Þjóðviljinn - 17.09.1985, Blaðsíða 13

Svíþjóð
Olof Palme áfram við völd
Hin ómengaða frjálshyggja á ekki upp á pallborðið hjá svíum.
Pjóðarflokkurinn vann stórsigur á kostnað allra hinna flokkanna.
Þjóðarflokkurinn vann mjög
óvæntan sigur í sænsku þing-
kosningunum um helgina.
Flokkurinn meira en tvöfaldaði
fylgi sitt og bætti við sig 30
sætum á sænska þinginu.
Mest tók hann frá hinum borg-
araflokkunum tveimur sem
samtals misstu 22 þingsæti en
vistriflokkarnir misstu 8 þing-
sæti yfir „víglínuna". Samt
sem áður hafa jafnaðarmenn
og Vinstriflokkurinn-kommún-
istar (VPK) sjö sæta meirihluta
yfir borgaraflokkana. Svíþjóð
mun því áfram lúta forystu
ríkisstjórnar jafnaðarmanna.
Hér á eftir fylgir fréttapistill
sem. fréttaritari Þjóðviljans í
Gautaborg, Björn Guðbrandur
Jónsson, hringdi inn í gær:
Úrslit þingkosninganna í Sví-
þjóð á sunnudaginn eru almennt
túlkuð sem sigur fyrir Olof Palme
en þó fyrst og fremst fyrir Bengt
Wásterberg, formann Þjóðarf-
lokksins. Olof Palme situr áfram
sem forsætisráðherra en Wáster-
berg leiddi flokk sinn til sigurs,
stærri sigurs en hingað til hefur
þekkst í sænskri stjórnmálasögu.
Hrapandi spútnik
Það er óneitanlega gott hljóð í
sænskum vinstrimönnum að
loknum kosningum þó svo að
jafnaðarmenn og VPK hafi tapað
8 þingsætum yfir til Þjóðarflokks-
ins. Hinir borgaraflokkarnir
töpuðu nefnilega heilum 22
þingsætum yfir til Wásterberg.
Vinstrimenn þykjast því hafa
komið í veg fyrir framgang hægri-
aflanna. Vondur, en ekki óvænt-
ur, er ósigurinn fyrir Miðflokk
Thorbjörn Fálldin sem tapaði tólf
þingsætum. En verri er ósigurinn
fyrir moderatana sem töpuðu tíu
þingsætum, alveg óvænt.
Skoðanakannanir bentu lengst
af til þess að Moderata samlings-
partiet væri spútnikflokkur kosn-
inganna og víst var að flestir áttu
von á fylgisaukningu hans, ekki
síst moderatar sjálfir. Þjóðar-
flokkurinn lá hins vegar í 5-7% í
skoðanakönnunum og lengi vel
virtist ekkert sérstakt vera að ger-
ast í þeim herbúðum. Það sem
virðist hafa gerst á lokaspretti
kosningabaráttunnar er að
áhangendur moderata hafi
flykkst til fylgis við Þjóðarflokk-
inn, þannig að væntanlegri fylgis-
aukningu yst á hægrivængnum
var snúið upp í fylgistap. Sömu-
leiðis virðist Þjóðarflokkurinn
hafa hirt upp allt fylgistap Mið-
flokksins sem aldrei sá til sólar í
kosningabaráttunni.
Þessi óvænta umturnun á fylgi
milli borgaraflokkanna er að
hluta tilkomin vegna ólíkra leið-
toga en að hluta vegna mismun-
andi blæbrigða í stefnu. Moderat-
arnir höfðu hátt allt kjörtímabilið
og boðuðu harkalega pólitík í
frjálshyggjuanda. Þegar í ljós
kom að þeir höfðu gengið of langt
og að svíar væru ekki reiðubúnir
skaust Wásterberg inn á milli
jafnaðarmanna og moderata með
boðskap sinn um „frjálsan mark-
að með félagslegri ábyrgð“. Þetta
sló í gegn á hægrivængnum og á
síðustu tveimur vikum kosninga-
baráttunnar hlóðst fylgið á Þjóð-
arflokkinn.
Haft er á orði að Wásterberg sé
öllu alúðlegri í framkomu en Ulf
Adelsohn foringi moderata. Pó-
litík þeirra sé að mestu leyti sú
sama en að Wásterberg kunni að
færa hana fram á ábyrgan og
siðmenntaðan hátt.
Samstarf yfir mörkin?
Úrslitin eru að því leyti sigur
fyrir Palme og félaga að fyrir að-
eins hálfu ári lá borgaralegur
sigur í loftinu með heskáa moder-
ata í fararbroddi. Jafnaðar-
mönnum tókst að snúa niður ysta
hægrið enda beindu þeir kröftum
sínum mest gegn því. Stóra
spurningin er hvort jafnaðar-
menn ætli að bjóða upp á sam-
starf yfir blokkamörkin og þá
Erlendar fréttir eru
einnig á bls. 18.
Deng
Peking - Kínverska fréttastof-
an tilkynnti í gær að meirihátt-
ar mannaskipti hefðu átt sér
stað í æðstu stofnunum kín-
verska kommúnistaflokksins.
Yfir 100 valdamiklir leiðtogar
birtu bréf í gær þar sem þeir
tilkynntu afsögn sína og er litið
á hana sem mikinn sigur Deng
Hsiao Ping.
