Þjóðviljinn - 16.04.1986, Blaðsíða 13

HEIMURINN
Líbýa
Bandaríkjamenn gagn-
rýndir um allan heim
Washington — Sovésk
stjórnvöld gagnrýndu Banda-
ríkin harðlega í gær fyrir loft-
árásirnar á Líbýu. Sovétmenn
tilkynntu i gær að þeir hefðu
aflýst fyrirhuguðum fundi
Shvevardnadze, utanríkisráð-
herra Sovétríkjanna með
Shultz, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna sem fyrirhug-
aður var um miðjan mai
næstkomandi. Þá skaut líbýsk-
ur varðbátur loftskeytum á ít-
ölsku eyjuna Lampedusa sem
er suður af Sikiley. Þar eru
Bandaríkjamenn með litla
bækistöð.
í gærkvöldi bárust síðan fregn-
ir af því að loftvarnarbyssur Lí-
býumanna hefðu farið af stað en
ekki væri að sjá nein merki um
loftárásir, eftir því sem frétta-
maður Reuter í Trípólí Philip
Shehadi, sagði. Á sjúkrahúsi í
Trípólí var honum sagt að 16
mánaða ættleidd dóttir Gaddafis
hefði látist í sprengjuárásunum í
fyrrinótt. Þá sagði BBC í London
Reagan
frá því að tveir yngstu synir hans
hefðu látist í árásunum Til-
kynning Sovétmanna kom í kjöl-
far harðrar gagnrýni banda-
manna Bandaríkjanna í Evrópu á
sprengjuárásirnar í Líbýu í fyrri-
nótt. Um svipað leyti í gær var
sagt frá því að líbýskur fallbyssu-
bátur hefði siglt upp að ströndum
ítölsku eyjunnar Lampedusa
undan suðurströnd Ítalíu og
skotið nokkrum flugskeytum að
Bretland
Thatcher gagniýnd
fyrir þátt sinn
í Lýbíumálinu
Gagnrýnin kom jafnt frá þingmönnum
íhaldsflokksins sem stjórnarandstöðunni. Re-
agan sagði henni frá áœtlunum sínum fyrir
viku
Frá Ivari Jónsyni,
fréttaritara
Þjóðviljans í Bretlandi:
Thatcher, forsætisráðherra Bret-
lands, var gagnrýnd harkalega í
breska þinginu í gær vegna þáttar
Breta í árás Bandaríkjamanna á
Líbýu. Breska stjórnin veitti
Bandaríkjamönnum leyfi til að
senda herþotur frá herstöð þeirra
í Heyford við Oxford í loftárá-
sirnar.
Þingmenn hrópuðu að Thatc-
her og sögðu hana geðveika,
margir yfirgáfu þingið. Hin harða
gagnrýni kom ekki aðeins frá
stjórnarandstöðunni heldur einn-
ig ýmsum þingmönnum fhalds-
flokksins sem víttu forsætis-
ráðherrann fyrir ógagnrýna af-
stöðu gagnvart Bandaríkjunum
og sögðu að loftárásin yrði aðeins
til þess að auka hryðjuverkastarf-
semina. Bretland og breskir
hagsmunir yrðu nú að skotmarki í
nýrri hryðjuverkaöldu.
Thatcher lýsti því yfir að Reag-
an, forseti Bandaríkjanna, hefði
tilkynnt henni um yfirvofandi að-
gerðir fyrir viku síðan. Er því tal-
ið að Geoffrey Howe, utanríkis-
ráðherra, hafi einnig haft vitn-
eskju um árásaráætlanir Banda-
ríkjamanna og þátt Breta í þeim.
Það þykir því undarlegt að Howe
hafi tekið þátt í áeggjunum utan-
ríkisráðherra Efnahagsbanda-
lagsins á mánudag sem hvöttu
Bandaríkjamenn til að hverfa frá
hernaðaraðgerðum. Þingmenn
gagnrýndu stjórn Thatchers því
fyrir að stofna pólitísku samstarfi
Breta og annarra Evrópuríkja í
hættu.
Stjórnarandstaðan gagnrýndi
loftárásina harkalega og fullyrtu
forystumenn hennar að hún
myndi hafa þau áhrif að snúa al-
menningsálitinu gegn Nató og
breikka bilið milli Bandaríkjanna
og Evrópu í hernaðarbanda-
laginu. RíkisstjórnirEvrópu hafa
lagt áherslu á að vandinn fyrir
botni Miðjarðarhafs verði ekki
leystur með hernaðaraðgerðum.
