Þjóðviljinn - 26.06.1984, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 26. júní 1984 ÞJÓÐVILJINN - SlÐA 5
Umsjón: Árnl Bergmann
Vinstristjórn á Grænlandi
Lars-Emil Johanesen atvinnumálaráðherra Siumut - beitti sér fyrir Jonatan Motzfeldt er áfram forsætisráðherra. Hann mun hafa
vinstristjórn. viljað semja til hægri.
Arqaluk Lynge er formaður Inuit Ataqatigit og verður húsnæðis-
og félagsmálaráðherra.
Siumut og Inuit semja.
Mest hefur verið deilt um nýtingu auðlinda.
Konunglega Grœnlandsverslunin í hendur Heimastjórnarinnar
Siumutflokkurinn á Græn-
landi hefur myndað nýja
landstjórn með flokknum
Inuit Ataqatigit, semer
lengst til vinstri í grænlen-
skumstjórnmálum. Það
var IA sem bar fram van-
trauststillögu á minnihluta-
stjórn Siumut í mars, sem
leiddi til kosninga nú í júní-
byrjun. Inuit fékk þá þrjá
þingmenn í stað eins, en
hlutföllin milli stóru flokk-
anna, Siumut og Atassut,
breyttust ekki - báðir fengu
ellefu þingsæti.
Þessi stjórnarmyndun er talin
sigur fyrir efnahagsmálaráðherra
Siumut, Lars Emil Johanesen,
sem hefur viljað vinstrasamstarf,
og Arqaluk Lynge, formann Inu-
it Ataqatigit. En formaður Siu-
mut, Jontatan Motzfeldt, sem
hefur verið forsætisráðherra
heimastjórnarinnar, lýsti sig í
kosningabaráttunni viljugan til
samstarfs við Atassut sem er helst
til hægri þar í landi og ýmsir í
Inuit eru óánægðir með að í
stjórnarsáttmálanum sé
tekið nægilegt tillit til þeirra sjón
armiða.
Fiskur
og
málmar
Inuit Ataqatigit er myndaður
af hópi manna sem áður störfuðu
í Siumut. Þessir menn voru eink-
um ósáttir með það hvernig með
þá málamiðlun sem Siumut
gekkst inn á varðandi yfirræði
yfir náttúruauðlindum Græn-
lands þegar gengið var frá
heimastjórnarlögunum. Siumut
féllst á það, að upp væri komið
„hráefnaskipan", sem gefur
grænlensku landstjórninni og
dönsku stjórninni sameiginlegt
vald til að taka ákvarðarnir sem
varða nýtingu grænlenska land-
grunnsins. Siumut hafði áður
krafist fullra yfirráða yfir landg-
runninu Grænlendingum til
handa, en gaf eftir í þessu máli og
þá varð hinn nýi flokkur til.
í framhaldi af þessu varð það
helsta tilefnið til þess að Inuit bar
fram vantraust á stjórn Siumut í
vor, að hún hafði fallist á að leyfa
ríkjum Efnahagsbandalagsins
viss fiskveiðiréttindi við Græn-
land - og var þetta reyndar hlutur
samkomulags um úrsögn Græn-
lands úr Efnahagsbandalaginu
sem tekur gildi innan tíðar.
Nýir
samnmgar
Stjórnarsáttmálinn bendir til
þess að Inuitmenn hafi verið þeir
sem meir gáfu eftir. Þar segir í
fyrstu grein að sameiginleg nefnd
beggja flokka eigi að vinna að því
að semja um hráefnanýtingu -
upp á nýtt við dönsku stjórnina,
en ekki eru settar neinar tíma-
ákvarðanir um það, hvenær það
skuli gert.
1 annarri grein samningsins er
rætt um fiskveiðisamninginn við
EBE og er fallist á að hann skuli
ekki endurnýjaður þegar hann
rennur út að fimm árum liðnum.
En um leið er það tekið fram, að
forsenda þess að hægt sé að fella
samninginn úr gildi sé sú að
Grænlendingar geti sjálfir veitt
þann fisk sem þeir nú selja EBE-
skipum aðgang að.
Þá er ákveðið að heimastjórnin
og landsþingið ráðstafi upp á
eigin spýtur þeim 216 miljónum
danskra króna sem Grænlending-
ar fá á ári hverju fyrir veiðileyfin
til Efnahagsbandalagslandanna
en danska stjórnin telur sig eiga
rétt til íhlutunar um þau mál.

ekki
CD <Eí
Gegn
atvinnu-
leysi
í stjórnarsáttmálanum er enn-
fremur fjallað um fimm ára áætl-
un um þróun útflutnings- og
framleiðsludeilda Hinnar kon-
unglegu Grænlandsverslunar,
sem heimastjórnin yfirtekur um
næstu áramót. Lofað er skatt-
breytingum (með stigvaxandi
skattlagningu hærri tekna) og
verðbótum á selskinn. Gefin eru
fyrirheit um baráttu gegn
atvinnuleysi og verða auknar tak-
markanir settar á að ráðið sé
danskt vinnuafl til landsins. Að
lokum er því heitið að stofnaður
verði sjúkra- og hjálparsjóður
fyrir fiskimenn, veiðimenn og
sauðfjárbændur.
Jonatan Motzfeldt verður
áfram forsætisráðherra, Moses
Olsen sjávarútvegsráðherra og
Lars Emil Johansen atvinnumál-
aráðherra sem fyrr. Arqaluk
Lynge, formaður IA verður
húsnæðis- og félagsmálaráðherra
og viðskiptaráðherra kemur
einnig úr þeim flokki.
Danir
óánœgðir
„Við viljum sjálf" stendur á þessari mynd: Átök í grænlenskum stjórnmálum standa fyrst og fremst um það, hvernig ber að
fylgja því vígorði þjóðernisbaráttunnar eftir.
Sagt er, að bæði danska stjóm-
in og atvinnurekendur á Græn-
landi hafi lengi óttast stjóm af
þessu tagi. Ekki vegna þess fyrst
og fremst að skammt sé nú í
breytingar á ákvæðum um nýt-
ingu auðlinda á Grænlandi, held-
ur vegna þess að samstarfið við
hinn róttæka flokk er talið muni
sveigja Siumut í heild til vinstri.
Og næsta hitamálið á dagskrá
verður hugsanlega olíuvinnsla á
Jameson Land á Austur-
Grænlandi. Um það stendur stutt
og laggott í stjómarsáttmálanum
að „hagsmunir Grænlands skuli
ganga fyrir“. ÁB