Þjóðviljinn - 12.01.1986, Page 7

Mesta breytingin var að mega tala og tjá skoðanir sínar.
D ENGAR VONIR
Juan Carlos Roldán og Þórhildur Þorsteinsdóttir.
Hún barst aldrei, Þetta svar var
nærri einsdæmi. En svo skemmti-
lega vildi til að foreldrar mínir
keyptu síðar þetta sama sófasett
og systir mín á það núna. En
þetta var nú útúrdúr.
Atvinnuleysið
verst
Um það þarf ekki að deila að
allur þorri Spánverja fagnar lýð-
ræðinu. Hægri menn eiga ekki
lengur mikil ítök, þó eru þeir enn
allsterkir í Galeciu héraði, þaðan
var Franco og það er lang sterk-
asta vígi hægri manna í dag. En
þótt lýðræðinu fylgi flestir kostir,
þá hafa því líka fylgt gallar og sá
versti er aukið atvinnuleysi, sem
nú er um eða yfir 20% í landinu.
Aðal ástæðurnar fyrir því eru
tvær. í fyrsta lagi var vinnuafl svo
ódýrt á tíma Francos að lítið var
hugað að tækniframförum og svo
kom auðvitað að því að verk-
smiðjur og aðrir vinnustaðir úr-
eltust og þeim var hreinlega lok-
að og það tugþúsundum saman.
Tölur á bilinu 40-50 þúsund
verksmiðjur og vinnustaðir hafa
verið nefndir. Eins er hitt að
efnafólk og atvinnurekendur
fluttu peninga svo miljarða
tugum skiptir til Sviss eftir að lýð-
ræðinu var komið á, af ótta við
aðra borgarastyrjöld. Því hafa
fyrirtæki lítið sem ekkert verið
stækkuð og/eða endurnýjuð og
það vantar fjármagn til fram-
kvæmda í landinu. Svo, eins og
við vitum, keðjuverkar atvinnu-
leysið. Um leið og fólk hefur
minni peninga til að kaupa fyrir
dregst allt saman. Þannig hefur
þetta verið hjá okkur. Nú þurfa
fyrirtæki sem og almenningur að
greiða beina skatta, kaup al-
mennings hefur hækkað og verk-
föll eru lögleg. Á tímum Francos
voru verkföll bönnuð, kaup
verkafólks var mjög lágt og allt
sem hét verkföll eða vinnustöðv-
un harðlega bannað. Atvinnu-
rekendur borguðu þá enga skatta
og réðu því sjálfir hvað þeir
greiddu fólki í laun og þurftu
aldrei að hafa neinar áhyggjur af
mótmælum fólksins. En eitt kem-
ur líka til, en það er, að eftir stríð
vantaði bókstaflega talað alla
hluti sem til nýjunga mátti telja
og því mikill markaður fyrir
hverskonar framleiðslu svo sem
bifreiða, þvottavéla og annarra
heimilistækja. Allt var þetta
framleitt heima, en nú er þessi
markaður mettur og að auki farið
að flytja þessar vörur inn. Það er
því fjölmargt sem spilar hér inní.
Hinu mega menn heldur ekki
gleyma að atvinnuleysið er alls
ekki breyttum stjórnarháttum að
kenna. Það hefði skollið yfir þótt
fyrri stjórnarhættir hefðu verið
áfram.
Inngangan
í EBE
- Heldurðu að innganga Spán-
ar í EBE muni breyta miklu?
Já, ég er viss um það. Við verð-
um að fá erlent fjármagn inní
landið, fjármagn er ekki til á
Spáni. Það er þegar farið að örla
á því að erlendir aðilar fjárfesti í
atvinnufyrirtækjum, svo sem bíl-
aiðnaði og fleiru. Allar
rannsóknarstofur á Spáni eru
með erlent fjármagn, bæði frá
Bandaríkjunum og V-Þýska-
landi. í haust er leið var haldinn
stór og mikilvægur fundur með
öllum helstu iðnrekendum lands-
ins og mönnum úr landbúnaði.
Svo mikið þótti liggja við að sjálf-
ur konungurinn tók þátt í þessari
ráðstefnu. Þar var ákveðið að
gera stórátak til að bæta iðnrekst-
ur í landinu og tæknivæða og efla
landbúnaðinn og landbúnaðar-
iðnaðinn.
Við inngöngu Spánar í EBE
opnast markaðir sem voru okkur
áður lokaðir, einkum hvað varð-
ar landbúnaðarafurðir og vegna
þess hefur ríkisstjórnin tekið er-
lent lán til að efla hann og endur-
reisa. Ef það væri ekki gert vær-
um við alls ekki samkeppnishæfir
á EBE markaðinum.
- Eru menn ekkert hrœddir við
að fólk úr EBE löndunum flykk-
ist til Spánar í atvinnuleit nú þegar
allt opnast á milli landanna?
