Þjóðviljinn - 14.04.1985, Blaðsíða 20

__________MENNING____________
Auður Ólafsdóttir skrifar fró París:
Bókavorblót
fyrir
byrjendur
Marx
Af bókaþjóðinni við

Líkt og hjá okkur Islendingum
er bókin hjá Frökkum ein og
óskipt.
Mars er mánuður „bókarinn-
ar“ við Signu. Jólabókamars.
Engu að síður kaupa Frakkar
bækur allt árið og þar skilur með
þessum tveim bókmenningar-
þjóðum, íslendingum og Frökk-
um, því þeir síðarnefndu kaupa
bækur allt árið og aðallega handa
sjálfum sér en gefa hinsvegar
hver öðrum frekar döðlur í
jólagjöf. Skiptibókamenningu
þekkja þeir ekki. Samt eiga
Frakkar sér sína jólabókavertíð,
sem er á haustin. Þá koma út
flestar bækur og þá eru jafnframt
lögð drög að opinberri heiðurs-
skáidalínu fyrir veturinn. Dánar-
afmæli eru þessari kaþólsku þjóð
gjarnan tilefni til að sýna minn-
ingu látinna stórskálda sérstaka
virðingu. Verk þeirra eru gefin út
í skrautbandi og áður óbirt verk,
dagbækur og persónulegir minn-
ispúnktar, dregin fram úr glat-
kistunni. En umfram allt er
skáldið gert upp í „réttu“ sögu-
legu Ijósi. f fyrra var það ljóð-
skáldið, leikritahöfundurinn og
myndlistarmaðurinn Jean Cocte-
au sem setti mikinn svip á menn-
ingarlíf vetrarins, baðaður í tut-
tugu ára sögulegu Ijósi, en hann
dó 11. október 1963, sama dag og
söngkonan Edith Piaf. Sú staðr-
eynd að dauði skáldsins skyldi á
sínum tíma falla í skuggann af
dauða söngkonunnar átti ekki
lítinn þátt í því að sérstaklega vel
var gert til minningar Cocteau á
dánarafmælinu. í ár er það hins-
vegar Victor Hugo sem hefur
dvalið 100áríeilífðinni,(d. 1885)
og veturinn í vetur er því Hugo-
ískur.
Hallarbókin
í tilefni bókamánaðarins héldu
1500 útgefendur fimmtu árlegu
bókamessu sína, „Salon du
livre,“ í Grand Palais uppi á
Champs Elysées, dagana 22.-27.
mars. Þá sex daga sem bókasam-
kvæmið í höllinni stóð, mættu 160
þúsund manns til að skoða í 450
sýningarbása á 15 þúsund fer-
metra svæði. Sumir mættu til að
láta rithöfundinn Philippe Sollers
(sem tróð upp í eigin holdi ásamt
700 öðrum rithöfundum) árita
„Konur" sínar, (Femmes), eða til
að hitta heimspekinginn og
augnayndið Bernard-Henry
Lévy sem mættur var á staðinn
með fyrstu skáldsögu sína „Djöf-
ullinn í fararbroddi" (Le diable
en téte), persónulegt uppgjör sitt
við sextíu og átta, (Médicis verð-
iaunin ’84 og 300 þúsund eintök
seld), aðrir til að fylgjast með
hringborðsumræðum eða hlusta
á upplestur. Þrjú aðalþemu voru
á sýningunni: barnabækur með
sérstakri „uppeldisfræðilegri ráð-
gjafarþjónustu“, ferðabækur og
„La francophonie", þ.e. bækur
skrifaðar af frönskumælandi rit-
höfundum utan Frakklands, -
litlu bræðrunum í svörtu Afríku,
Norður-Afríku, Karabíska haf-
inu, Quebec í Kanada, Belgíu og
Sviss.
Heimspekirit seljast betur en
klámbækur í Frakklandi. Ljóst er
af könnunum að þótt skáldsagan
eigi mestum vinsældum að fagna,
þá er áhugi almennings á sögu,
heimspeki, listum og félagsvís-
indum mun meiri en t.a.m. ná-
granna þeirra hinum megin við
Ermarsund. Tíundi hluti Frakka
tekur t.d. sálarfræði fram yfir allt
annað lesmeti. Metsöluhöfundar
selja bækur sínar í nokkrum
hundruð þúsund eintökum!
