Þjóðviljinn - 20.02.1986, Blaðsíða 9

f
Framhald af bls. 7 ;
aðarmann úr sínum hópi. Saman
eiga svo þessir aðilar að skipa ör-
yggisnefnd á viðkomandi vinnu-
stað.
í skrám Vinnuveitendasam-
bands íslands er fjöldi fyrirtækja
hér á landi með 10 starfsmenn
eða fleiri á milli 900 og 1000. í
þessari tölu eru ekki samvinnu-
fyrirtæki, bankastarfsemi, trygg-
ingafélög og starfsemi hins opin-
bera. Það er því alveg ljóst að
heldur betur vantar uppá að eftir
þessum lögum sé farið og að
grunnur sé lagður að vinnuvernd-
arstarfi innan fyrirtækjanna sjál-
fra.
Byggingariðnaðurinn
Samkvæmt töflunni hér að
framan er ástandið í byggingar-
iðnaði verst hvað vinnuslys varð-
ar. Árið 1983 urðu 22 vinnuslys í
trésmíði, sem tilkynnt voru Vinn-
ueftirlitinu, í byggingariðn og
verklegum framkvæmdum 47, í
rafmagnsiðnaði 14.
Vinnueftirlit ríkisins gekkst
fyrir ráðstefnu um aðbúnað og
öryggi á byggingarvinnustöðum
þann 8. febrúar sl. Til hennar var
boðið fulltrúum frá samböndum
og félögum iðnaðarmanna, iðn-
meistara og verkamanna sem
tengjast byggingariðnaði, Alþýð-
usambandinu, Vinnuveitenda-
sambandinu og Verktakasam-
bandi íslands. Tilgangur ráð-
stefnunnar var að gefa upplýsing-
ar um rannsóknir og kannanir,
sem gerðar hafa verið á aðbúnaði
og öryggi, þ.á m. slysatíðni á
byggingarvinnustöðum á höfuð-
borgarsvæðinu og gefa sem flest-
um þeirra sem geta átt þátt í úr-
bótum tækifæri til að ræða leiðir
til að frantkvæma þær. Á ráð-
stefnunni voru fjórar framsögu-
ræður fluttar af fulltrúum Vinnu-
eftirlitsins og átta af fulltrúum
sem til hennar var boðið en alls
sátu 60 manns ráðstefnuna.
Gagnrýni manna beindist eink-
um að því að fyrirmælum í lögum
og reglugerðum um starfsmanna-
aðstöðu og öryggisráðstafanir
væri ekki nægjanlega vel sinnt,
einkum á smærri vinnustöðum.
Vinnuskúrar væru lélegir eða alls
engir, vinnupallar óvandaðir,
handrið ekki sett upp þar sem
AWINNULÍF
hætta er á falli, öryggishjálmar og
skór ýmist ekki fyrir hendi eða
látnir ónotaðir þar sem þeir eru
fyrir hendi. Þá var og gagnrýnd
óvarleg meðferð og ekki nægar
ráðstafanir vegna vafasamra efna
í sementi, málningarvörum og
lími.
Þá var á ráðstefnunni upplýst
að slysatíðni í byggingarvinnu
væri með mesta móti í saman-
burði við aðrar atvinnugreinar.
Ný úttekt á vinnuslysum sem
koma til meðferðar á slysadeild
Borgarsjúkrahússins í Reykjavík
bendir til að miðað við hverja
1000 starfsmenn í byggingariðn-
aði verði árlega 175 fyrir slysum,
þar af 25 fyrir höfuðmeiðslum.
í lok ráðstefnunnar var sam-
þykkt samhljóða tillaga um að
beina því til Vinnueftirlitsins að
hafa forgöngu um myndun sam-
starfshóps með fulltrúum þeirra
aðila sem boðið var til ráðstefn-
unnar, er hafi það hlutverk að
vinna að betri aðbúnaði og auknu
öryggi á byggingarvinnustöðum í
samræmi við afmörkun á við-
fangsefnum og forgangsröðun
sem samkomulag verður um í
hópnum.
