Þjóðviljinn - 14.04.1985, Page 16

LEIÐARAOPNA
Dagmœðrakerfið í Reykjavík
Fyrir skömmu vakti Þjóðviljinn máls á
dagmœðrakerfinu í Reykjavík. Sú um-
fjöllun vakti mikla athygli og margir
höfðu samband við biaðið. Af því tilefni
er talað við nokkra aðila sem þetta mál
brennur hve heitast á:
Móðir segir frá...
Agaleysi
í stéttinni
Helga Hansdóttir dagmamma
„Dagmœður lenda
oft í vandrœðum...“
„Ég er búin að vera með 10
mánaða son minn hjá 4 dag-
mömmum síðastliðna 6 mánuði,“
sagði móðir sem hafði samband
við Þjóðviljann. Ástandið í dag-
vistarmálum er vægast sagt
hörmulegt.
Ég sótti um barnaheimilispláss
fyrir barnið nýfætt en var tjáð að
ég fengi að vita í maí ’85 hvenær
ég kæmist að, sem sagt að bíða
eftir svari í heilt ár. Þá voru góð
ráð dýr, ég sé ein um framfærslu
barnsins og varð að koma honum
í gæslu.
Reykjavíkurborg leysir barna-
heimilisleysið með dagmæðrum,
það eru 400 dagmæður á skrá hjá
dagvistun barna, sem í sjálfu sér
gæti verið góð laun, ef hægt væri
að treysta á þær sem atvinnu-
manneskjur í þessari grein. Ég
ætla ekki að alhæfa og segja að
þær séu allar slæmar en það er
misjafn sauður í mörgu fé, og
finnst mér agaleysi gæta mjög í
þessari stétt: Því þær geta hætt
svo til fyrirvaralaust sem gæslu-
aðilar, gefist upp á barninu, taka
ekki svona ung börn, taka ekki
svona börn, þ.e. börn einstæðra
foreldra því þeir aðilar fá endur-
greiðslu frá viðkomandi bæjarfé-
lagi, og þarf því að gefa þau laun
upp til skatts, og síðast en ekki
síst þá vill því brenna við að þess-
ar ágætu konur séu með allt of
mörg börn.
Dagmæður hafa leyfi fyrir 4
börn, en þegar ég hef haft sam-
band við Dagvistun barna þá hef
ég fengið þau svör að það sé mikil
ekla af dagmæðrum, og að ég geti
reynt að tala við eina sem sé nú
þegar með sjö börn og aðra sem
er með átta börn.
Við vitum að ung börn hafa að-
lögunarhæfni en henni er hægt að
ofgera og einnig er það hroðaleg
reynsla að þurfa að hafa barnið
sitt fyrstu árin í geymslu".
S.P.
„Það eru settar reglur sem við
eigum að vinna og fara eftir.
Uppsagnarfresturinn er á báða
bóga mánuður. En þarna kemur
markaðaslögmálið inn í eins og
annars staðar, í hverfum þar sem
framboðið er mikið af dagmöm-
mum en fá börn þá sættir dag-
mamman sig ekki við að vera
með aðeins tvö börn og hættir
kannski með stuttum fyrirvara,"
sagði Helga Hannesdóttir dag-
mamma.
„í barnmörgum hverfum þá
reynir dagmamma að vera ekki
með fleiri en 5 heilsdags börn,
sem gætu verið allt upp í 10 hálfs-
dagsbörn enda er það hámark, en
það er mjög auðvelt fyrir foreldra
að misskilja hausatöluna ef þau
kíkja inn í hádeginu, því þá fer
skiptingin yfirleitt fram. Éinnig
er til í dæminu að kona er með
tímabörn svokölluð sem eru allt
niður í tvo tíma í gæslu, Þetta er
mjög breytilegt. Við vitum að
neyðin er mjög mikil í þessum
málum enda hafa dagmömmur í
barnmörgum hverfum lent í
vandræðum vegna þess að mæður
hringja hálfgrátandi og biðja þær
um að taka börnin.
Við höfum heyrt um dagmæð-
ur sem neita að taka börn ein-
stæðra foreldra, en þær eru von-
andi ekki margar.
Oft vill það brenna við að dag-
mæður lenda í vandræðum með
foreldra því þeir gefa sér ekki
tíma til að tala út við dagmóður,
en ala á óánægju sinni í eintúmi,
ef foreldrar eru óánægðir eiga
þeir að tala við rétta aðila, en
skýringin fyrir þögninni er senni-
lega hræðsla um að missa gæslu-
aðila. Að lokum vil ég taka skýrt
fram að það eru til reglur sem
eiga að gæta hagsmuna beggja
aðila“.
