Þjóðviljinn - 13.07.1985, Side 8

HEIMURINN
Búist er við meiriháttar
átökum á Norður-írlandi
Paisley talar um baráttu upp á lífog dauða.
Mótmœlendur telja að Bretar œtli að bregðastsér.
IRA vill koma í vegfyrir málamiðlunarsamkomulagforsœtisráðherranna
írski lýðveldisherinn, IRA,
hefur drepið 19 lögreglumenn á
Norður-írlandi það sem af er ár-
inu og varla líður svo dagur að
ekki springi þar sprengja sem
IRA hefur komið fyrir. IRA hef-
ur og haft sig frammi í Bretlandi
sjálfu og mikið lið lögreglu hefur
leitað að sprengjum í strandhót-
elum landsins. Og mótmælendur
á Norður-írlandi hafa að sýnu
Ieyti gert sig líklega til að taka
lögin í sínar hendur, vegna þess
að þeir vantreysta vinum sínum
breskum.
Einn foringi Sambandsins
(þeirra Norður-íra sem vilja
áfram vera undir breskri stjórn)
hefur hvatt til þess að neðanjarð-
arhermótmælenda, UDF (sem er
bannaður eins og IRA, leyniher
kaþólskra) grípi til vopna gegn
kaþólskum. Sá illræmdi foringi
Lýðræðissinnaða Sambandsflok-
ksins, séra Ian Paisley, segir á þá
leið að á næstu vikum „muni
verða gripið til aðgerða“, og bar-
ist „upp á líf og dauða“.
Hvar má
marséra?
Reiði séra Paisleys og annarra
mótmælenda er mjög tengd því
að bresk yfirvöld vildu í fyrsta
sinn nú (í byrjun júlí) banna
mótmælendum úr Óraníuregl-
unni (sem hefur tögl og hagldir í
pólitísku lífi og efnahagslífi
Norður-írlands) að minnast sig-
urs mótmælenda á kaþólikkum í
orustunni við Boyne árið 1690.
Það er að segja: ekki átti að
banna hátíðahöldin með öllu,
heldur breyta gönguleiðum svo
að mótmælendafylkingar færu
ekki í gegnum kaþólks hverfi. En
það er einmitt það sem mótmæl-
endur telja mestu varða: að
minna kaþólska á ósigurinn sögu-
lega og skjóta þeim skelk í bringu
með bumbuslætti og fyrirgangi.
Óraníureglan telur það afar
miklu varða að hún fái að ganga
þar sem henni sýnist og telur að
bann Breta sé fáheyrð afskipta-
semi af innanhéraðsmálum á
Norður-írlandi.
Mörgum dögum áður en göng-
urnar fóru af stað voru slagsmál
byrjuð milli lögreglumanna og
Óraníumanna út af þessum mál-
um.
Ugga um
sinn hag
Þessi heiftarlegu viðbrögð eru
mjög tengd því að mótmælendur
óttast nú mjög um vald sitt.
Mótmælendur eru um miljón á
Norður-írlandi en kaþólskir um
600 þúsund og um flest verr settir
- um húsnæði, atvinnumöguleika
og fleira.
Mótmælendur óttast ekki að-
eins IRA og íhlutun írska lýð-
veldisins, nú óttast þeir að Eng-
land vilji gefa þá upp á bátinn.
Forsætisráðherrar Bretlands og
írlands hafa undanfarin misseri
átt í viðræðum um viss áhrif írska
lýðveldisins á stjórnsýslu í
Norður-írlandi eða Ulster. 'Og
þótt utanaðkomandi megi virðast
sem þær breytingar verði ekki
stórvægilegar, þá finnst Sam-
bandssinnum að þær feli í sér
mjög afdrifaríkt fyrsta skref í þá
átt að sameina írland - og sam-
einað írland væri fyrst og síðast
kaþólskt.
