Þjóðviljinn - 21.09.1985, Blaðsíða 8

MENNING
Karl Kvaran
í Listmunahúsínu
í Listmunahúsinu við Lækj-
argötu sýnir um þessar mund-
ir Karl Kvaran. Þar er að finna
31 verkeftirhann.olíumál-
verk og túskteikningar á
pappír. Svo sem áður er Karl
að fást við form og liti í þess-
um verkum, einkum svarta
litinn sem er áberandi, ekki
hvaðsístíteikningunum.
Það er aðdáunarvert hversu
náttúrulega svartar línur leggjast
á pappírinn og spila þar jafnvæg-
iskúnst. Þrátt fyrir einfaldleik eru
alls staðar litlir atburðir að gerast
á fletinum. Línur skerast og hnýt-
ast á ýmsa vegu. Sumar eru feitar
en aðrar grannar. Þær lífga þó
alltaf flötinn og gefa honum
margháttaða merkingu ofan við
hið formræna svið.
Reyndar geymir túskmynd
ávallt eitthvað af austurlenskum
uppruna sínum og svo er um
teikningar Karls. Þær fjalla að
einhverju leyti um iögmál náttúr-
unnar, tengsl, vensl og samruna.
Það eru ekki ytri einkenni náttúr-
unnar sem ÍCarl túlkar, heldur
innri einkenni og því verður list
hans aldrei hermilist.
Teikningarnar eru unnar á
fremur sjálfsprottinn hátt, gagn-
stætt málverkunum sem eru lengi
í vinnslu. Þeim er ekki hægt að
breyta nema upp að vissu marki
og þá með því að bæta við þær.
Hins vegar eru málverkin unnin
og endurunnin, svo sjá má mörg
lög undir ysta litnum. Sem fyrr
eru það einföldustu málverkin
sem eru sterkust. Nokkur slík
prýða sali Listmunahússins, þótt
ekki sé þessi sýning Karls eins
áberandi sterk hvað heildina
varðar og sýning hans í fyrra.
Þrátt fyrir það eru slíkar perlur
meðal málverkanna að leitun er
að öðrum eins, jafnvel í fórum
Karls sjálfs. Svartar línur sem
bylgjast um flötinn nægja til að
búa til málverk sem hljómar bæði
sterkt og snjallt. Slíkar línur virð-
ast við fyrstu sýn gerðar af handa-
hófi, en þegar betur er að gáð
liggur mikið verk bak við tilurð
þeirra, nákvæm málun og skipu-
legt auga fyrir myndbyggingu.
Hver mynd er eins og máluð oft
og mörgum sinnum áður en hún
öðlast lokasköpun sína. Línur
eru stundum ekki annað en form
sem minnkað hefur verið niður
og mjókkað. Annars staðar er
aukið við, bætt og endurbætt.
Þannig eru málverk Karls árang-
ur meiri vinnu og fleiri tilrauna en
venja er við málun svo einfaldra
og augljósra verka.
E.t.v. er galdurinn fólginn í
þessu öðru fremur. Hér er hvergi
dottið niður á ákveðna lausn,
heldur er unnið að henni, oft með
mikilli elju sem krefst sífelldrar
endurskoðunar og endurmats.
Þetta sést í málverkum Karls og
verður einungis líkt við vinnu
skálda sem þurrka út kvæði sín til
að byggja þau aftur upp frá
grunni, orð fyrir orð.
Vissulega er Karl Kvaran ekki
einn málara um að iðka slíka
endurskoðunarvinnu á verkum
sínum. En ég efast um að nokkur
gangi jafn langt í því að umbreyta
og umbylta verkum sínum til að
komast að svo markvissum
lausnum. Eitt málverk getur ver-
ið í vinnslu um árabil áður en við-
unandi árangur næst að mati
listamannsins. En þess ber jað
gæta að fáir listamenn eru ems
kröfuharðir gagnvart sjálfum sér
og verkum sínum en einmitt Karl
Kvaran. f
Tvœr áhugaverðar sýningar í Nýlistasafninu
galskir og hollenskir, verk sín.
