Þjóðviljinn - 07.02.1985, Qupperneq 21

Grikkland:
Tengslin við
Nató trosna
Papandreú vill bandarísk
kjarnorkuvopn á brott-
Herforingjatíminn og tyrkneski
háskinn ráða miklu um grísk
stjórnmál.
Stjórn PASOK, gríska
sósíalistaflokksins, hefur bætt
fleiri fyrirvörum við veru sína í
Nató - ekki síst vegna þess að
hún lítur svo á, að höfuðóvinur
Grikkja sé Tyrkland, sessu-
nautur í sama
hernaðarbandalagi. Nú síðast
hefur Andreas Papandreú lýst
því yfir, að hann muni vinna að
því að fjarlægja bandarísk
kjarnorkuvopn frá
herstöðvum í Grikklandi, enda
séu þau þar í óþökk Grikkja
sem hafi ekkert yfir þessum
vopnum að segja.
Hneyksli
í stríðsleik
Nýlegt atvik, sem gerðist í
Róm, segir sína sögu af því hve
illa Grikkir kunna við sig í Nató.
Þar voru rösklega sextíu
liðsforingjar frá ýmsum
Natóríkjum að æfa sig í
stríðsleikjum í stofnun sem heitir
,JSato Defence College“. Einn
slíkur leikur endaði í meiriháttar
átökum við Albaníu, en byrjaði
reyndar á því, að gert var ráð fyrir
því að herinn í Grikklandi tæki
völdin þar eftir mikinn
kosningasigur vinstriafla.
Andreasi Papandreú
forsætisráðherra og foringja
PASOK hefur bersýnilega þótt,
að þetta gaman væri helst til grátt
og voru fjórir grískir
þátttakendur á námskeiðinu í
Róm kallaðir heim og því lýst yfir
að grískir liðsforingjar hefðu
ekkert til „Varnarháskóla Nató“
að sækja.
Sem var kannski ekki nema
von. Þegar grískir herforingjar
rændu völdum í landinu vorið
1967 og handtóku marga
stjórnmálaforingja og þá
Andreas Papandreú sjálfan
(hann var þá í forystu fyrir
Miðflokkinum), þá fóru þeir eftir
áætlunum um valdatöku á
krepputíð, sem gerð hafði verið í
samráði við Nató.
Þetta er önnur ástæðan fyrir
Mótmælaganga gegn Nató í Aþenu. Minnismerki yfir Truman Bandaríkjafor-
seta hefur verið vafið í umbúðir sem á stendur: Endursendist sendanda!
Andreas Papandreú: „Hann getur leyft sér mistök vegna þess að hann fylgir „sjálfstæðri og stoltri" utanríkisstefnu, og
þetta er nátengt því öryggisleysi sem einkennir okkur Grikki. Þjóðir sem hafa lengi þjáðst og voru lengi ekki húsbændur í
eigin landi og finnst því að þær standi illa að vígi, eru mjög hneigðar til uppsveiflu stoltsins.." (blaðið „To Vima").
því, hve öflug andstaðan við Nató
er á Grikklandi: Grikkjum finnst
að hin myrku ár
herforingjaklíkunnar séu á
ábyrgð Nató. Hin ástæðan er svo
gamall og nýr fjandskapur við
Tyrki, sem fyrr segir.
Vinir
og óvinir
Árið 1981 vann flokkur sá, sem
Andreas Papandreú hafði forystu
fyrir eftir að hann gat snúið heim
úr útlegð, PASOK, mikinn
kosningasigur. Þessi
þjóðernissinnaða og kannski
ekki sérlega samstæða
vinstriblökk fékk meirihluta
þingsæta. í kosningabaráttunni
fór mikið fyrir tveim fyrirheitum:
um að slíta tengslin bæði við Nató
og Efnahagsbandalagið. Og
þegar á fyrsta leiðtogafundi Nató
sem Papandreú sat kom til
sjaldgæfs atburðar:
forsætisráðherrann gríski lagði
neitunarvald á hefðbundna
lokayfirlýsingu fundarins, vegna
þess að starfsbræður hans buðu
aðeins upp á stuðning gegn
hugsanlegum háska frá
Varsjárbandalagsríkjum í norðri,
en vildu ekki skuldbinda sig til
aðstoðar við Grikki gegn
erfðafjandanum í austri - það er
að segja Tyrklandi.
