Þjóðviljinn - 07.07.1985, Blaðsíða 7

að útvega sér íslenskar kartöflur
og vísar til þess kunningsskapar,
að þeir hafi verið saman í heilsu-
baði fyrir ellefu árum! Muller
getur þessa jarðarávaxtar mjög
lofsamlega í blaði sem hann gaf út
og heitir Hallands Láns
Hushállnings-Sállskaps Tidning.
Refsing
drottins
En af hverj u gerast þau undur á
þessum tíma að þær fjórar kart-
öflur sem Robert náttúrufræð-
ingur hafði með sér til Parísar
1835 og sýndust ósköp vesælar -
ekki nema á stærð við hnetur -
valda meiriháttar tíðindum í
landbúnaði?
Sem fyrr segir: mikil pest hafði
lagst á kartöflur, sem höfðu á
skömmum tíma orðið mikii
undirstöðufæða víða um Evrópu.
Þjóðtrúin átti sér reyndar sínar
skýringar á því hvernig á þessum
fjanda stóð. Árið 1844 var inn-
leiddur í París dans austan úr Bæ-
heimi og hét polki - þótti þessi
sýningargestur sem „lætur sér
annt um framtíð kartöfluræktar
vorrar" og hefur þekkingu á ein-
stökum afbrigðum, hafi komist
hjá því að dást að þessum ágætu
sýnum frá Defays-Dumonceau.
Morren þykir það merkilegast,
hvernig þessi íslenski stofn, sem
Björn Halldórsson flutti frá Dan-
mörku, hefur brugðist við nýjum
aðstæðum. íslenskar aðstæður
hafi gert þessa kartöflu smá-
vaxna, en búið hana góðum eig-
inleikum sem birtast með glæsi-
brag þegar hún fær að spretta í
belgískri mold. Einn besta eigin-
leika hennar telur Morren það,
hve snemma hún er sprottin. I
annan stað verða kartöflurnar
fimm til tíu sinnum stærri en í
Reykjavík. Þær eru segir hann,
meira á lengdina (yfirleitt 10 sm á
lengd og 5 á breidd hver kar-
tafla), hvítar eða bleikar og mjög
ljúffengar....
Greinargerð Morrens er prent-
uð í heild í bæklingi þeim sem
sögufélagið í Flemalle gaf út upp
úr vettvangskönnun Péturs Pét-
urssonar.
Pétur Pétursson: Það er alltaf verið að hnýta í íslenskan landbúnað.
dans svo ósiðlegur - að minnsta
kosti í Vallóníu, að alþýða manna
taldi að guð hefði slegið kartö-
fluna pest í refsingarskyni fyrir
það ósæmilega hopp og hí. Sumir
töldu jafnvel að polki þessi væri
dansinn sem Gyðingar hefðu
dansað á gröf Krists.
Pestin var mikið alvörumál.
Ekki síst í Belgíu. Þegar árið 1845
sendir Van de Weyer landbúnað-
arráðherra út tilmæli til konsúla
landsins um að þeir hafi auga
með ósýktum kartöflum. Og ein-
hvernveginn frétta Belgar svo af
því, að vel hafi til tekist með þær
„hnetur“ smáar sem Robert kom
með til Frakklands 1835. Það
voru Fransmenn, segir Charles
Morren í skrifi sínu um sigur ís-
lensku kartöflunnar á landbún-
aðarsýningunni í Liege, sem eiga
heiðurinn af þessari „skynsam-
legu og farsælu tilraun“. En hann
gætir þess í leiðinni að lofa Defa-
ys bónda við Maas, sem hefur
hlotið verðlaun fyrir kartöflur
þessar á landbúnaðarsýningunni í
Bruxelles og er meira að segja
orðinn riddari af orðu Leopolds
konungs fyrir garðyrkjuafrek sín.
Morren segir, að þegar menn
komu á sýningunni auga á heitið
íslandskartöflur þá hafi þeir sett
upp vantrúarbros, að minnsta
kosti þeir sem hafi kynnt sér skrif
um hin erfiðu náttúruskilyrði ís-
lands. En svo hafi farið að enginn
Lífið er
kartöflur
Ég hafði ómælda ánægju af
þessu, sagði Pétur að lokum. Við
fórum þarna víða um, skoðuðum
sveitina þar sem Defays-
Dumonceau bjó og er vissulega
mikið breytt frá því sem var -
grænir akrar á öðrum bakkanum
en stóriðja á hinum. Við skoðuð-
um geysimerka kartöflurann-
sóknastöð sem þarna er í Libra-
mont og fleiri mundu hafa gott
gagn af að þekkja.
Annars hefi ég ekki oröið var
við neinn áhuga hjá búnaðarsam-
tökum hér fyrir þessum hlutum,
en það er svo annað mál.
í Liege sagði borgarstjórinn
við mig:
Kartöflur hafa alltaf haft mikla
þýðingu fyrir Belgíu. Ég man að
foreldrar mínir byrjuðu snemma
að skoða undir grösin - því fyrsta
uppskeran var höfð til að borga
skattinn....
Mér er í mun að koma á fram-
færi þakklæti til háskólastjórans í
Liege, Leons Nery. Hann greiddi
götu mína og réð okkur til fylgdar
Ijómandi snotra og greinda stud-
ínu, Önnu Giottis, gríska mála-
stúlku margfróða. Kann ég þeim
þakkir.
L
Gunnar Steinn Pálsson með vinkonur sínar kótiletturnar.
Sumarhátíð í
Grábrókarhrauni
Það var búið að panta sól og
blíðu í Borgarfirðinum helgina
21 .-23. júní sl. enda ekki lítið í
húfi. Auglýsingastofan Tíma-
bær og Auglýsingaþjónustan
efndu til sumarhátíðar í Grá-
brókarhrauni, ofan við Hótel
Bifröst, þar sem saman voru
komnir starfsmenn fyrir-
tækjanna, makar, börn og
lukkudýr, auk nokkurra belju-
rassaúrnágrenninu.
Undirbúningur hafði staðið
lengi yfir og að sögn yfirferða-
langsins Gunnars Steins Páls-
sonar, virtust nefndarstörf skila
sér mjög vel í ferðinni. „Ég nefni
þar sérstaklega árangur Staðar-
valsnefndar, Matarnefndar,
Barna- og unglinganefndar,
Utivistar-, íþrótta og
Gönguleiðanefndar að ó-
gleymdri Allsherjarnefndinni
sem ég veitti forstöðu,” sagði
hann aðspurður. Dagskrá hátíð-
arinnar var vissulega marg-
breytileg; grillveislur, sam-
söngur, einsöngur, ræður, og
ávörp, hæfileikakeppni, göngu-
ferðir, knattspyrna, sundiðkun,
spretthlaup og síðast en ekki síst
sólböð. Veðurguðirnir afgreiddu
nefnilega pöntunina með glæsi-
brag! Og myndirnar tala sínu
máli, eða hvað?
Undanrásir í snú-snú mótinu: Frá vinstri: Lárus Karl Ingason, Brynjólfur Jóns-
son, Finnbogi Kjartansson, Hákon Hákonarson og Magnús Loftsson.
Magnús Páll sápukúlumeistari Gunnarsson.
Hildur Brynjólfsdóttir komin 1 fullan
veisluskrúða.
Sunnudagur 7. júlí 1985 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7