Þjóðviljinn - 26.03.1985, Blaðsíða 14

Það er líka hægt
að fjárfesta sig í hel
Rœtt viðJóngerði Purkhus, nýskipaðan fjármálaráðherra
Fœreyja umfœreysk efnahagsmál.
Jóngerð Purkhus: Við munum taka styrkjakerfið til sjávarútvegsins til endur-
skoðunar. Ljósm. E.ÓI.
Jóngerð Purkhus fjármála-
ráðherra í nýmyndaðri ríkis-
stjórn Færeyja er fyrsta konan
sem gegnir ráðherraembætti í
Færeyjum. Hún er fullltrúi
Þjóðveldisflokksins í ríkis-
stjórn fjögurra flokka, þar sem
Jafnaðarmenn og Þjóðveldis-
flokkurinn eru stærstir. Jón-
gerð sat þing Norðurlandar-
áðs á dögunum, og við notuð-
um tækifærið og spurðum
hana nokkurra spurninga um
færeyskt efnahagslíf.
Brýnustu vandamálin sem við
er að glíma við stjórnarskiptin í
Færeyjum er mikill halli á við-
skiptum við útlönd og jafnframt
vaxandi erlendar skuldir. Fyrri
ríkisstjórn hafði gert lítið úr þess-
um vandamálum, þar sem er-
lendu skuldirnar stöfuðu fyrst og
fremst af fjárfestingu í atvinnu-
tækjum, sérstaklega fiskiskipum
og flutningaskipum. Peningarnir
liggja nú í þessum fjárfestingum,
það er að vísu rétt, en forsjálni
verður að gæta í hvívetna. Þessar
erlendu skuldir munu binda
hendur okkar í framtíðinni, þótt
við séum enn ekki svo djúpt
sokkin að við höfum ekki mögu-
leika til að greiða skuldir okkar.
Það er því hægt að segja að við
stöndum frammi fyrir efnahags-
legum vanda, en ef ekkert ófyrir-
sjáanlegt kemur fyrir ættum við
að geta unnið okkur út úr honum.
Offjárfesting
Til hvaða ráða verður gripið?
Við verðum að draga úr fjár-
festingum og draga saman í
neyslunni. Á síðasta ári námu
fjárfestingar um 44% af vergri
þjóðarframleiðslu, og slík fjár-
festingargleði gengur ekki
lengur. Allir vita að menn geta
étið sig út á gaddinn með of mikil-
li neyslu. Hitt er hins vegar einnig
mögulegt, að fyrirtæki fjárfesti
sig í hel. Við munum því draga úr
neyslu og fjárfestingum, þótt við
séum okkur jafnframt vel með-
vituð um að alltaf verður að halda
uppi vissri fjárfestingu. Ef gengið
er of langt í niðurskurði á fjárfest-
ingunni er sú hætta alltaf fyrir
hendi, að menn nái ekki að hefja
sig upp úr öldudal á ný.
En fjárfestingargleðin í nýjum
skipum hefur verið úr hófi fram,
og kannski er ein ástæðan þeir
styrkir sem greiddir hafa verrið til
sjávarútvegsins.
Hvernig styrki hafið þið veitt til
sjávarútvegsins?
Styrkir þessir miðast við afla-
magn, þannig að þeir sem fiska
mest fá mesta styrki. Þeir námu
um 400 miljónum danskra króna í
fyrra. Við höfum nú í hyggju að
breyta þessu kerfi, og tillögur þar
að lútandi eru nú í undirbúningi.
Mikil veiði
Hafíð þið næg fiskimið til þess
að nýta þann fiskiskipaflota sem
þið hafið fjárfest í?
Þetta er stöðugt vandamál sem
veldur okkur áhyggjum. Við höf-
um veitt mjög mikið tvö síð-
astliðin ár. Við vitum hinsvegar
ekki með vissu hvort við höfum
verið að ganga á fiskistofnana
með þessari miklu veiði. En þetta
er jú þekkt vandamál, einnig
meðal annarra þjóða.
Hefur haldist full atvinna í
Færeyjum?
