Þjóðviljinn - 20.07.1984, Blaðsíða 8

MINNING
um við Ragnar í Smára, hvort
heldur var á hlýlegu og gestrisnu
heimili þeirra Bjargar, í sumar-
bústaðnum við Álftavatn eða í
jeppanum góða á hringakstri um
borgina. Hugur hans var sífersk-
ur og hugmyndaauðgin með ólík-
indum. Eg minnist þess að eitt
sinn áttum við tal saman um pól-
itíska og fjármálalega spillingu í
landinu, sem mjög fór fyrir
brjóstið á ungum umbótasinna,
en Ragnar var einsog jafnan
raunsær og lét sér fátt um finnast
um vandlætingu ungmennisins.
„Skilurðu ekki, góði vinur”,
sagði hann með sínum sérkenni-
lega og smitandi léttleika, „að
spilling er nauðsynleg fyrir frjóan
jarðveg listanna. Það er hjá fjós-
haugum sem bestu blómin gróa“.
Með þeirri sláandi líkingu sló
hann vopnin úr höndum fullhug-
ans, þó ég léti að vísu ekki með
öllu sannfærast um frjómátt spill-
ingarinnar. En hver veit nema
hann hafi haft lög að mæla.
Blómgun listalífs í landinu á und-
anförnum áratugum gæti verið
vísbending í þá átt.
Samskipti okkar Ragnars voru
mest á sjötta og sjöunda áratug
aldarinnar, og fæ ég aldrei full-
þakkað þá gæfu að hafa kynnst
þvílíkum eldhuga meðan starfs-
orka hans og framtak stóðu í full-
um blóma og engin járn bitu á
hann. Ævinlega skyldi þessi
önnum hlaðni atorkumaður gefa
sér tíma til að hripa manni hlýlegt
bréfkorn þegar honum þótti um-
sögn um bók eða leiksýningu vel
hafa tekist, en hann var líka
ómyrkur í máli þegar honum lík-
aði miður. Kannski var samt lær-
dómsríkast af öllu að starfa með
honum í féiagsskapnum „Ingólfi"
ásamt þeim Hannesi Péturssyni,
Sigurði Líndal og Þórhalli Vil-
mundarsyni. Við hittumst að
staðaldri um nokkurt árabil,
stóðum meðal annars að hinni
víðkunnu og í sumum herbúðum
illræmdu áskorun 60-menn-
inganna árið 1964 gegn
hömlulausri útbreiðslu kanasjón-
varpsins. Sú herferð bar árangur,
þó sótt væri á brattann og Við-
reisnarstjórnin hatröm útí þetta
ósvífna framtak „hægriafla" í
landinu. Árið eftir gáfum við út
blaðið „Ingólf" sem vakti bæði
athygli og umræðu. Sömuleiðis
studdum við Sigurð Líndal með
ráðum og dáð meðan hann var að
semja hina sögufrægu fullveldis-
ræðu 1965 sem fór einsog eldur
um þjóðarsálina. Og síðast en
ekki síst átti „Ingólfur" stærstan
þátt í að Kristján Eldjárn gaf kost
á sér til forsetakjörs 1968. Þetta
voru ævintýralegir tímar, og
frumkvöðull alls sem við gerðum
var Ragnar í Smára sem þrotlaust
lagði á ráð um skynsamlegar
leiðir að markmiðum, fann raun-
hæfar lausnir á vanda sem upp
kom og virtist eiga innangengt
hvar sem var í völundarhúsi Kerf-
isins.
Á engan er hallað þó því sé
haldið fram að Ragnar í Smára
hafi átt drýgstan þátt í sögulegum
yfirburðasigri Kristjáns Eldjárns
1968 og þeim kaflaskiptum sem
þá urðu í pólitískri sögu þjóðar-
innar, þegar almennt var viður-
kennt að á forsetastóli ætti ekki
endilega að sitja pólitíkus, heldur
væri við hæfi að þar sæti fulltrúi
og formælandi þeirrar skapandi
menningar, sem er forsenda þess
að tilvist okkar á þessu útskeri
eigi sér tilgang og réttlætingu.
