Þjóðviljinn - 22.08.1984, Page 9

KVIKMYN DAGAGN RYNI
í sumar hafa verið sýndar hér
þrjár bandarískar myndir, sem
allar eiga það sameiginlegt að
fjalla um hina nýju hetju banda-
rískra kvikmynda, nefnilega ekki
kúrekann, lögreglumanninn eða
ríka manninn, heldur pabbann.
Þessar myndir eru „Borð fyrir
„Maður kona barn“ og
sú nýjasta „Rithöfundur eða
hvað“.
Allar eru þessar myndir fremur
af léttara taginu, nema kannski
helst „Borð fyrir fimm“, sem er
sýnu alvarlegust af þeim og jafn-
framt best. Og allar hafa þessar
myndir fengið heldur litla og yfir-
borðslega umfjöllun í blöðum
sýnist mér og því langar mig að
bæta við nokkrum orðum um það
sem skilur þær frá flestum öðrum
myndum sem hér er verið að
sýna. Tilhneigingin til að afgreiða
þessar myndir sem væmnar,
vegna þess að þær fjalla um til-
finningalíf karla og samskipti við
börn, er bæði hættuleg og röng.
Og þegar hundómerkileg, illa
leikin og efnislega einskis virði
mynd eins og „Einn gegn öllum“
fær hærri einkunnargjöf í dag-
blöðum (Mbl. um helgina) en
„Maður, kona, barn“ fer maður
að efast alvarlega um merkingu
slíkra einkunnargjafa.
En lítum nánar á þessar mynd-
ir. Þær eiga það allar sameigin-
legt að fjalla um óvenjuleg fjöl-
skyldumynstur og þær aðstæður
sem upp koma hjá börnum, sem
ekki búa við báða foreldra. í
„Maður, kona, barn“ er fjallað
um utanhjónabandsbarnið, sem
skyndilega birtist, þegar móðir
þess hefur látist í slysi og barnið á
engan að. í „Borð fyrirfimm“, er
fyrri eiginmaðurinn og faðir
barnanna þriggja í fríi með þau
þegar móðirin ferst af slysförum
og í „Rithöfundur, eða hvað“
hleypur konan í burtu og skilur
eiginmanninn eftir með öll böm-
in, sem hún hefur átt með hinum
og þessum. Sem sagt: Hvað gerir
einn pabbi, þegar mamma deyr,
- fordómalaus, hlý og um leið
svolítið gamansöm umfjöllun á
erfiðleikum og gleði í iífi þeirra er
efniviður sem sannarlega var tími
til kominn að vinna úr í kvik-
myndum.
Svo að litið sé nánar á myndirn-
ar og gerð þeirra, eru þær allar
mjög vel leiknar, handritin býsna
góð, þótt mér finnist „Rithöfund-
ur, eða hvað“ einna síst. Hún er
að vísu sú eina þeirra þriggja sem
reynir að vera gamanmynd og er
þar af leiðandi aldrei eins „djúp-
fyndin" ogt.d. „Borðfyrir fimm“
sem spannar nánast allan skalann
frá sprenghlægilegri satýru í
djúpan harmleik. Kvenpersón-
urnar í „Rithöfundur, eða hvað“
eru líka fremur yfirborðskenndar
og hlutverkin illa leikin af annars
ágætum leikkonum (Tuesday
Weld og Dyan Cannon), en
miklu betri eru eiginkonurnar í
hinum tveimur myndunum, eink-
um Blythe Danner í „Maður,
kona, barn“.
En það sem ber allar þrjár
myndirnar uppi eru þó aðal-
leikararnir, pabbarnir þrír, A1
Pacino (Rithöfundur, eða hvað),
John Voight (Borð fyrir fimm) og
Martin Sheen (Maður, kona,
barn). Tveir þeir fyrmefndu, sem
oftast hafa sést sem harðsoðnir
töffarar fá hér kærkomið tækifæri
til að sýna á sér alveg nýja hlið.
Og ekki má gleyma börnunum,
sem eru aldeilis frábær í öllum
myndunum.
Karlhlutverkum kvikmynd-
anna hefur bæst öflugur liðsauki,
sem væntanlega á eftir að verða
jafn atkvæðamikill og hliðstæðan
hjákvenfólkinu, móðurhlutverk-
ið sem hefur deilt þýðingarmesta
sætinu hjá kvenfólkinu ásamt
með meyjarhlutverkum og gleði-
konum. Nú leika karlmenn ekki
lengur elskhuga, hetjur og
gamla, ríka karla sem eru að gifta
saklausar dætur sínar. Nú leika
þeir pabba. Og eru betri en
nokkru sinni fyrr.
Þ.S.
Einn karl
og
fjórar konur
Al Pacino (nýju hlutverki.
Fimm ungir listamenn halda
um þessar mundir samsýningu á
Kjarvalsstöðum, nánar tiltekið í
Kjarvalssal. Þar sýna þeir grafísk
verk, 39 að tölu. Hópurinn sam-
anstendur af fjórum stúlkum og
einum pilti og eru þau öll nýút-
skrifuð úr Myndlista- og handíða-
skólanum. Þau heita Hildigunnur
Gunnarsdóttir, Svala Jónsdóttir,
Sigurbjörn Jónsson, Lára Gunn-
arsdóttir og Aðalheiður Val-
geirsdóttir. Þau halda sameigin-
lega vinnustofu og mun sýningin
m.a. sprottin af þeim ástæðum.
