Þjóðviljinn - 02.12.1984, Qupperneq 2

FLOSI
\iiku
skammtur
af leikdómi
Ég hef oft, sérstaklega uppá síðkastið, verið að
velta því fyrir mér hvort ég ætti ekki að gerast krítikk-
er, eða leiklistargagnrýnandi, eins og það er stund-
um kallað. Ég hef verið að kíkja í fræðin að undan-
förnu, þ.e.a.s. „gagnrýnir" þeirra sem við leikdóma
fást, og ég sé ekki betur en ég sé talsvert vel í stakk
búinn að taka að mér að skrifa um það sem starfandi
listamenn eru að fást við hverju sinni.
Ég held að ég sé einmitt sú manntegund, sem ætti
að leggja fyrir sig að skrifa gagnrýni. Ég átti mér
stóra drauma í æsku, um mikil afrek á andlega svið-
inu. Þeir draumar hafa ekki ræst. Samt veit ég uppá
hár hvernig á að fremja list. Veit það, held ég, betur
en flestir aðrir.
Við það að hafa ekki náð frama í heimi bókmennta
og lista, hef ég fyllst beiskju og hatri útí hina sem
betur gengur, bæði stofnanir og einstaklinga. Slíkur
sálarskítur er betra veganesti en flest annað fyrir
góðan krítikker og gerir mig eiginlega sjálfkjörinn
sem slíkan.
En það sem gerir þó gæfumuninn er að í þrjá
áratugi hef ég lesið „gagnrýnir" íslenskra krítikkera í
blöðunum og veit þess vegna fullvel, hvernig þær
eiga að vera, þ.e.a.s., ef þær eiga að vera eins og
þær hafa alltaf verið.
Um síðustu helgi var ráðskona Bakkabræðra sýnd
úti á landi. Nú ætla ég að skrifa um þessa sýningu
dæmigerðan leikdóm, eins og leikdómar hafa álltaf
verið hérlendis, eru, og eiga að vera.
Leikdómur
Ráðskona Bakkabrœðra
Að mínum dómi er óhugsandi að njóta sýningar á
Ráðskonu Bakkabræðra, nema vera vel heima í
heimspekiumræðunni í Evrópu um miðbik nítjándu
aldar. Ráðskona Bakkabræðra á sér rætur í hinum
frjósama jarðvegi, sem nærður er af heimspekium-
ræðu og deilum Sörens Kierkegaard og Hegels,
félagshyggju Grundvigs og hugmyndum Goethes
og Scopenhauers, byggðum á heimspeki Kants.
Þegar maður horfir á Ráðskonu Bakkabræðra
getur ekki farið hjá því að í hugann komi hin fleyga
setning, sem Kierkegaard segir um Hegel í ritinu
Philosophiske Smuler:
„Hegel har nemlig ikke nogensinde begrebet
det simple, at det er ikke muligt at forstaa Til-
verdelsen intellektuelt“.
Lengi hefur verið um það deilt hvort Ráðskona
Bakkabræðra sé sama marki brennd og tilveran,
sem sagt að hana sé ekki hægt að skilja „intellektu-
elt“ og hallast ég helst að því að boðskapur verksins
falli um sjálfan sig, ef þeim þætti er sleppt.
Ráðskona Bakkabræðra er, sem kunnugt er,
seinni gerð höfundar á leikritinu „Bakkabræður" og
tel ég að skemmtilegra og forvitnilegra hefði verið að
taka „Bakkabræður" til sýningar en „Ráðskonu
Bakkabræðra". Leikurinn á sér uppruna í Skrapar-
ótspredikun í Hólavallaskóla, en þar voru við nám
piltar einir. Það að ráðskonunni var bætt í leikinn er
talinn fyrsti ávöxtur kvennabaráttunnar á Islandi.
Það var vel til fundið að fela Álfrúnu Jóhannsdóttur
titilhlutverkið í þessum ástsæla alþýðuleik. Hún kom
þægilega á óvart, þó túlkun hennar væri full keimlík
túlkun Arníar Sveinsdóttur í hlutverki Olgu í fyrra.
Álfrún er vaxandi leikkorra menntuð og gáfuð, en
ófríð og illa vaxin.
Gaman hefði verið að sjá Soffíu Guðlaugsdóttur í
þessu hlutverki, en því varð ekki við komið þar sem
hún er látin.
Þrenninguna Gísla, Eirík og Helga léku þeir Hallur
Sveinsson, Grímur Pétursson og Aron Nielsen, vel
að vanda. Raddbeiting og framsögn Arons er þó enn
mjög ábótavant. Hinn jóski málhreimur leynir sér
ekki, en það hlýtur að skrifast á kostnað leikstjórans.
Gaman hefði verið að sjá þá Alfreð Andrésson,
Bjarna Björnsson og Grím Thomsen í sínum gömlu
hlutverkum.
Pétur Sveinsson lék vel að vanda en þó get ég
ekki látið hjá líða að minnast á leik Hergeirs Níels-
sonar í hitteðfyrra. Pétur tók þann kostinn að taka
hlutverkið öðrum tökum en Hergeir í hitteðfyrra og
fannst mér það Ijóður á verkinu.
Ný tónlist hefur verið samin við verkið og orkar sú
ráðstöfun mjög tvímælis þar sem hún er að mörgu
leyti frábrugðin gömlu tónlistinni. Gamla tónlistin var
búin að öðlast sess í íslenskri þjóðarsál.