Ja, það má segja að við höfum
ekki skráð atvinnuleysi. At-
vinnulíf okkar er með þeim hætti
að það er ekki reiknað með því að
menn vinni alla daga ársins, að
minnsta kosti ekki í fiskiðnaðin-
um. Það er hinsvegar ljóst að það
verður æ erfiðara fyrir unga fólk-
ið að fá lærlingsstöðu og komast
inn á vinnumarkaðinn. Það bend-
ir til þess að visst atvinnuleysi sé
fyrir hendi. Við þekkjum hins-
vegar ekki til þess fjöldaatvinnu-
leysis sem viðgengist hefur í
mörgum nágrannalöndum okk-
ar.
Þið hafið lagt allmikla áherslu
á fiskirækt á síðustu árum. Hefur
fiskiræktin mikla efnahagslega
þýðingu fyrir Færeyjar?
Já, hún er að byrja að skila
arði. Það tekur alltaf nokkur ár
þar til fjárfesting í fiskeldi fer að
skila sér á ný. Við gerum okkur
hinsvegar miklar vonir um þessa
grein í framtíðinni.
Tengslin
við Danmörku
Mig langaði til að spyrja þig
svolítið nánar um efnahagstengs-
lin á milli Færeyja og Danmerk-
ur. í hverju eru þau fólgin?
Jú, þau eru meðal annars fólg-
in í því að við fáum fjárhagslegan
stuðning frá Danmörku. Á síð-
asta ári nam hann um 700 miljón-
um danskra króna. Við setjum
okkar eigin fjárlög, sem á sama
tíma hljóðuðu upp á 1,4 miljónir
danskra króna. Danska fram-
lagið er ekki inni í þeirri tölu. Af
þeim fjárstuðningi sem Danir
veita okkur fara aðeins 4-5% til
fjárfestinga í atvinnutækjum. 75-
76% fara til menntamála,
heilbrigðismála og félagsmála.
Til dæmis greiðist helmingur elli-
lífeyris af þessu fé. Síðan fer hluti
þessa fjármagns til varðskipa sem
tilheyra reyndar frekar danska
hernum en okkur í raun og veru.
Greiða Færeyingar skatt til
Danmerkur?
Nei. Samkvæmt heimastjórn-
arlögunum var okkur gert kleift
Framhald á bls. 19
UTBOÐ
Tilboð óskast í vinnu- og geymsluskýli fyrir Hitaveitu Reykjavíkur að
Grensásvegi 1 Reykjavík. Húsið er ca. 1150 m3, malbikun og frá-
gangur er ca. 250 m2 ásamt tilheyrandi frágangi á lögnum. Útboðs-
gögn eru afhent á skrifstofu vorri Fríkirkjuvegi 3 Reykjavík, gegn kr.
5.000.- skilatryggingu.
Tilboðin verða opnuð á sama stað, þriðjudaginn 9. apríl nk. kl. 14
eftir hádegi.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVIKURBORGAR
Frikirkjuvegi 3 Simi 25800
Samkeppni
um ritun bóka
í tengslum viö dagskrána Bókin opnar alla heima
efnir Námsgagnastofnun til samkeppni um ritun bóka
handa börnum um ýmis fræöandi efni, einkum ís-
landssögu (líf fólks á íslandi áður fyrr, persónur, at-
buröi eöa tímabil) og náttúru íslands (villt dýr, gróður-
far, jarðfræði landsins, þjóðgaröa, friðlýst svæði).
Bækur þessar skulu vera við hæfi skólabarna og eink-
um miðað við aldurinn 9-13 ára. Stefnt er að því að
þær komi að notum í skólastarfi þegar nemendur afla
sér fróðleiks um samfélags- eða náttúrufræði.
Lesmál skal vera V2 - 4 arkir (miðað við u.þ.b. 2000
letureiningar á vélritaða síðu) eða sem næst þessum
mörkum. Höfundar skulu láta fylgja handriti tillögur um
myndefni, Ijósmyndir, teikningar og skýringarmyndir.
Veitt verða þrenn verðlaun:
1. verðlaun kr. 30.000. 00.
2. verðlaun kr. 25.000.00.
3. verðlaun kr. 15.000.00.
Dómnefnd skipuð af Námsgagnastofnun mun meta
innsent efni. Handritum merktum „Bókin opnar aila
heima - samkeppni" skal skila vélrituðum fyrir 31.
desember 1985 til Námsgagnastofnunar, pósthólf
5192,125 Reykjavík. Höfundar skulu nota dulnefni en
nafn og heimilisfang fylgi í lokuðu umslagi.
