Þjóðviljinn - 09.03.1984, Qupperneq 10

18 SÍÐÁ — ÞJÓÖVILJINN Föstudagur 9. mars 1984
Mér hefir lengi virst sérstakan
hæfileika þurfa til aö geta skrifað
afmælisgreinar og eftirmæli. Þeim
hæfileika er ég gjörsneydd - ég finn
aldrei rétta tóninn. Eftir að ég
skrifaði afmælisgrein um sextuga
kunningjakonu mína fyrir rúmum
40 árum varð mér þetta ljóst. Ég
fékk svo miklar skammir fyrir til-
tæki mitt að ég hét því að gera slíkt
og þvflíkt aldrei aftur. Meðal ann-
ars var sagt við mig í ásökunartón
að alveg eins hefði átt að skrifa um
hana NN sem átti sextugsafmæli
nokkru áður. Ég viðurkenndi fús-
lega að sú kona hefði fyllilega átt
skilið að einhver skrifaði afmælis-
grein um hana, en mér hefði aldrei
komið til hugar að gera það því ég
væri henni ekki nægilega kunnug.
Þetta 40 ára heit mitt braut ég
reyndar í hittiðfyrra er ég setti sam-
an afmælisgrein um eina samstarfs-
konu mína í Kvenréttindafélagi ís-
lands. Ég hætti á að verða minnt á
aðrar félagskonur sem alveg eins
hefðu átt það skilið að ég skrifaði
um þær á sextugs-, sjötugs-,
áttræðis- eða jafnvel níræðisaf-
mæli. Að loknum þessum afsökun-
arformála ætla ég að reyna í þriðja
sinn að skrifa afmælisgrein, og nú
er það aftur um sextuga konu eins
og fyrir fjórum áratugum. Þá taldi
ég mig vera að skrifa um gamla
konu, enda var hún miklu eldri en
ég. Nú finnst mér aftur á móti ég
vera að skrifa um konu á besta
aldri, því hún er svo miklu yngri en
ég-
Steinunn Finnbogadóttir á af-
mæli í dag, 9. mars 1984. Hún veitir
forstöðu dagvist fatlaðara í Hátúni
12 í Reykjavík.
Fyrstu kynni mín af Steinunni
Finnbogadóttur voru í orlofsnefnd
húsmæðra í Reykjavík. Á fundi
eftir að ég var kosin varamaður í
nefndina sá ég Steinunni fyrst. Þar
talaði hún svo skipulega, rólega og
ræðumannslega að ég furðaði mig á
því að ég skyldi aldrei hafa séð
hana eða heyrt á kvennafundum í
Reykjavík.
Þetta var árið 1966, en nokkrum
árum síðar var Steinunn komin út í
pólitíkina og við borgarstjórnar-
kosningarnar í Reykjavík 1970 var
hún kosin borgarfulltrúi, efsti mað-
ur á lista Samtaka frjálslyndra. f
borgarstjórn Reykjavíkur á kjör-
tímabilinu 1970-1974 lá Steinunn
Finnbogadóttir sannarlega ekki á
liði sínu. Hún bar fram tillögur um
ýmis konar brejytingar til batnaðar í
félagsmálum. Iársbyrjun 1971 bar
hún t.d. fram tillögu um að félags-
málaráð borgarinnar kannaði
möguleika á að setja á stofn heimili
þar sem einmana gamalt fólk gæti
dvaiið hluta úr degi eða daglangt.
Þrem árum síðar þegar borgar-
stjórn hafði ekki borist svar frá fé-
lagsmálaráði út af tillögunni, hóf
Steinunn á ný að ræða um brýna
nauðsyn þess að koma á fót dagvist
fyrir aldrað fólk sem býr við ein-
veru og öryggisleysi. Ekkert varð
úr framkvæmdum. Tólf ár liðu þar
til dagvist fyrir gamalt fólk komst á
í Reykjavík frá því Steinunn hóf
máls á því í borgarstjórn árið 1971.