Ég hef ekki trú á því vegna þess
einfaldlega að á Spáni er enga at-
vinnu að fá. Það fólk sem kemur
til Spánar eyðir þar.peningum og
það er gott fyrir okkur, en í
atvinnuleit, nei, það er ekki til í
dærninu eins og málin standa.
Aftur á móti hafa Spánverjar sótt
til Frakklands í atvinnuleit og
unnið þar á svörtum vinnumark-
aði fyrir smánar laun. Nú þurfa
þeir þess ekki lengur og geta
raunar farið til hvaða EBE lands
sem er í atvinnuleit og það munu
eflaust margir gera. Nei, það
verður aldrei nema til góðs fyrir
okkur að ganga í EBE. Við erum
afturúr þessum löndum á mörg-
um sviðum og þurfum að komast
upp að hlið þeirra. Ég hef trú á
því að inngangan í bandalagið
verði til þess. Og raunar hafa þess
þegar sést merki. Skriffinnskan á
Spáni, hjá því opinbera, er vægt
sagt ógurleg. Það er frumskilyrði
til þess að inngangan í EBE
heppnist að breyta þeim
ósköpum. Nú þegar hefur verið
auglýst eftir sérmenntuðu fólki til
þessara starfa. Hér áður fyrr var
sumt af því fólki sem vann í opin-
berri þjónustu varla læst eða skri-
fandi og því var og er afgreiðslan
eins og hún er. Það getur tekið
þrjá daga í biðröð að ná sér í veg-
abréf og annað er eftir því.
Aukning
glœpa
- Því hefur verið haldið fram að
glœpir hafi aukist á Spáni í kjölfar
lýðrœðisins, er þetta rétt?
Jú, vissulega hafa þeir aukist
og ástæðan er augljós. Á tímum
Francos voru viðurlög svo brjá-
læðisleg við hverskonar afbrotum
að engu tali tók. Auk þess var hin
fræga lögregla - borgarverðirnir
- á hverju götuhorni. Sá frægi
þjófur „É1 Lute“, sem er í dag
einn frægasti lögfræðingur lands-
ins, eftir að hann lærði að lesa og
skrifa og menntaði sig síðan í
fangelsi, var 14 ára gamall dæmd-
ur í lífstíðarfangelsi fyrir að stela
einni hænu fyrir sveltandi fjöl-
skyldu sína. Þetta er alveg satt.
Það héldu honum lengi vel engin
fangelsi, uns hann var lokaður
inn í því rammgerðasta og tók þá
til við að mennta sig og var sleppt
þegar hann var orðinn lögfræð-
ingur.
I dag búum við Spánverjar við
lýðræðislöggjöf. Hún hefur sjálf-
sagt orðið til þess að glæpir hafa
aukist. En hinu mega menn held-
ur ekki gleyma, að svo geigvæn-
legt atvinnuleysi eins og nú er á
Spáni kallar á aukna glæpi. Hvað
gerir sveltandi fólk? Áuðvitað
stelur það í stað þess að deyja.
Hugsum okkur líka atvinnulaus
hjón, með 4-8 börn. Þau hafa
ekki efni á að senda börn sín í,
skóla, sem ráfa því um eftirlits-
laus og leiðast útí alls konar vit-
leysu. Allt stemmir þetta að sama
ósi. Ég hef þá trú að um leið og
atvinnuleysið minnkar eða hverf-
ur, muni draga úr smáglæpum.
Við erum ungt lýðræðisríki og
þessu fylgja vaxtaverkir. Ég trúi
því að þegar frá líður verði þetta
hvorki verra né betra en hjá öðr-
um lýðræðisþjóðum.
Framtíðar-
draumar
- Svona að lokum Carlos lang-
ar mig að spyrja þig um þann mun
sem er á framtíðardraumum ykk-
ar Spánverja nú og varfyrir til að
mynda 20 árum þegar þú varst að
hefja háskólanám?
Sá munur er afskaplega mikill.
Fyrir 20 árum síðan hugsaði mað-
ur bara þannig að ef Franco félli
frá, þá kæmi bara annar „Fra-
nco“ í staðinn. Fólk bjóst ekki við
neinni breytingu, ekki neinu
betra en þá var. Við vorum
hvorki bjartsýn né svartsýn. Lífið
var bara svona og engra
breytinga að vænta. í dag hugsa
menn fyrst og fremst urn að bæta
fjárhagsvanda landsins. Ég tel
það hinsvegar vera tímabundið
ástand. Ég tel einnig að Spánn
geti ekki farið neðar í því tilliti og
þess vegna muni stefnan aðeins
verða uppá við úr þessu, annað
getur ekki verið. -S.dór
Sunnudagur 12. janúar 1986 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7