Það er þess vegna sem maður
eins og Ian Paisley kallar Margar-
et Thatcher ekki annað en svik-
ara - enda þótt hún hafi alls ekki
ljáð máls á því að ræða samein-
ingarmálin. Móðursýkistónninn í
viðbrögðum mótmælenda er
tengdur því, að búist er við ein-
hverjum tilslökunum í fyrr-
greindum viðræðum forsætis-
ráðherranna og Breskir frétta-
skýrendur telja ástæðu til að taka
hótanir mótmælendaforingja um
sjálftekinn rétt og borgarastríð
alvarlega.
Uppákoma í
bæjarstjórnum
Með í þessari mynd er það sér-
stæða ringulreiðarástand sem
hefur skapast víða í borgar- og
bæjarstjórnum á Norður-írlandi
eftir kosningarnar fyrr á þessu ári
sem gáfu Sinn Fein, hinum rót-
tæka sameiningarflokki kaþól-
skra og stundum nefndum „póli-
tískur armur IRA“ 59 sæti í borg-
arstjórnum.
Ýmsar sérstæðar uppákomur
hafa fylgt í kjölfar kosinganna. í
bæjarstjórninni í Magherafelt,
sem erskammt frá Derry, brutust
út slagsmál eftir að varaborgar-
stjóri frá Sinn Fein heilsaði
samkomunni með krepptum
hnefa og hrópinu: Sigurinn er
okkar. Áður hafði bæjarráðs-
maður Sambandsins sprautað úr
vellyktandibrúsa á menn frá Sinn
Fein og hinum „hófsama“ sam-
einingarflokki kaþólskra. SDLP.
í Derry sjálfri, sem er eitt
helsta virki þjóðernissinna, lagði
fulltrúi Sinn Fein það til, að seld
yrði borgarstjórakeðjan og me-
dalía sem borgin fékk fyrir 300
árum frá mótmælendakónginum
Vilhjálmi af Óraníu - og yrði
Mótmælendur ganga undir fánum Óraníureglunnar til að minnast orrustunnar við Boyne (til vinstri). lan Paisley (t.h.) talar
um „baráttu upp á líf og dauða" en IRA (að ofan) virðist vera að breyta um baráttuaðferðir.
i
menn ekki eiga við þá orð vegna
stuðnings þeirra við IRA.
andvirðinu varið til að hjálpa
sveltandi börnum í Eþíópíu.
í borgarstjórninni í Belfast
reyndi dóttir Ians Paisleys að
þagga niður í fulltrúum Sinn Fein
með því að spila á trompet meðan
flokksfélagar hennar létu skrölta
í skrifborðsskúffum sínum.
í Craigavom reyndu sam-
bandssinnar, sem þar eru í meiri-
hluta, að útiloka Sinn Fein frá
borgarstjórn með því ráði, að fela
sérstakri nefnd öll verkefni borg-
arstjórnar. Það mál fór fyrir rétt
og töpuðu Sambandssinnar því.
Ýmsir borgarfulltrúar Sinn
Fein hafa fengið dóm fyrir vopna-
burð og aðild að sprengju-
tilræðum og þeir draga enga dul á
að þeir telja setu sína í bæjar-
stjórnum og hernaði IRA tvær
hliðar á sama máli. Þessi opinskái
stuðningur við IRA hefur gert
breskum yfirvöldum erfitt fyrir.
Annarsvegar verða þau að taka
því að meðlimir Sinn Fein hafa
verið kosnir með lýðræðislegum
hætti - en á hinn bóginn vilja
Sumarsókn
IRA
Meðan þessu fer fram á
Norður-írlandi hafa Bretar verið
mjög með hugann við þá
„sprengjusókn" sem lögreglan
segir að IRA hafi áformað í tólf
enskum sumarfríabæjum nú í
sumar.