Þetta er það átak sem gera á og
Eyjólfur Sæmundsson benti á hér
að framan.
Háar slysatölur
Eyjólfur Sæmundsson lýsti í
sinni framsöguræðu helstu verk-
efnum sem Vinnueftirlitið hefði
unnið að og lýsti breytingum á
eftirlitsstarfinu sem verið er að
framkvæma. Hann minnti at-
vinnurekendur einnig á þær
skyldur og þá ábyrgð sem á þeim
hvílir varðandi aðbúnað og ör-
yggi á vinnustað.
Vilhjálmur Rafnsson deildar-
stjóri atvinnusjúkdómadeildar
VER benti á tölur um tíðni slysa í
byggingariðnaði. Árið 1983
hefðu um 6 þúsund manns leitað
til slysadeildar vegna vinnuslysa,
þar af 4500 karlmenn. Miðað við
10000 starfandi karla í byggingar-
iðnaði komu 1750 til meðferðar
vegna slysa það ár, sem er tal-
svert yfir meðallagi miðað við
aðrar atvinnugreinar.
Helgi Steinar Karlsson for-
maður Múrarafélags Reykjavík-
ur vildi að Vinnueftirlitið beitti
meiri hörku við að fá fram úrbæt-
ur í þessum málum. Nauðsyn
bæri til að setja fram strangari
reglur um veitingu starfsleyfa.
Aftur á móti taldi Baldur Þór
Baldvinsson varaformaður
Meistarafélags húsasmiða að erf-
itt væri fyrir byggingarmeistara
að setja upp góða aðstöðu á bygg-
ingarvinnustöðum vegna kostn-
aðar sem því fylgdi fyrir meistara
og húsbyggjendur! Hugsanlegt
væri að skylda sveitarfélög til að
sjá fyrir starfsmannaaðstöðu í ný-
jum hverfum.
Þorbjörn Guðmundsson vara-
formaður Trésmiðafélags
Reykjavíkur vildi hertar aðgerðir
til að fá fram úrbætur. Þá mælti
hann með að myndaður yrði sam-
starfshópur um átak til að bæta
öryggi og aðbúnað á byggingar-
vinnustöðum. Fræðslu um vinnu-
vernd ætti að tengja iðnnámi og
smíði vinnuskúra væri kjörið
verkefni fyrir iðnnema.
Friðrik Andrésson varafor-
maður Múrarameistarafélags
Reykjavíkur taldi öryggið eiga að
ganga fyrir öllu. Efla þyrfti
ábyrgðartilfinningu starfsmanna,
vinnupallar þeirra væru til að
mynda oft óvandaðir. Hann kall-
aði einnig á hjálp sveitarfélaga í
sambandi við vinnuaðstöðu í nýj-
um hverfum.
Magnús Einarsson starfsmað-
ur Dagsbrúnar greindi frá nám-
skeiðum sem Dagsbrún vinnur að
í þessum efnum fyrir verkamenn í
byggingariðnaði.
Sigurður Sigurjónsson fram-
kvæmdastjóri Byggðaverks sagði
stóra verktaka eiga meiri mögu-
leika á að hafa aðbúnað og örygg-
ismálin i lagi en hinir smærri. Hjá
sínu fyrirtæki fengju starfsmenn
samfesting í öryggislit, öryggis-
skó og hjálma.
Auk þess töluðu þeir Guð-
mundur Stefánsson ritari Málara-
félags Reykjavíkur, Ásmundur
Hilmarsson starfsmaður Sam-
bands byggingarmanna og Sigfús
Sigurðsson fulltrúi í tæknideild
VER.
Vonandi verður þessi ráð-
stefna til að efla til muna aðbún-
að og öryggi á vinnustöðum.
