Þjóðviljinn - 14.04.1985, Blaðsíða 10

„Eriu vmaus
manneskja"
Atkvæðagreiösla á bæjarstjórnarfundi. „Samstarf Kvennaframboðsins og Al- Sigríður Stefánsdóttir (Alþýðubandal.) og Valgerður H. Bjarnadóttir (Kvenna-
þýðubandalagsins um félagslegar úrbætur hefur verið mjög gott.“ framboði) bera saman bækur sínar á bæjarstjórnarfundi.
„Fyrirsíðustu bœjarstjórnar-
kosningartöluðuð þið
kvennaframboðskonur um
þriðju víddina f pólitíkinni.
Núna þremur órum síðar,
finnst þér þriðja víddin vera
til?
„Mér finnst hafa komið í ljós
að hún sé til. Hún er kannski ekki
nákvæmlega það sem ég hélt fyrir
fram. En það hefur skapast í
stjórnmálunum hér í bænum,
alltaf öðru hverju, þessi þriðja
vídd, sem er samstaða kvenna í
bæjarstjórn.”
„Samstaða kvenna brestur þó,
rétt eins og karla“.
„Auðvitað gerir hún það í mjög
mörgum málum: Það vissi ég
alltaf, enda væri annað mjög
óeðlilegt. En í flestum þeim mál-
um sem varða konur sérstaklega
þá hefur verið samstaða meðal
kvennanna í bæjarstjórn. Ég get
nefnt flest mál sem komið hafa
frá jafnréttisnefnd. Síðan eru
nokkur dæmi um það, að at-
kvæðin í bæjarstjórn eru konur á
móti körlum. Og í nokkrum til-
vikum falla atkvæði þannig að
meirihlutinn og konurnar í minn-
ihlutanum greiða atkvæði á sama
hátt“.
Reynsluheimur
kvenna
„Er reynsluheimur kvenna
einn og hinn sami eins og margar
ykkar hafa haldið fram?“
„Ég hef aldrei haldið því fram
að allar konur búi yfir sömu
reynslu. En það eru auðvitað
vissir hlutir sem við konur eigum
sameiginlega sem móta viðhorf
okkar til mála, kannski fyrst og
fremst til jafnréttismála,
kvenréttindamála og barna.
Karlmenn hafa í fæstum tilvikum
beina reynsla af umönnun barna
og gamalmenna til dæmis. Þegar
ég kem fram með þá tillögu að
húsmóðurstarfið sé skilgreint
þannig að það sé sá sem veitir
heimili forstöðu, þá fara þeir í
baklás og segja: „Ertu vitlaus
manneskja.! Það er sko ég sem
veiti mínu heimili forstöðu vegna
þess að það er ég sem afla tekn-
anna“.“
„Aðdáun á húsmóðurstarfinu
er fyrirferðarmikil í umræðunni
um kvennapólitík, gagnstætt því
sem áður var. Af hverju?“
„Á sínum tíma var notuð sú
aðferð sem e.t.v. var nauðsynleg
til þess að fá konurnar út af
heimilunum, að gera húsmóður-
starfið lítilmótlegt, eitthvað sem
maður ætti að losna við. Ég stend
sjálfa mig enn að því að tala um
að konur neyðist til að vera
heima og þær sem þurfa að vera
heima í staðinn fyrir að gera ráð
fyrir því að einhverjar velji það
að vera heima og eigi að hafa rétt
til þess.“
Kvennaframboð og
Alþýðubandalag
„Nú segja margar, sem við get-
um kallað herskárri í jafnréttis-
málunum en þið að hin nýja af-
staða til húsmóðurstarfsins þjóni
fyrst og fremst karlmönnum.
Þéim gefist þá kostur á ótrufluð-
um frama í atvinnulífinu. Ertu
sammála þessu?“
„En einmitt þetta atriði er
kannski það sem helst greinir að
konur í kvennaframboði og Al-
þýðubandalaginu. Alþýðu-
bandalagið er hrætt við að dást að
húsmóðurstarfinu, hrætt við að
kvennaframboðskonur, með sínu
tali, dragi konurnar inn á heimil-
in og geri karlmönnum auðveld-
ara að halda áfram hefðbundinni
hlutverkaskiptingu. Það er að
vísu hætta á, að til dæmis greiðsla
til kvenna fyrir að vera heima í
stað þess að hafa börn sín á da-
gvistum, dragi þær inn á heimilin
aftur.