Þetta er fáguð sýning eins og
vænta má af fólki sem nýskriðið
er úr skólanámi. Áherslan er
meiri á tæknibrögðum en sér-
stæðri túlkun. Það er þess vegna
erfitt að sjá hvert hvert og eitt
þeirra stefnir í list sinni. Við
fyrstu sýn virðist það vera karl-
maðurinn í hópnum sem hefur
vinninginn, fyrst og fremst vegna
áræðis. Sigurbjörn sýnir fimm
mónótýpur í akrýl, en mónótýpur
eru grafíkverk sem ekki er unnt
að fjölfalda.
Þessar myndir eru undir sterk-
um áhrifum frá þýsk-
expressiónískum primitívisma
(höfðun til listar frumstæðra) og
Hin nýja helja k/ikmyndanna
Pabbi
giftist öðrum eða bara stekkur að
heiman? í öllum þessum mynd-
um sjáum við breyska karlmenn,
tilfinningaríka og fórnfúsa feður,
sem jafnframt eru hinir mestu
sjarmörar, fyndnir og framgangs-
miklir menn sem eru tilbúnir til
að fórna framanum fyrir börnin
sín. („Rithöfundur, eða hvað“).
Þeir gráta þegar þeir verða að
skilja við börnin („Maður, kona,
barn“) og eru tilbúnir til að berj-
ast fyrir yfirráðaréttinum yfir
þeim fram í rauðan dauðann
(„Borð fyrir fimm“).
Þessar myndir eru efnislega
mjög áhugaverðar og sú karl-
mannsmynd sem þær sýna, er
sannarlega tímabær. Sem fjöl-
skyldumyndir hafa þær allar
mikið gildi, ekki sfst hér á landi,
þar sem annað hvert barn og vel
það hefur á einhvern hátt kynnst
þeim aðstæðum sem upp koma
þegar fjölskyldan er ekki bara
pabbi, mamma, barn, - og allt
samkvæmt skilgreiningu hinnar
heilögu ritningar. Stjúpbörn,
uppeldissystkini, hálfsystkini,
föðurlaus börn, móðurlaus börn

Lára Gunnarsdóttir sýnir 7
teikningar og virðist búa yfir tölu-
verðum grafískum hæfíleikum.
Að vísu tekst hún lítið á við
myndræn vandamál hvað form og
innihald varðar, en eigi að síður
gefa myndir hennar til kynna
möguleika til útvíkkunar tjáning-
ar þegar fram í sækir.
Dúkristur Aðalheiðar Val-
geirsdóttur, 8 að tölu, vitna einn-
ig um tæknilega kunnáttu og fá-
gaða útfærslu. Myndefnið er þó
hefðbundið og venjulegt og gefur
litlar vísbendingar um það sem
listamanninum býr í brjósti. Líkt
og aðrir sýnendur á Aðalheiður
eftir að gera upp við sig tjáningar-
möguleika listar sinnar.
Hildigunnur Gunnarsdóttir
fæst við sáldþrykk og sýnir 10
myndir unnar með þeim miðli.
Hildigunnur býr greinilega yfir
auðugu ímyndunarafli sem hún
leysir ekki úr læðingi sem skyldi.
E.t.v. er það vegna feimnislegrar
háttvísi byrjandans. En þótt það
sé góðra gjalda vert á flestum
sviðum mannlegs athæfis, kann
slíkt ekki góðri lukku að stýra í
listum. Háttvísi í framsögn hefur
aldrei þótt góður förunautur
listamanna.
Annar listamaður úr hópnum
notar sáldþrykk og er það Svala
Jónsdóttir. Hún sýnir 9 verk,
tæknilega vel úr garði gerð en
laus við öll átök og yfrið pempíu-
leg. Svona innantóm flinkheit
sem ætlað er að hrífa fákunnandi,
eru lélegt veganesti fyrir ungan
myndlistarmann sem væntanlega
hyggst leggja upp í ianga æviferð.
Allir hafa þessir listamenn þó
möguleika á að ná langt og er
erfítt um það að spá hver þeirra
Ein af mónótýpum Sigurbjörns Jónssonar.
nær lengst. Helstu hindranir á
vegi ungs listafólks eru yfirborðs-
mennska sem óhjákvæmilega
gerjast í andrúmslofti allra lista-
skóla, þar sern nemendur öðlast
kunnáttu sína í vernduðu um-
hverfi lausu við hráslaga raun-
veruleikans. Mikið ríður þá á að
þeim séu búin þau vopn sem dug-
að geti þeim þegar út í baráttuna
við lífið sjálft er komið.
-HBR
ber það vott um sterka stöðu
þýskættaðrar listar í hinum al-
þjóðlega listheimi í dag. Sigur-
björn virðist þó fremur kafa aftur
til expressiónismans eins og hann
birtist mönnum á tveimur fyrstu
tugum aldarinnar, en þýskrar list-
ar í dag.
HALLDÓR
B. RUNÓLFSSOf
Miðvikudagur 22. ágúst 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9