Nokkrir menn hafa verið hand-
teknir, meðal þeirra einn sem er
sakaður um að hafa komið fyrir
sprengju sem sprakk á hóteli í
Brighton í fyrra meðan á stóð
landsfundi íhaldsflokksins þar.
Fimm menn létu lífið og Margar-
et Thatcher forsætisráðherra var í
hættu.
Þessi tíðindi frá bresku leyni-
lögreglunni hafa vakið upp
nokkra furðu, því að IRA hefur á
síðari árum reynt að forðast eða
að minnsta kosti takmarka sem
mest dráp á óbreyttum borgurum
Breska námumannasambandið klofnar
Arthur Scargill, foringi hrekra
kolanámumanna, á í vaxandi erf-
iðleikum. 30 þúsundir námu-
manna í Nottinghamshire hafa á-
kveðið að ganga úr Sambandi
námumanna. Munuþeirstofna sitt
eigið samband og bjóða náma-
mönnum úr öðrum landshlutum
að ganga í það.
Það voru námamenn í Notting-
hamshire sem urðu Scargill erfið-
astir þegar hann efndi til hins
langa kolanámuverkfalls í fyrra.
Þeir neituðu að leggja niður
vinnu og margir telja að þar með
hafi verkfallið verið tapað. Sund-
rungin nú gerir það enn ólíklegra
en áður að námamönnum takist
síðarmeir að efna til verkfalls sem
spannar landið allt.
Ástæðan til klofningsins er sú,
að þeir sem segja sig úr lögum við
Námumannasambandið voru
ekki sáttir við ný lög þess, sem
m.a. gera ráð fyrir því að Scargill
sé formaður ævilangt.
Verkamannaflokkurinn vann
ekki aukakosningar í Wales á
dögunum þótt frambjóðanda
hans hefði verið spáð sigri. For-
ingjar flokksins hafa kennt áhrif-
um vinstrisinna eins og Scargills
og Tony Benn um þetta óhapp,
talið er að þeir séu atkvæðafælur
á miðjukjósendur þá sem flokk-
urinn þarf að vinna á sitt band til
að sigra íhaldið.
sem af tilviljum eru þar staddir
sem sprengja springur.
Sagt er að yfirstjórn IRA hafi í
samvinnu við Sinn Fein búið til
lista yfir þá sem taldir eru „leyfi-
leg skotmörk“ - og eru þeirra á
meðal dómarar, lögreglumenn,
hermenn og stjórnmálaforingjar
sem með einum eða öðrum hætti
tengjast breskum stjórnvöldum.
Þetta var gert til að bæta stöðu
IRA í almenningsálitinu bæði á
Norður-írlandi og í Bandaríkjun-
um, en þar hefur IRA jafnan
leitað eftir fjárhagslegum stuðn-
ingi meðal fólks af írsku bergi
brotnu.
Þegar þetta er haft í huga, sýn-
ist „sumarfríaáætlun" IRA út í
hött. Menn hafa þá haft uppi get-
gátur um að ástæðan kunni að
vera klofningur innan IRA og
Sinn Fein. Vitað er að innan IRA
hefur alltaf verið hópur manna
sem er andvígur vinstrimenn-
skunni í Sinn Fein. Þetta er fólk
af hinum gamla skóla þjóðernis-
sinnanna sem vilja beita „tillits-
lausum hermdarverkum" til að
neyða Breta til að yfirgefa
Norður-írland.
En hvað sem því líður: bæði
sameiningarsinnar og sambands-
sinnar sýnast búast til nýrra og
grimmari átaka. Og að einu leyti
eru þeirásvipuðu róli, karlareins
og Ian Paisley og harðjaxlar í
IRA: báðir vilja koma í veg fyrir
að forsætisráðherrar Stóra-
Bretlands og írska lýðveldisins
skrifi undir samkomulag sem gef-
ur lýðveldinu vissan íhlutunarrétt
í Ulster. Slík málamiðlun er eitur
í beinum beggja.
AB tók saman.