Fyrir fimm árum eða snemma
árs 1979 setti Sjálfsbjörg landssam-
band fatlaðra á stofn í húsi sínu
Hátúni 12 dagvist fyrir mikið fatlað
fólk sem býr eitt eða þarf að vera
eitt mestan hluta dagsins á heimili
fjölskyldu sinnar. Steinunni Finn-
bogadóttur var falið að veita þessu
dagvistarheimili forstöðu.
Ef ég kynni að skrifa afmælis-
grein í hefðbundnum stíl myndi ég
fella saman í setningar mörg há-
stemmd fögur lýsingarorð um hæfi-
leika Steinunnar til að gegna þessu
starfi, ekki með eigin orðum held-
ur með þeim viðurkénningar- og
þakklætisorðum sem ég hefi heyrt
af vörum fólks sem dvelur í dagvist-
inni. Ég býst við að ókunnugir geri
sér litla grein fyrir því hvað þarna
fer fram. Að þar sé glatt á hjalla
dettur fólki varla í hug, hvað þá að
þar sé sungið og dansað. Það á sér
a.m.k. stað á föstudögum þegar
kona kemur sem leikur fjörug
söng- og danslög á píanóið sem
Mæðrafélagið í Reykjavík gaf dag-
vistinni. Steinunn Finnbogadóttir
hefir þann hæfileika, sem oft er
getið um karla, að vera þegar það á
við hrókur alls fagnaðar. Það er
engin uppgerð, hún syngur og
dansar með fólkinu,eins gera kon-
Afmæliskveðja
Steinunn Finnbogadóttir
Sextug 9. mars 1984
urnar sem Steinunn hefir valið með
sér til starfa. Ég hefi séð þetta með
mínum eigin augum þegar ég hefi
verið gestur þarna.
Eitt er mér sérstaklega minnis-
stætt af þeim málum sem Steinunn
Finnbogadóttir vann að í borgar-
stjórn. Það var um Arnarholt á
Kjalarnesi. Steinunn barðist fyrir
því að þeirri stofnun yrði komið í
betra horf, svo ekki sé fastara að
orði kveðið. í því máli kom fram sá
hæfileiki Steinunnar að vinna með
þrautseigju og lagni að takmarki
sínu, enda hikaði hún ekki við að
biðja um lokaðan fund í borgar-
stjórn þegar þetta mál var að kom-
ast á lokastig. Henni þótt það affara-
sælast, þar sem málið var mjög við-
kvæmt. Því miður gafst Steinunni
ekki tækifæri til að vinna áfram um
umbótamálum í borgarstjórn á
næsta kjörtímabili 1974-1978, enda
þótt hún væri löglega kjörin 1.
varamaður á lista sem borinn var
fram í samvinnu milli Alþýðuflok-
ksins og Samtaka frjálslyndra og
vinstri manna. Það gerist margt
furðulegt í pólitíkinni.
Rúmu ári áður en Steinunn
Finnbogadóttir lagði út á
stjórnmálabrautina átti hún upp-
tökin að þeirri baráttu sem konur
um allt land háðu út af því hörm-
ungarástandi sem ríkd á fæðingar-
deild Landspítalans. En sú deild
var jafnframtkvensjúkdómadeild
og voru þrengslin þar slík að kon-
ur, sem voru með krabbamein í
þeim líkamshlutum sem karlmenn
hafa ekki, urðu að bíða von úr viti
eftir að komast þangað til upp-
skurða eða annarra aðgerða.
Nokkur hluti af þeirri baráttusögu
íslenskra kvenna og „Landspítala-
söfnun kvenna 1969“ kemur á
prent í bókinni Ljósmæður á ís-
landi.
Steinunn Finnbogadóttir er fædd
og uppalin í Bolungarvík. Hún fór
ung til ljósmæðranáms og um tíma
vann hún á Fæðingarheimili
Reykjavíkur. Formaður Ljós-
mæðrafélags íslands var Steinunn í
9 ár eða þrjú kjörtímabil 1971-
1979. Steinunn hefir hrint af stað
og staðið fyrir útgáfu stéttartals
ljósmæðra sem væntanlegt er áður
en langt um líður. Ritið ber heitið
Ljósmæður á ísland. Það er bók í
tveim bindum með stéttartalinu, 60
ára sögu Ljósmæðrafélags íslands
Norrœna húsið:
Finnsk leikhúsplaköt
Sunnudaginn 4. mars var opnuð sýning á leik-
húsplakötum, sem finnski listamaðurinn Máns Hed-
ström hefur gert.