Á örskömmum tíma kveðjum
við tvo af þeim vormönnum sem
hið unga lýðveldi á mikla skuld
að gjalda, Hjálmar Ólafsson fyrir
tveim vikum og nú Ragnar Jóns-
son. Þó þeir væru um margt ólíkir
menn, áttu þeir sameiginlegan
þann eldlega áhuga, ósérhlífni og
trú á mátt og megin fámennrar
þjóðar, sem hefur enn sem komið
er fleytt okkur yfir mörg blind-
sker og stappað í okkur stálinu í
viðsjálli veröld. Kannski eru það
elliglöp að mér sýnist mjög
sneyðast um áþekkar eldsálir
meðal yngri kynslóða, en for-
dæmi slíkra manna mætti gjaman
verða okkur hvöt til að láta ekki
deigan síga í linnulausri viðleitni
við að hlúa að og efla þá þætti
þjóðmenningarinnar sem ljá öllu
okkar þrasi og striti tilgang sem
er æðri valdhöfn, lóðabraski,
steinbáknum og bflaeign. Þarsem
hjarta þitt er, þar er og fjársjóður
þinn.
Ég votta eftirlifandi konu
Ragnars, Björgu Ellingsen,
þremur börnum þeirra hjóna,
dóttur hans af fyrra hjónabandi,
barnabörnum og öðrum aðstand-
endum, dýpstu hluttekningu við
þessi vegaskil í lífi þeirra og þjóð-
arinnar allrar. Minning góðs
drengs mun ekki einungis lifa í
hugum þeirra sem höfðu per-
sónuleg kynni af honum, heldur
verður æviverk hans einhver til-
komumesti bautasteinn sem
nokkur íslendingur hefur reist
sér á þessari öld.
Sigurður A. Magnússon
Nú er hann fallinn þessi óvið-
jafnanlegj maður sem var meðan
hann naut sín óstöðvandi ímynd
hreysti eldmóðs og geðrausnar;
sá sem mddi úr vegi hverri hind-
ran þar sem aðrir sáu torleiði eitt
og vegleysur. Úr Njálu höfum við
orðtakið: Engum manni var Kári
líkur. Þannig hugsa þeir sem
þekktu Ragnar Jónsson til hans.
Um vaskleikann atgervi allt og
drengskap.
Ragnar sást ekki fyrir að koma
því fram sem hann lagði hug á,
þótt hann hefði vitsmuni til að
velja leiðir eftir því sem hentaði.
En geð hans var svo stórt og
óþreyjufullt að stundum fór hann
að vísu beint af augum þar sem
hyggilegra hefði verið að taka á
sig krók. Engar úrtölur hrinu á
honum. Þegar aðrir voru að ráð-
gast um hvað væri hyggilegt að
gera og sýndist sumum fíflska að
geyma ekki hendumar í skauti
sér eða í vösum og bíða kannski
lags, og drógu jafnvel dár að
þeim sem áttu dáð til að hafast
að, þá var Ragnar kannski búinn
að framkvæma það sem um var
rætt áður en ráðstefnan fjaraði
út. Enginn athafnamaður hefur
fremur Ragnari stækkað sitt um-
hverfi í andlegum skilningi, eflt
íslenzka menningu með dáðum,
þrotlausri atorku, hugkvæmi,
stórhug, hugsjón sem aldrei dvín-
aði. Hvemig hefði verið umhorfs
hér á menningarakri okkar ef
þessi maður hefði ekki með eld-
móði sínum og dug verið
óþreytandi að hjálpa stóram
hlutum að gerast, og hindra að
smásálimar næðu að drepa í
dróma, smækka með úrtölum
þvælingi og vesaldómi.
Hvarvetna era hans spor,
brautryðjandans hugumstóra í
ótöldum framföram sem era
grandvöllurinn sjálfur að svo
mörgu í félagslegu menningarlífi
okkar, auk þess sem hann var
einstaklingunum hin fómfúsa
hjálparhella og örlagavaldur iðu-
lega fjölmörgum listamönnum og
gladdist að mega stuðla að því að
þeir fengju notið sín til að skapa
handa þjóðinni. Honum var það
líka um flesta fram brennandi
áhugamál að greiða fyrir skilningi
og koma á framfæri list sem verið
var að skapa á íslandi, og kynna
þjóðinni hvað henni bauðst og
varðaði svo allur almenningur
mætti njóta, alþýðan mætti nær-
ast og eflast, og aukast yndi af
verkum sinna fremstu listamanna
sem iðulega ef ekki oftast vora
allt aðrir menn en þeir sem mis-
vitrir valdhafar hömpuðu og
höfðu við hirð sína sér til afþrey-
ingar eða í skytningi sökum
auðsveipni.