S.P.
LEIPARI
Velferð barnanna
í fyrirrúmi
Haustiö 1980 voru gerðir samningar milli ASÍ
og ríkisvaldsins um stórátak í dagvistarmálum.
Gert var ráö fyrir 10 ára áætlun um byggingar-
þörf og reiknað meö ákveönum forsendum um
fjárþörf, annars vegar 30 miljónum á ári miöaö
við árið 1980 og hins vegar 50 miljónum. Þaö er
skemmst frá því að segja aö ríkisvaldið hefur
numiö 90 miljónum eða 150 samkvæmt áöur-
nefndum forsendum árið 1985. Fjárveitingin
fyrir áriö 1985 nemur einungis 34.9 miljónum
króna.
Ástandiö er þannig í Reykjavík, aö þaö endur-
speglar getuleysi eöa viljaleysi fjárveitinga-
valdsins að standa viö 10 ára áætlunina.
í Reykjavík eru 8351 barn innan viö 6 ára
aldur. Um 2500 þeirra hafa leikskóla- og dag-
heimilisplás en um 1700 eru á biðlistum dag-
vistarstofnananna. Um 12% barnanna á
þessum aldri eða um 1000 börn eru skráö hjá
dagmæðrum. Þessar tölur lýsa vel því öngþveiti
sem er ríkjandi í Reykjavík.
Það eru ekki mörg sveitarfélög á landinu sem
hafa staðið þann veg aö uppbyggingu dagvist-
arstofnanna aö mæti raunverulegri þörf. Það
hefur samt tekist í Neskaupstaö en í Reykjavík
er skelfilegt ástand í þessum efnum.
- Það má segja að börnin séu fórnarlömbin,
segir Bergur Felixsson yfirmaður dagvistar-
stofnana Reykjavíkur, en einmitt þaö er óþol-
andi.
Um 400 dagmæður eru skráöar í Reykjavík.
Þær mega í mesta lagi hafa 5 börn í gæslu. Því
miður eru þess dæmi að fjöldi barnanna sé
miklu meiri. Ástæðan er m.a. sú, aö dagmæður
þurfa náttúrlega laun í samræmi viö annað fólk,
- og freistast því stundum til aö hafa of mörg
börn. En þarmeð verður sök þeirra ekki meiri en
þess ríkisvalds og þeirra borgaryfirvalda sem
svikist hafa um að mæta þörfinni fyrir dagvistun
barna. Jafnvei gengið þvert á gert samkomu-
lag.
Margir telja að dagmæðrakerfið búi yfir ýms-
um kostum fram yfirdagvistarstofnanir, svosem
að þar skapist tilfinningatengsl og heimilisleg
hlýja sem erfiðara sé að láta stofnanir búa yfir.
En hinu er heldur ekki að leyna, að þess eru
dæmi að dagmæður hafi alltof mörg börn og
ekki fari hjá því að mörg þeirra séu vanrækt. Þá
eru þess dæmi að börn einstæðra foreldra fái
ekki inni hjá dagmæðrum vegna þess, að í þeim
tilfellum þurfa einstæðir foreldrar að gefa upp
kostnaðinn til að fá endurgreidd dagvistargjöld.
Það þýðir á hinn bóginn að dagmæður sem
reyna að smeygja sér undan skattaálögum
einsog svo margir aðrir í því ríki óréttlætisins í
skattamálum sem við lýði er, vilja síður fóstra
börn einstæðra foreldra.
Þetta fyrirkomulag nær auðvitað ekki nokk-
urri átt. í gildi eru ákveðnar reglur um eftirlit með
dagmæðrakerfinu, en þarsem hörgullinn á dag-
vistarrýmum er svo mikill, getur eftirlitskerfið
ekki annað en séð í gegnum fingur sér í vissum
tilfellum. Bergur Felixson segir að eftirlitinu sé
ekki framfylgt harkalega til að skapa ekki fjand-
samlegt andrúmsloft milli borgarinnar og dag-
mæðra.
Það er ómögulegt og gengur ekki lengur, að
skattaundandráttur, sambýli dagmæðra og
borgarinnar og þvíumlík atriði séu ráðandi um
það hvernig þessum málum er háttað í Reykja-
vík. Að sjálfsögðu verður hagur og velferð barn-
anna sjálfra að ráða því hvað er gert og hvernig í
dagvistarmálum þeirra. Reykjavíkurborg verður
að taka sér tak í uppbyggingu dagvistarheimila
og í raunhæfu jákvæðu eftirliti og samvinnu við
dagmæður og foreldra barnanna. Það er með
öllu óþolandi að börnin séu áfram fórnarlömb
þessa kerfis.
-óg