Ekki bara í byggingariðnaði,
heldur og á þeim vinnustöðum
þar sem úrbóta er þörf og það
virðist vera víða ef slysataflan er
skoðuð hér að framan. -S.dór

Hér mætti svo sannarlega vera
betur að búið hvað vinnuöryggi
varðar en flest vinnuslys í landinu
verða i byggingavinnu. (Ljósm.:
Sig).
Fiskifréttir úr ýmsum áttum
Sagtfrá eldi laxfiska í Fœreyjum,
loðnuveiðum í Barentshafi,
Tilapia-fiskinum
og vorgotssíld á íslandsmiðum
Eldi laxfiska
í Færeyjum
Árið 1977 hóf einn maður í
Færeyjum laxeldi í smáum stfl.
Síðan má segja að þróun í fiskeldi
í Færeyjum hafi verið hröð. Árið
1984 er framleiðsla á laxi og urr-
iða komin í 550 tonn og nú hafa
verið gefin út 50 laxeldisleyfi.
Framleiðsla lax- og urriðaseiða
hefur að undanförnu verið 2,5
miljónir en nú hefur verið ákveð-
ið að auka þessa framleiðslu í 5
miljónir á tveimur næstu árum.
Þá hafa Færeyingar gert áætlun
um að matfisksframleiðsla á laxi
og urriða verði orðin tíföld árið
1988 miðað við framleiðsluna
1984.
Loðnuveiðar
Norðmanna
í Barentshafi
Með nýútgefinni reglugerð
hefur norskum skipum verið
bönnuð öll loðnuveiði í Barents-
hafi til mjölvinnslu og gildir
bannið til 30. aprfl næstkomandi.
Hins vegar eru loðnuveiðar til
manneldis leyfðar á þessu tíma-
bili og er hámarksheildarafli mið-
aður við 742,500 hektólítra sem
skiptast þannig: Hringnótaskip
670.000 hektólítra og togveiði-
skip 71.500 hektólítra. Þá eru
settar reglur um stærð farma sem
skip mega veiða í einni veiðiferð.
(Heimild Fiskets Gang).
Heitvatnsfiskurinn
Tilapia
í janúarhefti Fiskets Gang sem
„Fiskeridirektoratet" gefur út er
sagt frá vatnafiskinum Tilapia
sem er eldisfiskur bæði í fsrael og
á eyjunni Taiwan. Árið 1983 voru
framleidd af þessum fiski á Taiw-
an 80.000 tonn. í Bandaríkjunum
eru komnar 3 eldisstöðvar sem
eru grundvallaðar á framleiðslu
þessa fisks.
Þetta er vatnafiskur sem er í
háu verði, en eldistjarnir sem
hann er ræktaður í þurfa að vera
minnst 15 stiga á celsíus. Þá er
sagt að hann hafi verið alinn upp í
25 stiga heitu vatni og við þau
skilyrði hafi hann einnig þrifist.
Fiskeldisfræðingur frá norsku
rannsóknareldisstöðinni Flöde-
vigen í Arendal heimsótti nýlega
fiskeldisstöð í Kaliforníu þar sem
tveir fiskiræktarmenn, Bill Eng-
ler og Victor Wade, ráku eldis-
stöð og framleiddu fiskinn Tilap-
ia ásamt vatnakarfa. Þeir höfðu
keypt land undir eldisstöðina í
jaðri á eyðimörk, borað þar niður
á 150 metra dýpi og fengið upp 60
stiga heitt vatn sem þeir síðan
blönduðu með köldu vatni. Síðan
grófu þeir tjarnir með jarðýtum
og þar ólu þeir fiskinn. Þarna
voru komnar 30 slíkar tjarnir
þegar Norðmaðurinn heimsótti
þá. Þarna stunduðu þeir eldi á
Tilapia og var rýmið í tjörnunum,
sem ekki voru nema rúmur metri
á dýpt, 1,2-1,5 fiskar á fermetra.