Hér hefur aldrei verið rekin
bókaútgáfa á borð við þá sem
Ragnar rak meðan hann naut sín.
Hann hugsaði aldrei um peninga
peninga vegna. Honum var það
leikur einn að græða fé þegar
hann kærði sig um. En peningar
vora honum eingöngu tæki til að
láta draumana rætast, fram-
kvæma hugsjónimar. Og gera
öðram gott. Sjálfur lifði hann í
hófsemi, hans eini munaður var
list, menning, samneyti við þá
sem sköpuðu andleg verðmæti.
Hann gaf út þær bækur sem hon-
um þóttu eiga erindi við fólk. Og
reyndar fleiri, af greiðvikni eða
von um að í höfundinum byggi
sitthvað sem síðar mætti rætast.
Þegar allt brást mátti alltaf leita
til Ragnars; væri ekki byrjað á því
að snúa sér til hans ef mikið lá
við. Af þessu leiddi að um sinn
hafði Ragnar alltof mikið á sinni
könnu, og sjálfhverfir listamenn
létu sér gremjast þegar ekki náð-
ist í Ragnar sem var við grettistök
annars staðar. Allt átti Ragnar
einn að gera, og það gat gleymst á
stundum hvað hann hafði um-
fram aðra menn, að hann var yfir-
náttúralegur; varð alls ekki
dæmdur eftir þeim mælieiningum
sem gilda um aðra.
Hver maður sem kynntist
Ragnari vel hlýtur að njóta þess
ævilangt, og þakka að hafa þekkt
slíkan mann. Þeir sem áttu hann
að vini nutu ómetanlegra forrétt-
inda. Að fá Ragnar í heimsókn
var að komast í furðulegt upp-
streymi, og gat minnt á frásögur
þeirra sem allt er fært innan
geimhylkis í þyngdarleysinu um
hnattasundin, og magalenda síð-
an í móanum með Mozart í
eyram, og stíga svo trylltan dans
um skýjaborgimar með hinum
mikla byggingarmeistara þeirra.
Þó ekki rættist allt sem til stóð
lifir æ minningin um þessa dás-
amlegu hugsjónaveizlu, og vissan
um að Ragnar vann stórvirki sem
munu standa, og hafa breytt h'fi
okkar til hins betra. Og minning-
in um mann sem var öðrum
stærri; þótt hann léti að mörgu
leyti lítið fyrir sér fara og hirti
ekki um hægindi fyrir sjálfan sig,
heldur krafðist alls handa öðram,
þjóð sinni og einstaklingum, ekki
sízt listamönnum.
Minning um skemmtilegan
mann sem átti fágæta gáfu til að
geta komið vinum sínum á óvart,
með svipbrigðum og hreyfingum
og fasi sem maður getur séð fyrir
sér Ijóslega þótt hann sé nú allur.
Sagt er að maður komi í manns
stað. Varla trúi ég því í þessu
dæmi að verði um mína ævitíð
hvað sem síðar yrði þessari þjóð
til láns. Mín von er sú að margir
menn komi í manns stað að því
leyti að öðrum verði þessi maður
fyrirmynd, marga dreymi að
vinna eitthvað í anda þessa ósér-
hlífna manns sem elskaði list og
menningu heitri ást sem aldrei
sást fyrir.
Maður sem elskar lífið með
slíkum ærslum hlýtur að reyna
nokkuð á þá sem standa honum
næst. Enginn getur metið hver
gæfa það er slíkum manni að við
hlið hans standi kona sem skilur
hann og umber hin ólmu umsvif,
og styður hann. Hugurinn hvarfl-
ar til þeirrar konu sem var Ragn-
ari ómetanleg stoð og hlúði að
honum sem frekast varð unnt hin
síðari ár þegar hann var sviftur
yfirburðum af sjúkdómi og naut
sín ekki lengur. Gerði honum
h'fið bærilegt eftir því sem kostur
var þegar fullhuginn var sár og
fjötraður. Án slikrar konu sem
Björg var Ragnari er óvíst að
hann hefði notið sín til fulls, og
við hans.