Ritlaun verða greidd fyrir það efni sem út verður gefið
og áskilur Námsgagnastofnun sér rétt til að gefa út öll
innsend handrit. Höfundarlaun miðast við reglur
Námsgagnastofnunar um greiðslur til höfunda.
NÁMSGAGNASTOFNUN

Framhald af bls. 17
ist þá? Hve lengi ætlar þú aö
horfa á að barn þitt sé barið eða
konan þín? Menn munu ekki
hafna Tutu biskupi, en það er lík-
legt að viðbrögð þeirra við ást-
andinu muni breytast.
Hvítir
samherjar
- Hvað um þá hvítu menn í
Suður-Afríku sem eru andvígir
apartheid?
- Það er mikilvægt að þeir séu
með okkur þegar efnt er til mót-
mælaaðgerða, t.d. gegn fangels-
unum. Þá hikar lögreglan frekar
við að skjóta og berja - ekki síst
ef hvítar konur eru með. Annars
er þetta að breytast líka - yfir-
valdið beitir hörku við alla sem
rísa gegn því, hvað sem litarhætti
líður.
En það er mjög lítill hópur
hvítra manna sem hefur sig í
frammi í þessari baráttu. Þeir
eiga svo erfitt að stíga út úr þeim
forréttindum sem þeir hafa, út úr
sínu uppeldi sem gerir ekki ráð
fyrir því að við séum mannskjur.
Það er líka erfitt fyrir okkur að
brjótast út úr vanmetakenndinni,
herða okkur upp sjálf, læra að
ganga upprétt.
Samstaða
og skilningur
- Þú hefur víða komið fram á
fundum hér á landi. Hverskonar
samstöðu og stuðning telur þú
æskilegastan frá þjóð eins og
þessari hér?
- Það er mikilvægt að þið sýnið
okkur samstöðu, að þið hlustið á
okkar sjónarmið. Ekki svo að
skilja að þið eigið að taka öllu án
fyrirvara sem við segjum - en
reynið að spyrja skynsamlegra
spurninga. Ef menn vilja hjálpa
okkur, t.d. með peningum,
reynið þá ekki að skipa okkur
fyrir um það hvernig á að nota
peningana, við vitum best sjálf
hvar skórinn kreppir. Lítið ekki
einatt á okkur sem þiggjendur,
munið að við getum líka gefið
öðrum, umgangist okkur sem
jafningja, ekki eins og húsbænd-
ur þjóna. Takið þátt í því að beita
stjórnvöld í Suður-Afríku þrýst-
ingi. Meira get ég ekki sagt um
það mál, um refsiaðgerðir, bann
við fjárfestingum og annað þess-
háttar sem hefur verið rætt um.
En hafið það í huga, að þið hafið
mannréttindi, sem duga stundum
til að hægt er að hafa áhrif á ríkis-
stjórnir hjá ykkur. Gleymið því
þá ekki, að það er hægt að nota
þessi mannréttindi til gagns.
Að lokum þetta. Það er erfitt
að útskýra fyrir öðrum, hvað það
er að búa við apartheid. Það kerfi
er svo annarlegt og fjarlægt
mörgum, að jafnvel þeir bestu
skilja það ekki. Kannski þurfa
menn að reyna það á sjálfum sér,
til að vita vel hvað það er. En það
er hægt að reyna. Munið það, að
apartheid er hræðilegt kerfi. Og
það hefur afmenningaráhrif, á
alla sem við sögu koma, fjarlægir
þá sannri mennsku. ÁB
Skatteftirlit
Lausar eru til umsóknar stöður eftirlitsfulltrúa á skatt-
stofum í Reykjanesumdæmi og Norðurlandsumdæmi
eystra. Umsækjendur þurfa að hafa góða þekkingu á
bókhaldi og skattskilum, eða hafa lokið embættisprófi
í lögfræði eða viðskiptafræði. Umsóknir berist fjár-
málaráðuneytinu fyrir 29. mars nk.
Reykjavík, 22. febrúar 1985.
Fjármálaráðuneytið.
W
Félag járniðnaðarmanna
Félagsfundur
verður haldinn fimmtudaginn 28. mars
1985 kl. 20.00 að Suðurlandsbraut 30, 4.
hæð.
Dagskrá:
1. Félagsmál
2. Umræða um lagabreytingar
3. Önnur mál
Mætið vel og stundvíslega.
Stjórn Félags járniðnaðarmanna.
18 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN