondale vill
eyða meiru í menntun, umhverf-
isáætlanir og næringarverkefni.
Hart er mikill áhugamaður um
vega- og áveitugerð, og vill setja
meira fé í aðstoð við hungraða og
öryrkja. Glenn er á svipuðum
nótum en bætir við starfsþjálfun.
Prósentumunur
í varnarmálum vill Mondale
4% aukningu framlaga á ári,
Hart 4'/2-5% og Glenn 6%.
Mondale og Hart eru á móti B-1
sprengjuvélinni og MX-
eldflaugakerfunum, en Glenn er
með B-1 en á móti hinum nýju
íhlutunarsveitum Bandaríkja-
hers. Allir vilja þeir koma á
aukinni skattlagningu á fyrirtæki
og ríkt fólk. Mondale er með
ríkisafskiptum af iðnaðarstefnu,
Hart vill láta markaðsöflin ráða,
en Glenn skipar sér mitt á milli
þessara sjónarmiða. Mondale er
með verndarstefnu fyrir banda-
ríska framleiðslu, Hart er á móti,
Glenn með en áhugalítill um slík
mál.
Með frystingu
Mondale, Glenn og Hart eru-
allir með frystingu kjarnorku-
búnaðar á núverandi stigi ef hún
yrði gagnkvæm og sannanleg.
Þeir hafa síðan ýmsar mismun-
andi afvopnunartillögur á oddi-
num. Mondale vill hafa árlegan
fund æðstu manna Sovétríkjanna
og Bandaríkjanna, Hart vill hafa
þá reglulega, en Glenn er áhuga-
laus um slíka toppfundi.
Gegn Reagan-stefnu
í Mið-Ameríku
Þeir eru allir á móti aðstoð við
skæruliða sem berjast gegn Sand-
ínistastjórninni í Nicaragua. Þeir
eru allir á móti hernaðaraðstoð
við E1 Salvador meðan dauða-
sveitir eru þar enn við lýði.
Mondale og Hart eru á móti því
að Bandaríkjastjórn hafi her í
Honduras, en Glenn er því ekki
algjörlega mótfallinn.
Allir styðja þeir ísrael dyggi-
lega, Mondale og Hart eru sam-
mála því að draga bandarískar
hersveitir að fullu og öllu frá Lí-
banon, en Glenn er á móti því,
komi þær að einhverju gagni.
í félagsmálum eru þessir herra-
menn allir sammála um að styðja
jafnréttisáform, sömu laun fyrir
sömu vinnu og fóstureyðingar á
ábyrgð foreldra.
Ekki verður sagt að þeir
Mondale, Hart og Glenn séu sér-
stakir byltingarseggir en svo vel
þekkja menn Reagan-stefnuna
að ljóst má vera að hér er ekki um
sama „grjónagraut“ að ræða og
hjá Reagan stjórninni.
- ekh.
og skorið
Peysuverð og þræla-
hald
í sjónvarpi var vakin athygli á
því fyrir skömmu, hve gífurlegur
munur væri á útsöluverði á ís-
Ienskum ullarpeysum í sérversl-
unum í Bandaríkjunum og því
verði sem gildir hér á landi - að
ekki sé talað um þá peninga sem
konur fá fyrir að prjóna peysur.
Þetta dæmi er partur af kerfi
sem kemur fram með herfilegust-
um hætti í því nútíma þrælahaldi
sem komið hefur verið upp í ýms-
um ríkjum þriðja heimsins, þar
sem börn þræla fyrir ótrúlega lágt
kaup m. a. við fatagerð fyrir versl-
unarhús hins iðnvædda hluta'
heims. Og þrælahald þetta er að
sjálfsögðu beint og óbeint haft til
að halda niðri kauplagi í fataiðn-
aði í þeim vörum þar sem varan
er seld.
Fyrir skömmu fóru menn frá
breska vikublaðinu New States-
man í könnunarferð til Bangkok,
höfuðborgar Thailands. Dæmi-
gerð lýsing á fyrirtæki sem þeir
finna þar er á þessa leið:
Fortunate Garment heitir
verksmiðjan, framleiðir peysur
og pils úr acryl. 250 stúlkur vinna
þar, barnungar. Þær byrja vinnu
kl. 8 á morgnana og vinna tii
klukkan ellefu á kvoldin, sjö
daga vikunnar. Þær sofa á gólfinu
Barnungar stúlkur í Thailandi fá 45
krónur á dag fyrir að framleiða flík-
ur af þessu tagi. Verksmiðjan fær
svo tæp fimm pund fyrir flík sem er
seld á tuttugu pund í breskri versl-
unarkeðju.
í illa hirtum og loftlausum svefn-
skálum. Fyrir þetta fá þær um
það bil 45 krónur á dag og það er
helmingi minna en lögboðin lág-
markslaun í Thailandi. Yfir-
vinnugreiðslur eru ekki til (alloft
er unnið alla nóttina). Eigand-
inn, sem þeir hjá New Statesman
kalla heiðarlegan mann (hvað þá
um aðra verksmiðjueigendur?)
er jafnan alllangt á eftir með
kaupgreiðslur - það gerir hann til
að stúlkurnar, sem fæstar eru
orðnar 15 ára, strjúki síður.
Stúlkurnar koma úr fjarlægum
sveitum og eru fákunnandi og
ólæsar. „Þær kvarta ekki“, segir
eigandinn. Og við þær eru ekki
gerðir neinir samningar. Verk-
smiðjueigendur stinga öðru
hvoru saman nefjum um hvað
þeir eigi að borga þrælunum.
Fimm og tuttugu
Eigandi Fortuna Garment er
sjálfsagt auðugur maður á thai-
lenska vísu. En nú er frá því að
segja, að breska verslanakeðjan
GUS (Great Universal Store)
kaupir af honum „dress“ fyrir
4,70 pund. Það eru þeir peningar
serh eftir verða í Thailandi. En
GUS selur sömu vöru í Bretlandi
fyrir tuttugu pund!
Það er mikil saga á bak við
þessar tölur og ekki beinlínis fall-
eg. Meðal annars felst í henni
skýring á því að það virðist engin
takmörk fyrir því hve mjög sölu-
kerfi og auglýsingaiðnaður geta
þanist út - einnig í kreppuríkinu
Bretlandi - þar sem löngu er búið
að senda heim stóran hluta þeirra
sem þar í landi unnu á prjónastof-
um og saumafabrikkum, - vegna
þess að það fólk gerði „óraunsæj-
ar kaupkröfur“ eins og það heitir.
- áb.