Thor Vilhjálmsson
Ragnar í Smára er látinn. Með
honum er genginn stórbrotinn og
eftirminnilegur hugsjónamaður,
maður sem mjög hefur sett svip
sinn á öldina og víða markað djúp
spor. Ragnar varð þjóðsagna-
persóna í lifanda lífi.
Ragnar fæddist í Mundakoti á
Eyrarbakka 7. febrúar 1904,
sonur Jóns Einarssonar útvegs-
bónda og hreppstjóra í Munda-
koti og konu hans Guðrúnar Jó-
hannsdóttur frá Mundakoti. Árið
1920 settist hann í Verslunar-
skólann og að námi loknu réðist
hann til Smjörlíkisgerðarinnar
Smára, sem hann var jafnan
kenndur við. Snemma kynntist
Ragnar Erlendi í Unuhúsi og
helstu straumum menningarlífs-
insíhöfuðborginni. Helstu skáld,
rithöfundar, tónlistarmenn og
myndlistarmenn þjóðarinnar
urðu honum nákomnir, og þá
studdi hann til dáða af stórhug.
Ragnar rak umfangsmikla bóka-
útgáfu og kom á framfæri verkum
yngri skálda og rithöfunda auk
þess sem hann gaf út verk helstu
rithöfunda þjóðarinnar. Hann
var einn af helstu hvatamönnum
að stofnun Tónlistarskólans,
Tónlistarfélagsins og Hljóm-
sveitar Reykjavíkur, sem var
undanfari Sinfóníuhljómsveitar
íslands. Tónlistarlífið blómstraði
vegna einstakrar elju og bjartsýni
Ragnars. Ragnar vann mikið
starf fyrir íslenska myndlist.
Hann kynntist vel helstu mynd-
hstarmönnum þjóðarinnar,
styrkti þá með myndakaupum og
kynnti þá með útgáfu fagurra
listaverkabóka og listaverkaeftir-
prentana og þroskaði um leið
listsmekk þjóðarinnar. Ragnar
var stórhuga í listaverkakaupum
sem og öðra, sem hann tók sér
fyrir hendur. Listaverkasafn hans
óx jafnt og þétt í gegnum árin.
Með gjafabréfi, sem Ragnar
afhenti Alþýðusambandi íslands
hinn 17. júní 1961, var grunnur-
inn lagður að stofnun Listasafns
ASÍ. Iupphafsorðum þess segir:
„Ég hef í meira en þrjá áratugi
safnað listaverkum eftir íslenska
málara, og ákvað fyrir tveimur
áratugum að Helgafell skyldi
koma á fót vísi að alþýðulista-
safni, er væri sjálfstæð stofnun
líkt og Tónlistarfélagið gerði í
sinni grein. Myndir þessar hef ég
flestar keypt af listamönnunum
sjálfum utan sýninga, fengið þær
að gjöf eða sem greiðslu fýrir
myndsölu. Ég hef í aldarfjórðung
staðið í mjög nánu sambandi við
flesta hinna eldri málara og því
oft átt kost á að velja úr myndum
þeirra. Myndir þessar hef ég
ákveðið að gefa samtökum ís-
Ienskra erfiðismanna, fyrir hönd
þeirra Alþýðusambandi íslands, í
minningu Erlends Guðmunds-
sonar í Unuhúsi".
Miðstjórn Alþýðusambands-
ins samþykkti á fundi sínum 22.
júní 1961 með öllum greiddum
atkvæðum að þiggja þessa stór-
höfðinglegu og dýrmætu gjöf
Ragnars. Þann 4. júlí sama ár var
svo opnuð sýning á meginhluta
verkanna í Listamannaskálanum
við Kirkjustræti í Reykjavík. Þar
afhenti Tómas Guðmundsson
skáld fyrir hönd gefanda Aiþýðu-
sambandinu hina miklu gjöf, 120
úrvals listaverk eftir okkar frem-
stu myndlistarmenn.
En Ragnar lét ekki sitja við
listaverkagjöfina eina. Hann réð
Björn Th. Björnsson, list-
fræðing, til að rita sögu íslenskrar
myndlistar á 19. og 20. öld.
Skyldi ágóðanum af sölu hennar
varið til að koma upp húsi yfir
safnið. Fyrra bindi þessa ein-
stæða ritverks „íslensk myndlist á
19. og 20. öld“ kom út vorið 1964,
en hið síðara 1973.