Ársuppskeran af hverjum 100
fermetrum í tjörnunum var í
kringum 6 tonn af Tilapia og 2
tonn af vatnakarfa en þeir rækt-
uðu hann með í sömu tjörnunum.
Af seiðum sem þeir ólu upp lifðu
90%. Þessir fiskeldismenn sögðu
Norðmanninum að ef þeir hefðu
eingöngu fiskinn Tilapia í tjörn-
unum þá gætu þeir haft þrengra
um fiskinn og töldu þá mögulegt
að komast upp í að minnsta kosti
13 tonn eða meira á ári af hverj-
um 100 fermetrum.
Tilapia fiskurinn er mjög frjó-
samur, þar sem hrygnurnar
hrygna oftast 6-7 sinnum á ári
1500 hrognum í hvert skipti, það
er því mjög auðvelt að framleiða
nóg af seiðum.
Tilapia er mjög fljótvaxinn
fiskur og sagt er að hann tvöfaldi
þyngd sína aðra hverja viku hafi
hann nóg og gott fóður. Þetta er
smávaxinn fiskur þar sem hrygn-
urnar eru sagðar vera um 600 gr.
að þyngd en hængarnir heldur
stærri. Hængarnireru eftirsóttari
til matar og fljótvaxnari. Tilapia
er sögð vaxa upp í fulla stærð á 6
mánuðum. Sá árangur hefur
náðst við ræktunina að langstær-
sti hluti framleiðslunnar er hæng-
ar.
Hinir bandarísku fiskeldis-
menn töldu að ná mætti betri ár-
angri heldur en að framan er sagt
með því að hreinsa örar og betur
botnfallið úr tjörnunum, auka
gegnumstreymi og súrefni í vatn-
inu og fóðra fiskinn eingöngu
með fóðri sem flýtur ofan á vatn-
inu. Þeir sögðu að Tilapia væri
auðveldur í eldi og ræktun enda
höfðu þeir ekki orðið fyrir
neinum óhöppum. Norðmaður-
inn segir að ekki sé vitað nú hvað
Bandaríkjamarkaðurinn sé stór
fyrir þennan fisk, en hann þykir
ljúffengur til átu. f Bandaríkjun-
um eru hinsvegar aðeins þrjár
eldisstöðvar sem framleiða þenú-
an fisk.
Á stöðinni sem Norðmaðurinn
heimsótti þurftu framleiðendur
ekki að hafa neitt fyrir sölunni því
fiskkaupmenn sóttu fiskinn þáng-
að tvisvar í viku. Verðið á fiskin-
um lifandi upp úr tjörnunum
segir Norðmaðurinn að hafi verið
n.kr. 30.- fyrir kg.. í íslenskum
peningum verður þetta 169 kr.
fyrir kg..
Af Tilapia-fiskinum eru til
ýmis afbrigði og er nú verið að
reyna að rækta upp fisk sem hægt
er að ala upp íkaldara vatni en 15
stig á celsíus.
Hvenær kemur
norska vorgotssíldin
á íslandsmið?
Þessari spurningu er erfitt að
svara vegna þess hve sagan um
síldveiðar fyrir norðurlandi nær
stutt aftur. Hitt er hins vegar
staðreynd að fyrir síðustu alda-
mót var mikil síldargengd við
norður Noreg alveg eins og nú.
En hvort norska síldin gekk þá á
íslandsmið, það vitum við ekki.
Það kom flatt upp á marga utan
Noregs þegar Fiskeridirektoret
ákvað á að auka mikið veiðarnar
úr norska vorgotssfldarstofninum
á þessu ári, eða í 1.675.000 hektó-
lítra. En sannleikurinn mun vera
sá að stærð þessa stofns er talin
miklu meiri en haldið var og fyrri
áætlanir því farnar úr böndum.