„Elskhugi" (Amant) skáld-
konunnar og kvikmyndaleik-
stjórans Marguerite Duras, sem
er metsölubókin í ár, hefur t.d.
selst í yfir 800 þúsund eintökum
síðan í haust.
Engu að síður, hvað sem líður
sálarfræði og Duras, er Asterix
mest selda bókin í Frakklandi.
Hvert hefti af þeim rúml. tutt-
ugu sem þegar hafa birst er gefið
út í tveimur milljónum eintaka.
Asterix er óumdeilanlega Frakki.
„Það sem er svo gott við okkur,“
segir hann, „er að við höfum fullt
af hugmyndum".
Teiknimyndasögur eiga mikl-
um og almennum vinsældum að
fagna, sem víðar. „Súperdupont“
kom til sögunnar árið 1980. Hann
er franska útsetningin á hinum
ameríska „Súperman". Þeir fé-
lagar Súperdupont og Súperman
eiga hinsvegar álíka lítið sam-
eiginlegt og þeir tveir heimar sem
þeir eru sprottnir úr. Súperdup-
ont útleggst einna helst „Súperj-
ón“ á íslensku, því Frakkar kalla
meðaljónana sína Monsieur
Dupont og Monsieur Durand og í
samræmi við það auðkennir Got-
lib guðfaðir Súperdupond hann
með löngu, mjóu franskbrauði,
camenbertosti, rauðvínsflösku
og hefur hann í köflóttum inni-
skóm og með alpahúfu. Og nú er
„Marx fyrir byrjendur" kominn
út í nýjum flokki teiknimynda-
sagna, ásamt félaga Freud (í öðru
hefti), Lenín, Trotskí og fjórðu
deildinni, Einstein, Darwin,
Brecht.... Ekki seinna vænna á
þessum síðustu tímum póst-
módernisma, póst-marxisma og
póst-freudisma. Að minnsta
kosti hérna megin ár.
Fyrir utan „Marx fyrir byrjend-
ur“ og heimspekirit er ýmislegt
annað sem greinir að bók-
menntaþjóðirnar Frakka og ís-
lendinga. Lestur bóka, góðra og
slæmra, virðist ekki vera jafn út-
breiddur almennt meðal Frakka
og ætla má að hann sé meðal ís-
lendinga. Þannig eiga tuttugu
prósent Frakka enga bók og tutt-
ugu og sex prósent þeirra segjast
„enga bók lesa á ári“ skv. könnun
sem drepið er á í bókinni „París-
Création Une renaissance“ (útg.
Autrement 1984). í bæjarkrílum
með undir tvö þúsund íbúa nem-
ur fjöldi þeirra sem ekki les
neinar bækur allt að þriðjungi
íbúanna, en sú tala fer hinsvegar
lækkandi með vaxandi stærð
borga og í París er hluti bóklausa
fólksins kominn niður í tíu prós-
ent. Það er með öðrum orðum
engin Útvík í Staðarhreppi meðal
Camenbertostabýlanna í Norm-
andí. Intellektúalar búa í París.
Régis Debray sem var áður ráð-
gjafi Che Guevara, en er nú einn
af ráðgjöfum Mitterand hefur
reiknað út samkvæmt mælik-
varða sem ég kann ekki skil á, að í
París búi 130 þúsund intellektúal-
ar'. „Intellektúali" hefur vel að
merkja ekki sömu merkingu á
frönsku og menntamaður á ís-
lensku, (menntamenn eru fleiri
en 130 þúsund í París), og það er
heldur ekki sambærilegt við en-
ska orðið „intellectual" sem er
nánast skammaryrði. Af þeim
sem á annað borð lesa, er hins-
vegar stór hópur fólks sem les
mikið. Þannig segjast um
fimmtán prósent Frakka lesa
meir en eina bók á viku (yfir
fimmtíu bækur á ári) og tíu pró-
sent til viðbótar falla í flokkinn
„milli 25 og 50 bækur á ári“.
