Þjóðviljinn - 15.06.1984, Blaðsíða 9

Föstudagur 15. júní 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9
Gestur Norr
hússins á
Finnski
málarinn
Juhani
Linnovaara
innar, sem sveik sína stétt og hlaut
óafmáanlegan stimpil saurlífisins
að launum fyrir afdráttarlausar
játningar sínar. Síðan var hann
gerður að dýrðlingi súrrealismans,
því enginn hafði velt við og kannað
skúmaskot síns sálarteturs af svo
fullkomnu hispursleysi né rannsak-
að mannlífið jafn gaumgæfilega, án
hjálpar mælistiku góðs og ills. Það
er engin furða þótt Linnovaara hafi
Halldór B. Runólfsson
skrifar um
myndlist
fundið sig knúinn til að mála af
fyrirbærinu mynd.
En eins og sést á sáldþrykks-
myndunum í Norræna húsinu, þá
eru fleiri sögufrægar persónur í
froskabúi listamannsins. Það eru
m.a. Maríurnar tvær, Stuart og
Antoinette, sem áttu það sam-
eiginlegt að enda tilveruna á höggs-
tokknum. Eða Loðvík XIV. og
Napóleon sem áttu það sameigin-
legt að reka eitt stærsta land ál-
funnar, líkt og væri það þeirra litla
prívatfyrirtæki.
Hvað með alla hina prúðuleika-
rana í myndum Linnovaara? Eru
þessir forvitnu froskar í ætt við
mannfólkið nú á dögum? Er ein-
hver dulinn ádeila í þessum mynd-
um, þjóðfélagsádeila eða stjórn-
málaádeila?
Ekkert svar
Þegar öllu er á botninn hvolft
fæst ekkert svar við áðurnefndum
spurningum. Linnovaara er nefni-
lega ekki allur þar sem hann er
séður. Bak við það sem virðist í
fljótu bragði vera uppfullt af duld-
um meiningum og boðskap, er ekki
neitt utan skelin. Hér er e.t.v.
komin skýringin á ljósmyndinni í
sýningarskránni. Reyndareru eng-
in önnur rök finnanleg, telji lista-
maðurinn sig vera tengdan Dalí.
Það væri einmitt í anda meistarans
frá Figueras að mála innantómar
ádeilur sem ekkert hefðu að segja
þegar öll kurl væru komin til
grafar.
Hugsi Linnovaara sér málverk
sín hins vegar sem ádeilumyndir,
verð ég að lýsa mig sjálfan mát. Ég
fæ ekki séð nokkurn skapaðan hlut
í þessum myndum sem gæti verið
vísbending í þá átt. Og ég trúi því
ekki að hér sé á ferðinni einhver
allegorísk heimsádeila. Það væri of
barnalegt og gjörsamlega úr sér
gengið.
Hvað sem öðru líður, þá er sýn-
ing Linnovaara þess virði að hún sé
athuguð, einkum með tilliti til
þeirra strauma sem leika um ná-
grannalönd okkar og eru samt sem
áður svo framandi í okkar list-
heimi. Slíkar fínessur í tækni og
stöðlun í myndmáli eru sjaldséðir
þættir hér, nema þá einna helst í
grafík. Því er athyglisvert að sjá
hve ólíkir vindar blása um norður-
slóðir, sem ókunnugir ætla eitt og
sama vindabælið.
HBR.
Hvað er um að vera hér?, olía.
Prúðuleikara-
þjóðfélag
En hverjir eru þessir froskar í
myndum Linnovaara? Af klæða-
burði þeirra og púðruðum hárkoll-
um er það deginum ljósara að hér
fara engir venjulegir froskar. Þótt
sumir þeirra séu orðnir nokkuð
steinrunnir, eru þetta greinilega
prinsar í álögum. Að minnsta kosti
eru þeir eðalbornir; dæmigerðir
hirðfroskar löngu liðinna tíma þeg-
ar helstu ríki álfunnar státuðu af
menntuðum og upplýstum einvöld-
um. Túlkunin er í anda Goya og
Williams Hogarths.
Kveikjan eru skopmyndir málar-
ans af de Sade markgreifa, þessu
dæmalausa afsprengi upplýsingar- Uppákoma i skóginum, olía, í einkaeign.
Blönduð lyklakippa
Þessi ljósmynd af Linnovaara
segir sjálfsagt meira um hann en
annars ágæt upptalning á verð-
leikum hans og verðlaunum. Verk
hans eru nefnilega tvíræðnin upp-
máluð. í senn eru þau súrrealísk og
raunsæ, skopleg og háalvarleg, full
af meiningum og innantómu
skrauti.
Slíkar þversagnir í verkum Linn-
ovaara eru ekki beinlínis til þess
fallnar að auðvelda áhorfendum
skilning. Jafnvel þótt gefið sé í upp-
hafi að fígúrurnar í flestum mynd-
anna séu nokkurs konar hr. For-
vitnir (Utelias), froskpöddur
sprottnar af sögufrægum persón-
um, er ekki augljóst hvert þessi
forvitni mannskari stefnir.
Mun auðveldara er að greina
lyklana að myndmáli Linnovaara;
þessa blöndu súrrealisma, express-
ionisma og popp-listar, sem öðru
fremur á rætur að rekja til enskra
og spænskra áhrifa. Líkt og flestir
hlutlægir málarar, sem mótuðust í
lok 6. áratugarins og byrjun þess
7., hefur Linnovaara gengið í
smiðju til breska málarans Francis
Bacons. Sjást þess víða merki í
byggingu myndanna. Þá er mér
ekki örgrannt um að spænsk og
jafnvel suður-amerísk einkenni
leynist hér og þar, að ógleymdum
Jean Dubuffet, föður hrálistarinn-
ar (art brut).
Ollum þessum ólíku aðföngum
heldur málarinn svo saman með
hjálp harðsoðinnar skreytilistar-
tækni, svo fremur minnir á fag-
mennsku bestu auglýsingateiknara
en vinnubrögð óháðra málara. Er
það einkum vegna þess að í þessum
myndum fyrirfinnast engir sjálf-
sprottnir taktar, svo meðvituð er
öll vinnsla þeirra frá hinu fyrsta
striki til hins síðasta.
Listahátíð
í tilefni af Listahát íð í
Reykjavík, hefur Norræna
húsið boðið nafntoguðum
finnskum listamanni, Ju-
hani Linnovaara, að sýna
á 5. tug mynda í kjallara
hússins. Erþessi kynning
framlag Norrænahússins
til hátíðarinnar og vel til
þess fallin að gefa okkur
enn betri innsýn í marg-
breytileik finnskrar mynd-
listar.
Áður en vikið er að sjálfri
sýningunni, ereftirtektar-
vert að skoða Ijósmynd af
listamanninum sem
prentuð er á 2. síðu sýn-
ingarskrár. Linnovaara
situr þar í stellingum sem
óneitanlega minna á kat-
alónska listamanninn
Salvador Dalí. Til er Ijós-
mynd af Dalí sitjandi nán-
ast í sömu stellingum, svo
útilokað er að um tilviljun
sé að ræða. Hið tvíræða
bros háðs og glettni, sem
leikurumvarirþessa
finnska listamanns, tekur
afallan vafa.
Juhani Linnovaara.
Elnvaldur, olía.