Vetrarsíldveiðarnar sem hófust
13. janúar sl. á Svolver- og
Lófótsmiðum höfðu skilað á land
6. febrúarsl. 206,496 hektólítrum
af síld. En norskir síldarverkend-
ur hafa nefnt töluna 350.000-
400.000 hektólítra sem þeir muni
kaupa af vetrarsíld til manneldis.
Enfrá 1. jan. til 1. júlíer einungis
leyft að veiða síld til manneldis og
má stærð hennar ekki vera minni
en 25 cm á lengd. Þó má 25% í
farmi miðað við þyngd vera fyrir
neðan þetta mál.
Síldarmarkaðir í Vestur-
Evrópu eru nú mjög erfiðir og
mikið framboð. Austur-
Þjóðverjar hafa boðist til að
kaupa nokkurt magn af norskri
vetrarsíld en á því hefur staðið að
stjórnvöld veittu leyfi til þess að
þeirra skip tækju á móti síldinni
nýrri í norskum höfnum. Gert er
ráð fyrir að sala á norskri vetrar-
sfld til Japans verði minni en búist
var við. En kröfur Japana um út-
lit frystrar síldar eru strangari en
allra annarra. Það vekur athygli
hvernig hinum væntanlega sflda-
rafla ársins hefur verið skipt upp
á milli skipastærða, 925,000
hektólítrar koma í hlut skipa sem
eru 90-110 fet að lengd og þar
fyrir neðan. En í hlut hins eigin-
lega hringnótaflota koma
750,000 hektólítrar. Þessu til við-
bótar mega svo menn veiða síld í
net til eign neyslu og í beitu til
eigin þarfa, en sala á þessari síld
er bönnuð.
Hvort vikið verður frá settum
reglum um hagnýtingu vetrarsíld-
aririnar einungis til manneldis ef
sala á síldinni reynist erfið, það
ákveður „Fiskeridirektoratet" í
samráði við stjórnvöld.
Jóhann J. E. Kúld
17. febrúar 1986
Pú getur unnið
125.000 knmur
i verðlaun fyrir gott
nafh á stóra
verslanahúsið í
nýja miðbænum.
í nýja miðbænum í Reykjavík
er verið að reisa mikla byggingu, sem
hýsa á fjölmargar verslanir, veitinga- og
þjónustufyrirtæki.
I raun og veru er húsið samfellt
verslanaþorp með yflrbyggðum göngu-
götum á tveim hæðum.
Við þessar götur verða allt að
90 fyrírtæki, allt frá fatahreinsun til
stórmarkaða.
Góð verðlaun
Hagkaup hf. efnir til verðlaunasamkeppni um nafn á nýja stórhýsið.
Um samkeppnina gilda eftirfarandi reglur:
1. Tillaga að nafni póstleggist í lokuðu umslagi með eftirfarandi utanáskrift:
Mafnakallar
Pósthólf 1444
121 Reykjavík
2. Vinsamlega látið aðeins eina tillögu í hvert umslag, og gleymið ekki að merkja
tillöguna greinilega með nafni og heimilisfangi höfundar.
3. Umslagið verðurað vera póststimplað í síðasta lagi þann 14. mars 1986.
4. Pyrstu verðlaun eru 125.000 krónur, en dómnefnd getur veitt fleiri verðlaun,
ef hún telur þess þörf.
5. Þátttaka í samkeppninni er öllum heimil.
6. Ef fleiri en einn leggja til það nafn, sem dómnefnd telur best,
verður dregið um hver þeirra hljóti peningaverðlaunin.
Dómnefnd
Sérstök dómnefnd mun velja bestu nöfnin, en áskilur sér rétt til að hafna
þeim öllum, ef hún telur engin þeirra nægilega góð.

8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Flmmtudagur 20. febrúar 1986
Fimmtudagur 20. febrúar 1986 ÞJÓÐVÍLJINN - SÍÐA 9