Hryðjuverkastarfsemin svokall-
aða er afleiðing af vanda Palest-
ínuaraba og útþenslustefnu ísra-
els. Loftárás Bandaríkjamanna
nú, mun engu breyta í þessum
efnum. Hún er fyrst og fremst
táknræn aðgerð Bandaríkja-
manna til að undirstrika
heimsvaldastefnu Bandaríkjanna
og hlutverk þeirra sem alþjóð-
legur lögregluhundur gagnvart
frelsishreyfingum, jafnt fyrir
botni Miðjarðarhafs sem annars
staðar.
Tvískinnungur ríkisstjórna
Efnahagsbandalagsins í Líbýu-
deilunni nú er óskiljanlegur.
Annars vegar hafa Evrópubúar
ekki viðurkennt sannanir Reag-
ans fyrir hlutdeild Líbýu í hryðju-
verkunum í Berlín og sprenging-
unni í TWA flugvélinni fyrir
skemmstu. Hins vegar hafa ríkis-
stjórnirnar viðurkennt ásakanir
Reagans í verki með diplómatísk-
um refsiaðgerðium gagnvart Lí-
býu. Þessi tvískinnungur ber
skýran vott um ósjálfstæði evr-
ópskrar utanríkisstefnu gagnvart
heimsvaldastefnu Bandaríkja-
manna.
fjarskiptastöð sem Bandaríkja-
menn nota á eyjunni. Báturinn
átti að hafa snúið strax aftur til
baka. Síðar komu hins vegar
fregnir um að mögulega hefði
flugskeytum verið skotið frá Lí-
býu þar sem ítalskar herflugvélar
hefðu ekki fundið neinn fall-
byssubát. ítölsk yfirvöld sögðu
að ekki hefðu orðið neinar
skemmdir af völdum árásarinnar.
Lampedúsa er í um það bil 320
km. fjarlægð frá ströndum Líbýu.
Yfirlýsing sovéskra yfirvalda
var lesin í aðalfréttatíma sovéska
sjónvarpsins. Þar sagði m.a. „So-
véska forystan hefur margsinnis
varað við því að aðgerðir þessar
hljóti að hafa neikvæð áhrif á
samband Sovétríkjanna og
Bandaríkjanna." Bandaríkin
gagnrýndu harkalega þessi við-
brögð Sovétmanna.
Viðbrögð í Evrópu við
sprengjuárásum Bandaríkjanna
voru flest á þann veg að þær voru
harðlega gagnrýndar. Aðeins
Bretar og Israelsmenn hafa lýst
ERLENDAR
FRÉTT1R
INGÓLFUR
HJÖRLEIFSSON
yfir stuðningi við aðgerðir
Bandaríkjamanna. Utanríkisráð-
herra Hollands, Hans Van Den
Broek sem er núverandi formað-
ur ráðherranefndar EBE, har-
maði árásirnar og gríska stjórnin
fór fram á sérstakan neyðarfund
ráðherranefndarinnar. Þá kvart-
aði gríska stjórnin yfir því að hafa
ekki verið látin vita að árásirnar
væru í aðsigi. Það kom fram í gær
að stjórnir margra Evrópulanda
hefðu verið látnar vita með nokk-
urra daga fyrirvara að loftárásir
Bandaríkjamanna væru í aðsigi.
Franska stjórnin sem neitaði
bandarískum flugvélum að fljúga
yfir Frakkland í fyrrinótt á leið
þeirra til Trípólí, „harmaði hina
óþolandi aukningu ofbeldis sem
hefði leitt til hefndaraðgerða sem
síðan leiddi til enn frekara of-
beldis.“ Bettino Craxi, forsætis-
ráðherra ftalíu, var einna harð-
orðastur í garð Bandaríkja-
manna. Hann sagði að árásirnar
drægju alls ekki úr hættunni á
hryðjuverkum, slíkar aðgerðir
ykju aðeins hættuna á „spreng-
ingu öfga, brjálsemi og glæpa og
sjálfsmorðsaðgerða. “
Fastlega er búist við að fram-
hald verði á átökum Líbýumanna
og Bandaríkjamanna
Contraskœruliðar
Hondúras
ógnað
New York - Bandaríska tímarit-
ið Newsweek sagði frá því í
fyrradag að ungir yfirmenn í
her Hondúras óttist að ef
Contra-skæruliðar fái 100 milj-
ón dollara aðstoð frá Banda-
ríkjamönnum, geti þeir orðið
ógnun við Hondúras.
í frétt Newsweek segir að yfir-
mennirnir efist um að skærulið-
arnir geti sigrað her Sandinista.
Yfirmennirnir óttast auk þess að
ef her Nicarauga ráði niðurlögum
skæruliðanna eða að þeir fái ekki
aðstoð Bandaríkjamanna, muni
skæruliðarnir snúast gegn Hond-
úras.