A lofti Nýlistasafnsins eru svo
verk í eigu safnsins og kennir
þarmargragrasa.
Útlendingarnir sem um ræðir
eru sumir hverjir þekktir hér frá
fyrri sýningum, s.s. Jan Mladow-
sky, John van’t Slot og Peter
Angermann. Auk þeirra sýna
Gerwald Rockenschaub, Jan
Knap. Juliao Saramento, Stefan
Szczesny og Thomas Stimm.
Verk þessara manna eru jafn mis-
jöfn og þau eru mörg, en eiga það
þó sameiginlegt að benda til
sterkar og líflegar litasamsetning-
ar á pappír. Portúgalinn Juliao
Saramento nálgast einnig hið ab-
strakta, þótt myndir hans séu
reyndar fígúratív tilbrigði um ein-
hvers konar frumstæð
nautshöfuð. Það er greinilegur
suðrænn tónn í verkum hans sem
stingur nijög í stúf við norrænt
eðli hinna.
Þó má segja að einnig gæti ein-
hvers suðræns anda í verkum
Stefans Szczesnys, en myndir
hans, sem málaðar eru með akrýl
og teiknaðar með svartkrít á
pappír, eru þróttmiklar og
leitandi í senn. Mjög ólíkar eru
Eitt af verkum Stefans Szczesnys
í Nýlistasafninu.
teiknisagnakenndan stíl. Hann
teiknar með sjálflýsandi filt-
pennum á svartlakkaðan pappír
og kemur fram í verkum hans hve
Mynd eftir Juliao Saramento, á
sýningu í Nýlistasafninu.
Nýlistasafniö hefurstarfsemi
þessa vetrar með miklum
glæsibrag. Þarerutværsýn-
ingar í gangi og eru báðar
mjög athyglisverðar. í neðri
sölum sýna 8 útlendingar,
austurrískir, þýskir, portú-
nýrra möguleika í málverki og
teikningu.
Gerwald Rockenschaub er t.d.
abstrakt-málari sem reynir að
finna nýjar og ferskar leiðir í litl-
um en snjöllum myndlausnum.
Jan Mladowsky málar einnig
abstrakt-myndir og setur saman
teikningar Jans Knap, sem líkjast
einna helst myndasögum eða
skrýtlum, en eru fullar af trúar-
legu inntaki helgisögunnar um
Krist. Líkt og málarar gotneska
tímans, færir Knap helgisögnina
inn í samtímann.
Peter Angermann notar einnig
auðveldlega honum reynist að
bregða upp einföldum myndum
með fjörlegu línuspili.
Thomas Stimm og John van’t
Slot nota báðir gouache-tækni til
að koma hugmyndum sínum til
áhorfenda. Þetta eru sérstæðir
listamenn með frjótt ímyndun-
arafl sem þeir gefa lausan taum-
inn á pappírnum.
Á lofti Nýlistasafnsins má svo
sjá sýningu á verkum í eigu
safnsins og kennir þar margra
grasa. Má þar nefna orgel það
sem Dieter Rot fyllti með mat;
Regnbogarólu Hreins Friðfinns-
sonar og var sviðsetning í Galleríi
Suðurgötu 7; Þoku Magnúsar
Pálssonar og White Christmas
eftir Richard Hamilton, þar sem
Bing Crosby fer með aðalhlut-
verk. Einnig eru nýrri verk á sýn-
ingunni, s.s. tvær myndir eftir
Peter Angermann og sitthvað
fleira.
Einhvern veginn er það svo að
ferskar sýningar sem þessar tvær
lyfta Nýlistasafninu á hærra plan
og fá áhorfendur til að hugleiða
stöðu þessarar stofnunar sem svo
lengi hefur haldið uppi merki nú-
tímalista án þess að hljóta fyrir
mikla umbun. Vonandi er þetta
einungis byrjun á gróskumiklu
vetrarstarfi safnsins sem á það
svo sannarlega skilið að betur sé
eftir því tekið. Alltént ætti fólk
ekki að láta þessar tvær sýningar
framhjá sér fara.
HBR
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 21. september 1985