Við verðum að tryggja þeim
hvort tveggja, rétt til að geta ver-
ið heima og sama rétt og karlar á
vinnumarkaði. En við skulum
ekki gleyma því, að það er ekkert
auðvelt fyrir konur til dæmis með
mörg börn að vinna úti, jafnvel
þó að þær séu í sambúð eða ná sér
í frama á vinnumarkaði og allra
síst eins og búið er að þeim á
heimilunum.“
Konur í pólitík
„Verða konur sjálfstætt afl í
pólitík áfram?“
„Já eins lengi og ég get séð. Við
erum enn að tala um sömu hlut-
ina og konur voru að tala um upp
úr aldamótunum. Samt finnst
mér dálítill sprettur í
jafnréttismálunum núna. Þessi
árin gerist heilmikið”.
„Eins og hvað?“
„Konum í áhrifastöðum hefur
fjölgað mikið meira núna en á
nokkru öðru tímabili".
„Áttu þá við vinnumarkað eða
pólitík?"
„Ég á aðallega við í pólitík. Ég
held að afleiðing af því verði að
þeim fjölgi í öðrum ábyrgðar-
stöðum.“
„En eru þær ekki sorglega fáar
enn í þinginu?“.
„Jú jú, þær eru auðvitað hræði-
lega fáar. Þær eru þó nú þrisvar
sinnum fleiri en fyrir síðustu
kosningar. Það munar um það.“
„Hafa þær einhverju komið til
leiðar á þinginu sem þær hefðu
ekki eins getað komið áfram í
öðrum stjórnmálaflokkum?“
„Ef við lítum á listann yfir þau
frumvörp sem Kvennalistinn hef-
ur lagt fram á Alþingi, sem mörg
eru um jafnréttismál í einhverri
mynd, þá sé ég ekki ástæðu til að
ætla að þau hefðu verið flutt af
körlum. Ég segi ekki að þau
hefðu ekki getað verið flutt af
öðrum konum“.
Stéttapólitík
„Hafnar þú stéttapólitískri
skilgreiningu á þjóðfélaginu?"
„Nei það geri ég ekki.“
„Ertu þá ekki að segja að það
sé þörf fyrir samstöðu karla og
kvenna eftir stéttum, fremur en
kynin takist á?“
„Ég get ekki séð neitt sem mæl-
ir gegn því að hvort tvegga sé á
dagskrá. Mér finnst að þverpólit-
ísk samstaða kvenna þurfi ekki á
nokkurn hátt að vinna gegn sam-
stöðu kvenna og karla á stéttar-
pólitískum grunni. Konurnar eru
til dæmis lægst launaðar af verka-
fólki. Það að þær berjist fyrir
hækkuðum launum kemur körl-
unum til góða. Það er reyndar
rétt að minna á að láunamunur
milli faglærðra verkakarla og
verkakvenna er miklu minni en
launamunurinn er hjá þeim hóp-
um sem meiri menntun hafa. Það
finnst mér benda til að konurnar
verði að standa saman.“
„Sem verkalýður, launþegar?“
Já sem verkalýður eða laun-
þegar, hvað sem við köllum það.
En inn í það blandast margt ann-
að.“
„Til dæmis?“
„Fæðingarorlof til dæmis, sem
nú er þrír mánuðir. Vilji kona
vera lengur heima hjá nýfæddu
barni sínu á hún oft ekki um ann-
að að velja en að segja upp starfi
sínu.“
„En er fæðingarorlof ekki
hagsmunamál fyrir karla líka?“
„Jú jú, en auðvitað skiptir
meira máli fyrir móður og barn
að konan geti tekið gott fæðing-
arorlof."
Jafnréttisnefnd:
Karlanefnd?
„Varð bæjarstjórnarstarfið
öðru vísi en þið reiknuðuð með?“
„Ég fór inn í þetta vitandi að
það yrði erfitt og það kom á dag-
inn. Við erum í meirihlutasam-
starfi þriggja flokka sem þýðir í
reynd að stefnurnar eru fjórar
'10 SlÐA - WÓÐVILJINN Sunnudagur 14. apríl 1985

eða fimm, þ.e.a.s. stefnur flokk-
anna og svo karla og kvenna-
stefna. Við þurfum með öðrum
orðum sífellt að leita samkomu-
lags. Þá getur að lokum orðið
snúið að muna hvað var manns
eigið og hvað kom frá öðrum.“
„Hafið þið komið einhverju til
leiðar í bæjarstjórn sem ekki
hefði orðið án ykkar?“
„Ég get tekið tvö dæmi.
Við beittum okkur fyrir því að
húsmóðurstarf yrði metið sem
starfsreynsla hjá starfsmönnum
Akureyrarbæjar, og við settum
stofnun jafnréttisnefndar sem
skilyrði fyrir meirihlutasamstarfi.
Sú nefnd hefur unnið mikið og
gott starf.“
„En karlar hafa lengst af verið í
meiri hluta í Jafnréttisnefnd?"