Fyrstu árin var safnið í leigu-
húsnæði, fyrst að Laugavegi 18,
en síðar að Laugavegi 31, þar sem
safnið var hýst til haustsins 1978,
að það fékk skrifstofu- og
geymsluaðstöðu að Grensásvegi
16. Þar var síðan innréttað sýn-
ingarhúsnæði fyrir Listasafnið,
sem var vígt á afmælisdegi Ragn-
ars hin 7. febrúar að viðstöddu
miklu fjölmenni. Safnið var síðan
formlega opnað í hinum nýju
húsakynnum 1. maí 1980 með
yfirlitssýningu á verkum Gísla
Jónssonar.
Listaverkaeign safnsins hefur
jafnt og þétt vaxið, því hafa borist
margar góðar gjafir, frá mynd-
listarmönnum og öðram velunn-
urum, og mörgum verkum hafa
þau hjón, Ragnar og Björg, bætt
við framgjöfina. Listaverkaeign
safnsins er nú að nálgast tvö þús-
und verk.
Starfsemi safnsins hefur mjög
mótast af starfi Ragnars fyrir
myndlistina. Auk sýninga í sal-
arkynnum safnsins efnir safnið
reglulega til vinnustaðasýninga
um land allt, og era að j afnaði um
tuttugu sýningar uppi hverju
sinni. Safnið hefur ráðist í útgáfu
á litskyggnuröðum til kynningar
á íslenskri myndlist. Haustið
1982 hóf Listasafnið samvinnu
við Lögberg-bókaforlag um út-
gáfu listaverkabóka í ritröðinni
„íslensk myndlist“. Það þótti
sjálfsagt upphaf útgáfunnar að
kynna framgjöf Ragnars til Al-
þýðusambandsins, því þar eru
saman komnar margar af helstu
perlum íslenskrar myndlistar á
fyrri hluta þessarar aldar. í þess-
ari bók, „Ragnar í Smára“, skráir
Ingólfur Margeirsson viðtöl við
fjórtán samferðamenn Ragnars
um kynni þeirra og samstarf við
hann. Með bókinni var ekki gerð
tilraun til að segja sögu Ragnars,
fyrir eina slíka bók er Ragnar ein-
faldlega of stór, en hún var til-
raun til að varpa nokkra ljósi á
þennan einstæða velgjörðar-
mann íslenskra listamanna. Síð-
an hafa Listasafnið og Lögberg-
bókaforlag gefið út tvær aðrar
listaverkabækur, um Eirík Smith
og Jóhann Briem og fleiri eru á
leiðinni.
Á sjötugsafmæli Ragnars ákv-
að stjórn Listasafns ASÍ og mið-
stjórn ASÍ að láta stækka lista-
verkið „Kríuna“, eftir Sigurjón
Ólafsson, sveitunga Ragnars,
sem þakklætisvott fyrir hina dýr-
mætu listaverkagjöf. Þann 11.
janúar 1981 var „Krían“, tákn
flugs og frelsis, afhjúpuð í landi
Mundakots, fæðingarstaðar
Ragnars.
Halldór Laxness lýsir Ragnari
einkar vel í bókinni um „Ragnar í
Smára“: „Ragnar hefur ein-
hverja djúprætta samúð með
mannlegu lífi. Hann hefur ekki
getað lifað öðruvísi en styrkja
það sem hann hefur verið sann-
færður um að væri gott. Þetta hef-
ur verið aflvélin í persónuleik
hans. Þau verk sem hann hefur
unnið íslenskri endurreisn hefði
enginn annar getað unnið. Menn
eins og Ragnar eru tilviljun; nán-
ast eitthvert happ í mannlegu fé-
lagi“.
Björgu Ellingsen, börnum og
öðram ástvinum vottum við sam-
úð okkar. Minning Ragnars í
Smára mun lengi lifa.
F.h. Alþýðusambands íslands
og Listasafns ASI,
Ásmundur Stefánsson,
Þorsteinn Jónsson.
Þórður, frændi Ragnars, var
vanur að segja við hann: Þú ert
nú eini siðaði maðurinn í Sjálf-
stæðisflokknum. Ragnar vildi
ekki fallast á þetta, sem vonlegt
var, en hafði samt gaman af. Svo
skaut hann á móti:
Kommúnisminn byggist á
öfund, sagði hann.
Það gat ég ómögulega viður-
kennt og svo var farið að rífast
um eignagleðina, sem Ragnar
hélt nokkuð stíft fram. Þessu
varð náttúrlega að mótmæla,
með tilvísun til víxlaranna í must-
erinu og svo margra fleiri. Og
mikið var hressandi að eiga orð
við Ragnar, hvort sem var um
pólitík eða bók eða píanósnilling,
því hugsun hans tók hinar
skemmtilegustu sveiflur út af
hvunndagsleiðum og þá eins víst
að hún kæmi andmælanda í opna
skjöldu, afvopnaði hann og skildi
hann eftir skemmtilega hissa.
Og sitthvað er sjáifsagt rétt í
því sem Ragnar hélt fram. Það er
til „kommúnismi“ sem nærist á
öfund - við hliðina á þeim sem
byggist á skárri hvötum. Og það
er vitanlega erfitt að efast um
„eignagleði" manna eins og
Ragnars sjálfs, sem bar gæfu til
að láta hana streyma fram í víð-
frægu örlæti við list og menningu í
þessu landi.
Æ oftar finnst manni um
fimmtugt þegar andlátsfregnir
steypast yfir hann, að hann sjái á
eftir manngerðum, sem aldrei
verði til framar, hann sé vanmátt-
ugt vitni að atburðum eins
harmrænum og þegar tungumál
hættir að vera til. Svo fer manni
einmitt þegar hugsað er til öðl-
ings eins og Ragnars. En eins og
Kristján heitinn Eldjárn sagði
eitt sinn í nýjársávarpi, þegar
menn höfðu borið sig illa eins og
endranær: Enn lifum vér.
Indverskur málsháttur segir:
þegar húsið er risið man enginn
lengur hver byggði það. Þetta er
sem betur fer rangt. Ekki síst
þegar menn byggja lífshöll sína úr
göfugri efnum en steini eins og
Ragnar gerði Jónsson.
Arni Bergmann
Það var milt sumarkvöld 1936,
að ég hygg, að ég og Ólafur Sig-
urðsson frá Tungu vorum á ann-
arri bátabryggjunni á Akranesi
og sáum ókunnugan mann, sem
leit í kringum sig. Vék hann sér
að okkur og og spurði um báta og
bæinn, en við svöraðum eins og
við höfðum vit til. Loks spurðum
við hann, hvað hann ynni, og
sagðist hann búa til smjörlíki.
Það var fyrsti fundur minn og
Ragnars Jónssonar.
Sumarið 1947 gekk ég á fund
Ragnars Jónssonar í Helgafelli og
bað hann að gefa út þýðingu á
annarri af tveimur ævisögum eftir
Hesketh Pearson, sem ég til-
nefndi, og féllst hann á að gefa út
þá um Öskar Wilde. Þýddi ég
hana ásamt Jóni Óskari, (eins og
hann rekur í minningabók
sinni), og kom hún út tíu áram
síðar, 1957. Lagði Ragnar þá inn
til mín kassa með vindlum, sem
margir útvegsmenn báru síðan lof
á. Sumarið 1961 tók Ragnar af
mér til útgáfu fáeina þýdda kafla
úr Alhlítu kenningu Keynes.
Haustið 1963 hitti ég Ragnar í
Pósthússtræti og spurði hann þá,
hvort honum litist á að gefa út
greinarkorn mín um Efnahags-
bandalag Evrópu. Mér til und-
runar bauðst hann til þess. Vin-
semd hans þakka ég með þessum
orðum.
Allnokkrum sinnum ræddi ég
við Ragnar Jónsson á áranum
1947-1964. Á þeim tóku viðhorf
hans til þjóðmála nokkram
breytingum, en ekki trú hans á
framförunum og brennandi áhugi
hans á mannlífinu.
Reykjavík, 19. júlí 1984.
Haraldur Jóhannsson
SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 20. júlí 1984
Við opnun sýningar á málverkagjöf Ragnars til Listasafns ASÍ. Bjöm Th.
Bjömsson, Björg Ellingsen, Ragnar og Margrét Jónsdóttir.
Útgefandinn og höfundurinn á blaðamannafundi.
UM HELGINA
Kjarvalsstaðir
Vídeólist
Á sýningu Listahátíðar á Kjar-
valsstöðum hafa verið sýnd
fjögur verk á myndböndum eftir
Steinunni Bjarnadóttur.
Hefur nú nýtt verk bæst í það
safn og heitir það „Steina,“ Það
er 30. mín. sjónvarpsmynd, gerð í
Buffalo, New York. Þar gerir
Steina úttekt á vinnu sinni, hug-
myndum og afstöðu á árunum
1969-78. Sýningin er opin daglega
kl 14-22, en henni lýkur sunnu-
daginn 29. þ.m.
Sýningar
Saga skipanna
framlengd
Sýningin „Saga skipanna“
hófst 15. júlí s.I. Aðsókn var
fremur dræm í byrjun en hefur
verið vaxandi og mjög góð síðustu
daga, þannig að rúmlega 5000
manns hafa séð sýninguna.
Vegna fjölda þeirra er ekki
hefur haft tækifæri til að sjá sýn-
inguna hefur verið ákveðið að
framlengja um eina viku en jafn-
framt er rétt að taka fram að sýn-
ingin verður ekki framlengd frek-
ar.
Sýningin hefur vakið óskipta
athygli hinna fjölmörgu gesta og
vonast aðstandendur sýningar-
innar til þess að þeir sem enn hafa
ekki séð sýninguna noti þetta
tækifæri til þess að sjá sérstæða
og óvenjulega sýningu frá
atvinnulífi þjóðarinnar.
Grafík
Nýlistasafnið
umhverfið við Vatnsstíg 3b
okkar
Laugardaginn 21. júlí vcrður
farin fjórða ferðin í ferðaröðinni
„Umhverfið okkar“, á vegum
Náttúruverndarfélags Suðvestur-
lands. í þetta sinn verður farin
náttúruskoðunar og söguferð um
Gerðahrepp (Garðinn og
Leiruna).
Farið verður frá Norræna hús-
inu í Reykjavík kl. 13.30 og til
bakamilli kl. 19.00 og20.00. Far-
gjald er kr. 200 en frítt fyrir börn í
fylgd fullorðinna.
Allir eru velkomnir. Leiðsögu-
menn verða Þórdís Ólafsdóttir,
jarðfræðingur sem fjalla mun um
jarðfræði svæðisins. Ingibjörg
Svala Jónsdóttir, líffræðingur,
ræðir um gróðurfarið. Áhugafólk
um sögu og örnefni svæðisins
mun miðla af fróðleik sínum í
ferðinni.
Fuglar á
Torginu
Dagana 21-29 júlí heldur Jón
Baldvinsson listmálari sýningu í
Listamiðstöðinni á Lækjartorgi
sem hann nefnir „Fuglar“. Sýn-
ing þessi er framhald af sýningu á
, fuglafantasíum er Jón hélt s.l.
i haust í Gallerí Heiðarási.
Langbrækur
sýna
í Gallerí Langbrók stendur nú
yfir sölusýning Langbróka. Á
sýningunni eru grafíkmyndir,
textfl, keramik, vatnslitamyndir,
gler, myndir, fatnaður, skart-
gripir úr postulíni og ficira.
Gallerí Langbrók er opið alla
virka daga frá kl. 12-18 og milli
14-18 um helgar. Langbrækur eru
einnig með samsýningu í Lax-
dalshúsi á Akureyri.
Föstudaginn 20. júlí verður
opnuð sýning á grafíkmyndum i
Nýlistasafninu Vatnsstíg 3b.
Myndirnar eru eftir: Kees
Visser, Tuma Magnússon, Krist-
ján Steingrim, Harald Inga Har-
aldsson, Pétur Magnússon, Ing-
ólf Arnarson, Helga Þorgils
Friðjónsson, Sólveigu Aðal-
steinsdóttur, Árna Ingólfsson og
fleiri.
Sýningin stendur til og með 29.
júlí. Nýlistasafnið er opið virka
daga frá kl. 16.00 til 20.00 og um
helgar frá kl. 14.00 til 20.00.
Kántríhátíð
á Skagaströnd
Dagana 20-22. júlí verður haid-
in á Skagaströnd heilmikil Kánt-
ríhátíð sem heitir „Villta vestrið“.
Þar verður ýmislegt til
skemmtunar og allt með Kántrí
blæ. Bíósýningar verða alla dag-
ana með myndir úr villtra vest-
rinu í Félagsheimilinu Fellsborg.