Að sögn fréttastofunnar hafa
10 af 24 nefndarmönnum í fram-
kvæmdanefnd flokksins (Polit-
bureau), 65 af 210 miðstjórnar-
mönnum og 67 menn sem sæti
áttu í tveimur mikilvægum
Deng Hsiao Ping stendur enn í stór-
þvotti þótt kominn sé á níræðisaldur-
og gengur vel.
helst til Þjóðarflokksins. Líkurn-
ar á því hafa aukist þar sem meiri
áhrif VPK á stjórnarstefnuna eru
jafnaðarmönnum lítt að skapi.
Nú dugir jafnaðarmönnum ekki
að VPK sitji hjá í þinginu, þeir
þurfa beinan stuðning flokksins
til að koma málum áfram.
Jafnaðarmenn eru nú færri á
þingi en sem nemur saman-
lögðum fjölda þingmanna borg-
aralegu flokkanna. Þeir hafa 159
þingsæti á móti 171, þannig að 19
þingmenn VPK koma til með að
vega þungt. Allt bendir því til að
sænska módelið hafi sinn gang á
næstunni. Málflutningur moder-
atanna þótti einfaldlega of fram-
andi og „ósænskur" á alla lund.
Jafnframt því að kosið var til
flokksnefndum ákveðið að láta af
embætti. í mörgum tilvikum eru
afsagnirnar útskýrðar með háum
aldri.
Það á td. við um þann þekkt-
asta, Ye Jianyng marskálk sem
orðinn er 88 ára gamall. Hann
hefur verið talinn sameiningar-
tákn þeirra sem andvígir eru ný-
sköpunarstefnu þeirri sem Deng
Hsiao Ping hefur fylgt fram und-
anfarin ár.
Átta af þeim tíu mönnum úr
framkvæmdanefndinni sem segja
af sér eru úr hernum og er sagt að
sá tími sé liðinn sem herinn hafi
verið áhrifamikill í kínverskum
stjórnmálum.
í stað þessara 142 manna koma
nú yngri menn, einkum svo-
nefndir teknókratar, en í af-
þings í Svíþjóð fóru fram
sveitarstjórnarkosningar í
landinu. Engar meiri háttar
sveiflur urðu í þeim kosningum,
utan hvað smáflokki einum tókst
að binda endi á 66 ára stjórn jafn-
aðarmanna í Málmey. Flokkur
þessi nefist Skánski flokkurinn og
eru menn ekki alveg vissir um
hvort taka beri hann alvarlega
eða ekki. Meðal stefnumála hans
er að Skánn fái sjálfsstjórn og
gangi síðan í Nató og EBE. Einn-
ig munu þeir krefjast þess að allir
skánverjar fái frítt áfengi.
í Gautaborg kom Umhverfis-
flokkurinn, eða græningjar, fjór-
um mönnum í borgarstjórn og
náði þar með oddaaðstöðu. I
Stokkhólmi héldu vinstriflokk-
arnir meirihluta sínum.
sagnarbréfinu sögðu gömlu
mennirnir að þeir vildu rýma til
fyrir yngri mönnum sem gætu
stuðlað að hraðri framþróun
efnahagslífsins. Deng hefur sett
þjóð sinni það markmið að kom-
ast upp að hlið risaveldanna árið
2050.
Það vakti athygli vestrænna
fréttamanna að Hua Guo Feng
fyrrum leiðtogi flokksins heldur
sæti sínu í miðstjórninni. Hua var
skipaður af Maó formanni áður
en hann lést en Deng velti honum
af stóli árið 1981. Er gefin sú
skýring á þrásetu Huas að Deng
hafi fengið vilja sínum framgengt
í einu og öllu og að hann hafi
engan áhuga á að láta ásaka sig
fyrir hefnigirni.
Endanleg úrslit í sænsku þingkosningunum munu ekki liggja
fyrir fyrr en á morgun, miðvikudag, þegar öll utankjörstaðaat-
kvæði hafa verið talin. En þegar búið var að telja í öllum kjör-
dæmunum 792 litu hlutfalls- og þingmannatölursvona út (tölur
frá kosningunum 1982 i svigum):
% þingsæti
Moderata samlingspartiet 21,4 (23,6) 76 ( 86)
Miðflokkurinn 12,5 (15,5) 44 ( 56)
Þióðarflokkurinn 14,3 ( 5,9) 51 ( 21)
Jafnaðarmenn 44,9 (45,6) 159 (166)
VPK 5>4 ( 5>6) 19 ( 2°)
Umhverfisflokkurinn 1,5 ( 1,7) 0 ( 0)
Með atkvæðum Miðflokksins teljast atkvæði Kristilegra dem-
ókrata en flokkarnir buðu fram sameiginlega nú. Arið 1982
fengu kristilegir 1,9% atkvæða en engan mann kjörinn.
Olof Palme og Ulf Adelsohn að loknu sjónvarpseinvígi. Öllum á óvart stal Bengt
Wásterberg senunni en hann er svo óþekkt stærð að engum erlendum fjölmiðli
sem við höfum aðgang að hefur dottið í hug að birta mynd af honum.
Kína
hreinsar til
Þriðjudagur 17. september 1985 ÞJÖÐVILJINN — SÍÐA 17