„Því miður. Að mínum dómi
veikir það nefndina, en þrátt fyrir
það hefur hún vakið athygli fyrir
vel unnin störf.“
Andstyggilegra
þjóðfélagsóstand
„Finnst þér eftir þessi þrjú ár í
bæjarstjórn að það sé betra fyrir,
konur og börn og aldraða að lifa á
Akureyri en var fyrir þann
tíma?“
„Það er verra, þrátt fyrir
kvennaframboð. Það er verra
vegna þess að það er yfirleitt
verra að lifa í landinu, fyrir mjög
marga. Ekki síst fyrir þá hópa
sem þú nefndir. Það er miklu
andstyggilegra þjóðfélagsástand
núna en var fyrir þremur árum.“
„Hefur þá kvennaframboðið í
reynd engu komið til leiðar?"
„Jú. Ástandið hér væri ennþá
verra ef kvennaframboðið hefði
ekki verið. Hinsvegar er rétt að
taka fram að samstarf kvenna-
framboðsins og Alþýðubanda-
lagsins um félagslegar úrbætur
hefur verið mjög gott og ég hef
ástæðu til að ætla að áherslurnar
hefðu orðið allt aðrar í ýmsum
málum ef svo hefði ekki verið.“
„Hefðuð þið ekki getað komið
því til leiðar sem þið teljið að hafi
áunnist fyrir ykkar tilverknað þó
þið hefðuð verið í framboð fyrir
aðra flokka?"
„Við hefðum bara ekki verið í
framboði fyrir aðra flokka. Eitt
af því sem hefur áunnist er að
konur eru meðvitaðri en þær
voru áður. Mér dettur reyndar
ekki í hug að ætla kvennafram-
boðinu allan heiðurinn af því, en
Rœttvið
Valgerði H.
Bjarnadóttur
félagsróðgja-
faog
bœjarfulltrúa
ó Akureyri, um
Kvennafram-
boð,
stéttapólitík
og (ýarla
virðast sitt af
hverju geta
lœrt
ég held hinsvegar að sú umræða
sem við vöktum og vekjum annað
slagið enn í kringum ýmis mál
hafi sitt að segja. Eitt er líka mjög
mikilvægt. Karlarnir skilja nú
margt miklu betur heldur en þeir
gerðuáður, bæði kjörnirfulltrúar
og embættismenn. Ég stend
jafnvel einstaka mann að því að
nota sömu rök í málum og við.“
Algjör della
„Andstæðingar ykkar halda
því stundum fram að þið hafið
ekki annan áhuga fyrir atvinnu-
málum en að koma í veg fyrir ál-
ver við Eyjafjörð?"
„Það er auðvitað algjör della
því að með því er verið að segja
að við séum algerir hálfvitar, gott
ef ekki illmenni í þokkabót. En
við höfum ekki frekar en aðrir
hér á þessu svæði patent lausn á
þessum málum. Við höfum reynt
með öðrum í bæjarstjórninni að
styðja að því sem fyrir er og koma
í veg fyrir áföll í atvinnumálum.
En við erum engar kraftaverka-
konur. Því miður.“
„Þú fórst í fræga ferð til Kana-
da til að skoða álver. Breytti það
skoðun þinni á stóriðju?"
„Nei, en það kenndi mér margt
sem ég bara vissi um af afspurn.
Tvennt kom mér sérstaklega á
óvart, hvað gamla álverið sem við
skoðuðum var ömurlegur vinnu-
staður en nýjasta álverið allt ann-
að. Ég á ekki við að það hafi verið
eftirsóknarverður vinnustaður.
Það var þó allt hreint og leit vel
út. Það var auðvitað fullyrt að
mengunin væri hverfandi en mér
sýnist erfitt að segja af hverju sú
mengun sem greinilega er til stað-
ar kemur. Er það vegna trjá-
kvoðu, brennisteins eða frá öðr-
um iðnaði? Gróður var sviðinn.
Mér fannst hvað fróðlegast við
þessa ferð að sjá hve gífurlegt
fyrirtæki Alcan er, og ég get ekki
séð að það sé æskilegt að fá slíkan
risa inn í landið, og það er ein af
ástæðunum fyrir því að ég er á
móti erlendri stóriðju hér.“
Sjóum til
„Ætlarðu aftur í framboð til
bæjarstjórnar?"
„Ég vil ekkert segja um það.
Það eru nokkrir mánuðir í að ég
verði að taka slíka ákvörðun.“
„Verður aftur Kvennafram-
boð?“
„Þú færð sama svarið við því,
en við ætlum að halda ráðstefnu í
maí og líta yfir farinn veg. Sjá til
hvað er vænlegast að gera. Þegar
við fórum af stað með þetta á sín-
um tíma þá sögðumst við ætla að
sjá til hvort framhald yrði á. Við
sjáum til.“
hágé.
Sunnudagur 14. apríl 1985 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 11