Hópreið hestamanna með Hall-
björn Hjartarson í fararbroddi,
ýmsar hestaíþróttir, t.d. boð-
reiðar, tunnukappreiðar o.fl.
Einnig verður sérameríska fyrir-
brigðið Rodeo, en leikurinn er
fólginn í því að snúa kálf niður á
sem skemmstum tíma.
Á dagskránni er einnig hæfi-
leikakeppni í söng og gítarleik
(og að sjálfsögðu kántrítónlist).
Valinn verður fallegasti 8 gata
ameríski bíllinn.
ef
Ýmsir skemmtikrafar koma
fram, þ.á.m. Hallbjörn Hjartar-
son, Johnny King og Siggi Helgi
Tvær hljómsveitir leika kántrít-
ónlist. Hljómsveitin Gautar frá
Siglufirði leikur á föstudagsk
völdið undir berum himni
veður leyfir. Á laugardagskvöld
ið verður aðalhátíðin haldin í Fél
agsheimilinu Fellsborg á Skagast
rönd. Þar leikur hljómsveitin
Týrol frá Sauðárkróki.
Ýmsar uppákomur verða bæði
kvöldin. Á sunnudag verður úti
messa og söngur. Hestaleiga
verður alla dagana. Rekin verður
Kántrí-útvarpsstöð næstum allan
sólarhringinn með tónlist og léttu
hjali. Næg tjaldstæði eru á Skaga
strönd ekki langt frá Fellsborg.

Brement
býður
á fund
Marshall Brement, sendi-
herra Bandaríkjanna á ís-
landi, lætur ekki deigan síga
fremur en Guðmundur í
leikritinu og eftir sfðustu at-
burði er nú fyrirferð hans og
sendiráðsins í íslensku samfé-
lagi orðin að almennu
umræðuefni.
Flestir bjuggust við að
sendiherrann myndi draga sig
um stund í hlé, eftir hina
dæmafáu og umdeildu smekk-
leysu sem hann stóð fyrir á
þjóðhátíðardegi lands síns,
bjórveislunni frægu sem hann
bauð til í Árbæ.
Því var þó ekki að heilsa.
Innan skamms sté Brement
aftur í kastljós athyglinnar
með því að nafngreina tvo ís-
lenska vinstri menn sem hann
vill ekki sjá á stóli forsætisráð-
herra. Svona afskipti af innan-
ríkismálum sjálfstæðra þjóða
era einfaldlega fáheyrð en
hins vegar nokkuð í anda þess
yfirgangs sem Bandaríkin
hafa í áranna rás sýnt smá-
þjóðum.
Rétt er að benda á, að þjóð-
höfðingi lands okkar, frú Vig-
dís Finnbogadóttir, velur þá
menn sem hún telur hæfa til
að gegna embætti forsætisráð-
herra, og þarf ekki ráðlegg-
ingu Marshalls Brement,
jafnvel þó hann sé sendiherra
og „persónulegur fulltrúi*
forseta sína. Ráðlegging send
iherrans var því ekkert annað
en afskaplega leiðinleg móð-
gun við forseta íslands.
Ameríska sendiráðinu var
hins vegar ekki mál að linna.
Á þriðjudag var boðað til
blaðamannafundar í íslenska
Ráðherrabústaðnum við
Tiarnargötu. Tilefnið var
heimsókn bandarískrar
nefndar sem hingað kom útaf
deilunni um Natóflutningana
svokölluðu. Sá sem boðaði
var blaðafulltrúi bandaríska
sendiráðsins og á fundinum
gekk ég úr skugga um að fund
urinn var haldinn af hinum
bandarísku aðilum, enda kom
enginn íslenskur ráðamaður á
fundinn!
Þar var hins vegar staddur
maður að nafni Marshall Bre
ment sem tyllti sér á stól og
var greinilega kominn til að
leika annað aðalhlutverkið á
fundinum á móti formanni
sendinefndarinnar, herra
Wenick.
Mér er því einfaldlega
spurn:
Síðan hvenær hefur banda-
ríski sendiherrann getað boð-
að íslenska blaðamenn á fund
í íslenska Ráðherrabústaðn-
um til að ræða við sig og aðra
bandaríkj amenn?
Er ekki mál að uppákomum
samkvæmisljónsins linni og
Marshall Brement fari að
halda sína fundi og sín partí
innandyra á Laufásvegi 12?
-ÖS