Veisla í farangr-
inum og Ðláa rósin
Bókin á semsagt heima í París.
I samræmi við það eru gefin út
ekki færri en 150 bókmenntarit í
borginni (um þriðjungur allra
tímarita). Þar eru bæði þau sem
stóru útgáfufyrirtækin standa að:
„La Nouvelle Revue francaise“,
„Tell Quel“, „Poétique", „Ecrit
du temps“, „Corps ecrit“, o.s.
frv. og þau „frjálsu og óháðu"
sem lúta ekki neinu útgáfuveldi
en sem rithöfundar og ljóðskáld
standa mjög oft að sjálfir. Sér-
stakur flokkur bókmenntarita og
eigi sá veigaminnsti er sá sem
ungir, erlendir rithöfundar, bú-
settir í París, standa að. Tímaritið
„Frank“ er stofnað árið 1983 af
28 ára gömlum bandarískum rit-
höfundi, David Applefield, og að
„Moving Letters" stendur annað
ungt skáld, frá Kaliforníu, Jos-
eph Simas. Veislu Hemingways
er ekki lokið. Þá má
nefna kvennabókmenntaritið
„Sphynx" sem Ludmilla Gatova
stýrir og „Gover“ undir stjórn Ju-
dith Aminoff. Sem dæmi um gró-
skuna í deildinni má geta þess að
fyrsta tölublaði „Frank“ bárust
yfir 500 textar 120 rithöfunda frá
23 mismunandi löndum, sem allir
eru búsettir í Pans.
Eitt af því sem gerir bókina í
París öðru fremur parísarlega eru
bókabúðirnar. Bókabúðir í borg-
inni heita ekki Bókabúðin Ný-
lendugötu 6, heldur „Þrönga
hurðin", „Fjandsamlega ekkj-
an“, „Laufblað í vindi“, „Endur-
fundnir tímar“, „Við óflekkað
hjarta Maríu“ og „Bláa rósin“.
Þar að auki hefur hver búð sína
stefnu, sína pólitík og sína lykt.
Konan í búðinni segir þér frá því
sem hún var að lesa í gær og þú
segir henni frá því sem þú varst að
lesa í fyrradag. Og í bókabúðum
fer ýmislegt annað fram en sala
bóka. f kjallara bókabúðarinnar
„Dáraskipið“ (La nef des fous)
hérna í götunni, var a.m.k. til
skamms tíma hægt að sjá þátt
með skáldkonunni Duras á
myndbandi. Því er þannig varið
að á móti bókabúð í París er
gjarnan önnur bókabúð og við
hliðina á henni sú hin þriðja. Á
ská er svo ekki ólíklegt að finna
fornbóksölu. Óneitanlega fer
bókabúð betur við hliðina á
bókabúð en t.d. við hliðina á
slátrara. Þessvegna er það líka
svo að við hliðina á slátrara er
venjulega annar slátrari og á móti
blaðasala með kerruna sína
stendur annar blaðasali með
kerruna sína.
í samræmi við þetta franska
samstöðulögmál stendur bóka-
búðin „Orðin á vörunum" (Les
mots á la bouche), sem sérhæfir
sig í bókum um og eftir hómósex-
úal fólk, á móti bókabúðinni
Dáraskipið. í fyrra var glugginn
undirlagður Cocteau, en í ár hef-
ur verið Pasólíni og Colette ver-
tíð, nema í mars, sem var Visc-
onti mánuður. Við hliðina á Var-
aorðunum er svo fornbóksalan
„Undir eldfjallinu", (Au-dessous
du volcan), lítil reykmettuð búð-
arhola með gulu ljósi og opið
fram á nótt og Schumann á fónin-
um í rigningu. Stundum kaffi á
könnunni eftir miðnætti...
ARGUS<0
Fiöður
þjóðarinnar
Markmiðið með sölu á rauðu fjöðrinni
er söfnun fyrir LÍNUHRAÐLI, tæki sem
bjargar mannslífum.
Sameinumst öll í þessu þjóðarátaki.
12.-14. APRÍL1985
LANDSSÖFNUN
UONS
20 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 14. apríl 1985