Gaman hefði verið að fá gömlu lögin aftur.
Leikstjórnin bar það með sér að leikstjórinn hefur
ekki séð hinafrábæru sýningu á verkinu í Góðtempl-
arahúsinu í Hafnarfirði um árið. Að ósekju hefði mátt
fara aðrar ieiðir en farnar voru í uppfærslu verksins
og sú spurning hlýtur að vakna, hvers vegna ekki var
valið annað leikrit og önnur leið. Slíkt er ófyrirgefan-
legt.
Það verður að finna sýningunni það til foráttu, og
sýnir raunar hvað illa er hér að verki staðið, að gestir
á frumsýningunni skemmtu sér mjög vel.
Slíkt eru ófyrirgefanleg mistök og verða að skrifast
á kostnað leikstjóra, eða hvað sagði ekki sjálfur
Nitze:
Listin á að vera leiðinleg.
KK-sextettinn
í plast
Um þessar mundir er að koma út tveggja plata albúm með hinum gamalkunna KK- sextett, önnur sungin og hin leikin. Á þeirri leiknu er meðal annars „instrúmental jazz“, sem er merkileg fyrir þá sök
/ T B 1 K. V'*'- u * 1Þ
2 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN : Sunnudagur
að Andrés heitinn Ingólfsson
tenórsaxófónleikari á þar
mjög góða spretti, en hann
hefur aldrei heyrst jazza áður
á plast. Gunnar Ormslev,
annar látinn tenórsaxófón-
leikari er einnig á plötunni.
Það eru Steinar h/f sem
gefa plöturnar út í umboði
Menningar- og styrktarsjóðs
KK. En þetta mun hafa komist
í kring sökum þess að einn af
starfsmönnum Steinars h/f er
Pétur Kristjánsson, gamal-
kunnur poþþari, sem er ein-
mitt sonur KK, þess sem var
með sextettinn góða... ■
Persónurnar
ótrúlega margar
Bókaklúbbur Almenna bóka-
félagsins er tíu ára um þessar
mundir og af því tilefni var
Svavar Gests hljómplötu-
útgefandi heiðraður vegna
þess að hann var fyrsti félagi
klúbbsins. Hann þakkaði fyrir
sig og sagói gamansögu sem
hans er von og vísa. Hann
sagði frá manni sem kom í
hverri viku á Borgarbókasafn-
ið og fékk lánaðar 15-20
bækur. Starfsfólki safnsins
þótti með ólíkindum að mað-
urinn kæmist yfir að lesa allar
þessar bækur og einu sinni
ákvað einn starfsmaðurinn að
prófa þennan bókelska mann.
Hann laumaði símaskránni í
bókabunkann þegar hann
!. desember 1984
kom að sækja sinn vikulega
skammt. Að viku liðinni kom
maðurinn að skila bókunum
og bókavörðurinn spurði
hvernig honum hefði þótt
þessi og benti á símaskrána.
Sá bókelski svaraði að
bragði: Mér þótti efnisþráður-
inn ansi rýr en persónurnar
voru ótrúlegar margar. ■
Albert og
gengisfellingin
Fyrir skömmu sögðu fjölmiðl-
arfrá því að Dagsbrúnarmenn
hefðu hyllt Albert Guð-
mundsson fyrir að leggja fram
frumvarp um að tekjur skyldu
skattlausar hjá fólki árið sem
það færi á eftirlaun. Þá barst
þessi vísa inná blaðið, undir-
rituð Dagsbrúnarmaður:
Verkalýður vininn sinn,
virða skal og muna.
Cuð þér launi góðurinn
gengisfellinguna.
Bók/eða spólu?
Vídeóöldin er sannarlega
gengin í garð. Á mánudaginn
kemur samtímis út hjá bóka-
forlaginu Sjón og sögu, bók
og vídeósnælda sem heitir
Hrossin í Kirkjubæ. Það er
Hjalti Jón Sveinsson sem hef-
ur sett saman textann um
þessi landsfrægu hross en
kvikmyndafyrirtækið Sýn sér
um vinnslu spólunnar. Og nú
geta menn valið um að kaupa
bók ellegar spólu um hrossin í
Kirkjubæ...B
Vextir
og ávextir
Ekert lát virðist á vaxtastnði
bankanna. Ýmislegt spaugi-
legt hefur komið uppá í bessu
auglýsingastríði. Til að mynda
hefur einn bankanna auglýst
mikið nýja sparibók með sér-
vöxtum. Eitthvað var þulur
ríkisútvarþsins orðinn ruglað-
ur á þessum vaxtaþulum á
dögunum því auglýsingin sem
hann las upp hljómaði svo:
Nýja bókin okkar heitir spari-
bók með ávöxtum.
Prentun úr
landi
Ekki er ólíklegt að prentara-
verkfallið í haust eigi eftir að
hafa ýmsar breytingar í för
með sér. Þannig hefur f rést aö
ýmis tímarit sem hingað til
hafa verið prentuð hérlendis
en voru unnin erlendis, aðal-
lega í Hollandi og Belgíu í
I verkfallinu, verði prentuð
áfram erlendis vegna ódýrari
vinnslu. Til að mynda var nú í
vikunni flogið með filmur af
jólablaði Mannlífs til Hollands
til prentunar. ■