Líklega er Máns Hedström þekktastur fyrir leikhús-
plaköt þau, sem hann hefur gert fyrir KOM-leikhúsið í
Helsinki. Þessi plaköt mynda í raun einstæða heild í
menningarlífi Finnlands á sl. áratug, því að þau má
næstum kalla skjalfesta heimild eða sögu eins leikhúss,
KOM-leikhússins.
Plaköt Máns Hedströms hafa víðar vakið athygli en í
heimalandi hans, því að hvarvetna þa sem KOM-
leikhúsið hefur verið með sýningar á erlendri grund, á
Norðurlöndum, í Þýskalandi, í Sovétríkjunum, hafa
þau vakið umtal. Ilja Glazunov hafði þau orð um
plakötin, að þau væru gagnorð. í ljóðrænu myndmáli
sínu og einfaldleik hitta þau beint í mark.
A sýningunni í Norræna húsinu má auk plakatanna
sjá hluta af leikmynd þeirri, sem Máns Hedström gerði
fyrir ballettgerð Sölku Völku, sem Raatikko-
dansleikhúsið sýndi. Sýningin stendur til 25. mars og
er opin daglega frá kl. 14-19.
Þrjár systur eftir Máns Hedström.
Bandalag Jafnaðarmanna með þingsályktunartillögu
Þróunarstofiir landshluta
Almenn markmið tiilagnanna
eru þau að staðfesta frumkvæði
heimamanna við gerð byggðaáætl-
ana, umsjá þeirra með framkvæmd
áætlana og ábyrgð þeirra á vörslu
og veitingu fjármuna sem varið er
til byggðastefnu úr sameiginlegum
sjóðum landsmanna.
Á þennan hátt má komast út úr
þeim vítahring miðsóknar og mið-
stýringar, sem einkennt hefur
framkvæmd byggðastefnu og raun-
ar flestöll samskipti stjórnvalda í
Reykjavík og heimamanna úti um
landið.
Svo segir í greinargerð með til-
lögu til þingsályktunar um þróun-
arstofur landshlutanna, sem flutt
er af þingmönnum Bandalags Jafn-
aðarmanna: Guðmundi Ein-
arssyni, Kristófer Má Kristinssyni,
Stefáni Benediktssyni og Kolbrúnu
Jónsdóttur. Tillagan hljóðar svo:
Alþingi ályktar að fela ríkis-
stjórninni að skipa nefnd til að
semja frumvarp til laga um þróun-
arstofur landshlutanna.
Frumvarp þetta feli m.a. í sér
eftirtalin atriði:
1. Þróunarstofur hafi forgöngu um
mótun byggðastefnu og veiti al-
hliða ráðgjöf á öllum sviðum at-
vinnulífs.
2. Stjórnir þróunarstofa séu skip-
aðar fulltrúum lýðræðislega kjör-
inna landshlutasamtaka.
3. Þróunarstofur hafi sjálfsforræði
til áætlanagerðar, ákvarðanatöku
og fjármagnsútvegunar.
4. Þróunarstofur starfi í nánum
tengslum við Byggða- og áætlana-
deild (núverandi Framkvæmda-
stofnunar) sem verði sjálfstæð
stofnun undir umsjón félagsmála-
ráðuneytisins.
5. Þróunarstofur skuli m.a.
a) sjá um gerð og framkvæmd
byggðaáætlana; sé leitað til Al-
þingis eftir fjármagni til stuðn-
ings byggðaáætlunum og það
fjármagn samþykkt á fjárlögum
skuli þróunarstofur bera ábyrgð
á veitingu fjárins í samræmi við
áætlanir;
b) vera sameiginlegur vettvangur
þess ráðgjafarstarfs sem þegar
fer fram á ýmsum sviðum;
c) varðveita iðnþróunarsjóði
landshlutasamtaka;
d) starfa í tengslum við landshluta-
stofur ríkisfyrirtækja. -mhg
og fleiru, og átti hún að koma út á
árinu 1979 þegar Ijósmæðrafélagið
átti 60 ára afmæli. Ég vonast nú til
þess að geta glaðst með Steinunni
og ritnefndinni yfir útkomu þessa
ritverks um sumarmálin.