Þá sagði Papandreú: „sá sem á
slíka vini þarf ekki á óvinum
aðhalda'*.
Hnútar rakna
Síðan þá hefúr Papandreú og
stjórn hans gert Nató og þá
sérstaklega Bandríkjunum
ýmislegt til miska. Frá
vestrænum sjónarhóli lítur
syndaregistur hans út eitthvað á
þesa leið:
Papandreú lýsti sig andvígan
nýjum eldflaugakerfum Nató en
styður - ásamt Rúmenum -
hugmyndina um
kjarnorkuvopnalaust svæði á
Balkanskaga. Og sem fyrr segir
vill hann fá bandarísk
kjarnorkuvopn burt frá
Grikklandi.
Hann hefur haft á orði, að
Sovétríkin hefðu jákvæðu
hlutverki að gegna sem „mótvægi
gegn útbreiðslu kapítalismans"
og yfirleitt haft vinsamlegri
samskipti austur á bóginn en gott
þykir í Nató. Meðal annars hefur
hann einn oddvita frá
Natóríkjunum heimsótt Pólland
eftir að Jaruzelski tók þar völd.
Ennfremur hefur hann stundum
haft vinsamlegt samband við
Gaddafi forseta Líbýu,
höfuðóvin Bandaríkjamanna á
Miðjarðarhafssvæðinu og
reyndar Frakka líka.
Papandreú hefur keypt
sovéskan útbúnað fyrir
verkfræðisveitir gríska hersins og
fengið sovéska ráðgjafa til að
kenna meðferð hans.
Það er i framhaldi af þessu sem
Grikkir hafa dregið úr nærveru
sinni í Nató ef svo mætti að orði
komast. Þeir bjóða ekki lengur
fulltrúum frá Nató að fylgjast
með heræfingum hjá sér og þeir
taka heldur ekki þátt í
stríðsleikjum hinna
Natóríkjanna. í fyrrahaust
hafnaði gríska stjórnin árlegum
sameiginlegum heræfingum
grískra og bandarískra hersveita,
sem kenndar eru við sjálfan Seif.
Að vera
eða ekki
Samt sem áður hafa stundum
heyrst þær Natóraddir, að
Papandreú leiki tveim skjöldum í
Natómálinu. Hann væri alls ekki
tilbúinn að slíta sambandinu, en
þyrfti stundum að hafa hátt til að
friða vígreifa Natóandstæðinga
heima fyrir. Slíkar raddir hafa
reyndar heyrst líka í Grikklandi
og þá ekki síst frá kommúnistum,
sem eru þar öflugur flokkur, ekki
síst á Aþenusvæðinu. Er þá
jafnan vitnað til þess, að hvað
sem kosningaloforðum leið þá
hafi Papandreú samið upp á nýtt
við Bandaríkin um herstöðvar á
Grikklandi árið 1983 og um leið
þegið hernaðaraðstoð við gríska
herinn sem nemur um 500
miljónum dollara á ári hverju.
Og gríska stjórnin á áfram
fulltrúa í helstu stofnunum Nató
- þótt þeir séu svo iðnir við að
leggja áherslu á sérstöðu sína í
ýmsum málum.
Tyrkneska
hættan
Sem fyrr segir kemur óttinn við
Tyrki mjög við sögu í þessu máli.
Sá ótti fékk nýjan byr undir vængi
eftir að tyrkneski herinn hertók
norðurhluta Kýpur og gerði hátt
á annað hundrað þúsund
Kýpurgrikki að flóttamönnum í
eigin landi. (Hitt er svo annað
mál, að það var viðleitni hinnar
Framhald á bls. 18
,VR BULGARIEN
fJUGOSLAWIEI
IENLAI
Ptataiai
Korintrf'
MITTELMEER
Hérákleion
J«ffllsl
Grikkland er um 132 þúsundir ferkílómetra og íbúarnir á elleftu miljón. Tyrkland
er sex sinnum stærra ríki og meira en fjórum sinnum fjölmennara. Margar hinna
grísku eyja eru örskammt frá strönd Tyrklands.
Fimmtudagur 7. febrúar 1985 ÞJÖÐVILJINN — SÍÐA 21