Á meðan Steinunn Finnboga-
dóttir var aðstoðarmaður félags-
málaráðherra 1971-1973 var henni
ásamt fjórum öðrum konum falið
að endurskoða lögin um orlöf
húsmæðra. Steinunn hafði þá um
nokkurra ára skeið séð um rekstur
orlofsheimilis á vegum orlofs-
nefndar húsmæðra í Reykjavík og í
samvinnu við nágrannabyggðir. í
20 ár var hún í orlofsnefndinni í
Reykjavík og lengi formaður henn-
ar. Ég get ekki látið hjá líða að geta
þess að orlofsnefndarkonur fá eng-
in laun. Formaður Landsnefndar
orlofs húsmæðra hefir Steinunn
verið frá því að lögin voru endur-
skoðuð.
Á þeim árum sem Steinunn var
aðstoðarmaður prófessors Péturs
H.J. Jakobssonar við ráðleggingar-
stöð um fjölskylduáætlanir flutti
hún erindi um þau mál hjá ýmsum
félögum, m.a. á fundi sambands
norrænna kvenréttindafélaga sem
haldinn var á Þingvöllum 1968. Og
greinar um ýmis áhugamál hennar
hafa birst í Húsfreyjunni, Ljós-
mæðrablaðinu, 19. júní og blöðun í
Reykjavík.
Steinunn Finnbogadóttir var
sæmd riddarakrossi hinnar ís-
lensku Fálkaorðu 17.júni 1982.
Hér skal staðar numið þótt
margt fleira mætti nefna af því sem
Steinunn hefir fengist við. Ég lýk
máli mínu með því að óska
Steinunni Finnbogadóttur allra
heilla í nútíð og framtíð.
Anna Sigurðardóttir
E.S.
Steinunn tekur á móti gestum í Fé-
lagsheimili Skagfirðinga, Síðumúla
35, upp úr kl. 7 í kvöld.
Ný þjónusta hjá
Pósti og síma
Síma-
telex
Frá 1. mars býður Póst- og síma-
málastofnunin upp á nýja þjónustu
við sendingu og móttöku telexrit-
ana, svokallaða símatelexþjón-
ustu. Með henni opnast öllum
símnotendum auðveld og ódýr leið
til að taka á móti og senda telexrit-
un til sérhvers telexnotanda innan-
lands og utan.
Enginn telexútbúnaður er
nauðsynlegur. Til að senda telex
þarf aðeins að hringja í 07 en til að
taka á móti símatelexi er nauðsyn-
legt að vera áskrifandi að símatel-
exþjónustunni. Allar nánari upp-
lýsingar um þessa nýju þjónustu
eru veittar í síma 91-16411.
Vorljóð Huga
Hraunfjörð
Vorljóð heitir ný ljóðabók eftir
Huga Hraunfjörð sem höfundur
hefur gefur út.
Hugi Hraunfjörð er fæddur á
Hellissandi, pípulagningarmaður
að iðn og bóndi í allmörg ár. Hann
fór ungur að leggja stund á kvæða-
gerð og fyrsta ljóðabók hans kom
út 1948. Vorljóð er sú fimmtaí röð-
inni. Bókin er fáanleg hjá nokkrum
helstu bókaverslunum og hjá höf.
iundi, Hamraborg í Kópavogi.
Hugi Hraunfjörð yrkir mest í
hefðbundnum stíl - ádrepur og
ástavísur, orðsendingar til nafn-
kenndra manna, hann yrkir um
kreppu, þjóðrækni, verkfallsvakt,
glímuna við guð og margt fleira. í
kvæði sem heitir Flug kemst hann
svo að orði:
Sólarströnd segir fólkið
og siglir
Fögur lönd, segir fólkið
og flýgur
Klakasker segir fóikið
og fer....
Bókin er 102 bls..