Newsweek segir að íbúar og
kirkjunnar menn á landamæra-
svæðum þeim sem Contra-skæru-
liðar halda sig í Hondúras, kvarti
nú sáran undan ofbeldisverkunt
skæruliðanna. Þeir fari um með
ránum og nauðgunum og myrði
alla þá sem reyna að stöðva þá.
/REUIER
Líbýa
Afraksturinn er meira ofbeldi
Bandaríkjastjórn virðist œtla að kalla meira ofbeldi yfir heiminn með
harðlínustefnu sinni gagnvart Líbýu
Washington — Sú umdeilda á-
kvörðun Reagans Bandaríkja-
forseta að hefja loftárásir á Lí-
býu er talin líkleg til að hafa í
för með sér aukna hryðjuverk-
astarfsemi og fleiri árásir
Bandaríkjamanna á Líbýu.
Árás hinna rúmlega 30 banda-
rfsku sprengjuflugvéla og 18 F
111 sprengjuþota í fyrrinótt á
skotmörk í Líbýu, (þar á meðal
bækistöðvar nálægt Trípólí sem
Gaddaffi dvelst oft í) er talin ein
stærsta sprengjuárás Bandaríkja-
manna síðan í Víetnamstríðinu.
Ýmsir vestrænir stjórnarerind-
rekar segja að nú muni þagna þær
raddir sem segja að harðlínu-
stefna Reagans gegn hryðju-
verkamönnum séu aðeins orðin
tóm. En þær raddir gerast nú æ
háværari sem segja að í kjölfar
sprengjuárásar Bandaríkja-
manna muni mjög líklega hefjast
alda hryðjuverka víða um heim.
„Gaddafi...reiknaði með að
Bandaríkjamenn myndu ekki að-
hafast neitt. Hann reiknaði
skakkt," sagði Reagan í sjón-
varpsávarpi í fyrrinótt, stuttu
eftir loftárásirnar. Reagan hefur
verið að hóta hörðum aðgerðum
gegn hryðjuverkamönnum síðan
1981. Bandaríkin hafa hins vegar
fylgt varkárri stefnu í þessum
málum, af ótta við að aðgerðir
myndu kosta líf bandarískra
þegna sem annarra og fá þannig
bandamenn upp á móti sér. í síð-
asta mánuði sprengdu Banda-
ríkjamenn hins vegar nokkra lí-
býska varðbáta og radarstöð við
Sirteflóa í loft upp þegar þeir fóru
inn á svæði sem þeir segja vera
alþjóðlegt hafsvæði en Líbýu-
menn segja vera sína landhelgi.
Stuttu síðar varð sprenging í
bandarískri farþegaþotu yfir
Grikklandi þar sem fjórir Banda-
Gaddafi svaraði í gær með sprengju
árás á bandaríska herstöð á Ítalíu
ríkjamenn létust. Síðan varð
sprengingin í V-Berlín. Banda-
ríkjamenn segja að Gaddafi eigi
þátt í báðum þessum hefndar-
verkum og árásirnar í fyrrinótt
séu svar við þeim.
Bandarískir sérfræðingar um
skæruliðastarfsemi búast nú við
að ákveðinn vítahringur sé að
hefjast. Menn frá Líbýu eða hóp-
ar sem eru andsnúnir Bandaríkj-
unum muni ráðast á bandarísk
skotmörk og Bandaríkjamenn
muni svara. Og Reagan segist
ekki ganga með þá grillu að loft-
árásirnar hafi bundið enda á það
sem hann nefnir ógnarríkidæmi
Gaddafis. „Ef þörf krefur, end-
urtökum við þær,“ sagði hann í
fyrrinótt.
Fyrrverandi starfsmaður CIA
sem sérhæfði sig í gagnárásum á
hryðjuverkamenn, George Car-
ver, er einn margra sérfræðinga
sem álítur að nú muni sveitir
Gaddafis gera árásir, bæði í
Bandaríkjunum og Evrópu. „Það
þarf meira en eina hernaðarað-
gerð til að sannfæra Gaddafi,"
sagði hann í sjónvarpsútsendingu
í Bandaríkjunum í fyrradag. Sér-
fræðingar um hermál lýstu margir
því áliti sínu í gær að nú virtist
sem sú staða væri að koma upp að
Bandaríkjamenn gætu nú sett
mikinn þrýsting á Gaddafi. En
það gæti orðið þeim sjálfum af-
drifaríkt, bæði hernaðarlega og
pólitískt séð.
Ef Líbýumenn hefja gagnað-
gerðir mætti búast við að svar
Bandaríkjamanna við því væru
sprengjuárásir, jafnvel enn
kraftmeiri en í fyrrinótt. Þá yrði
ráðist á olíulindir Líbýumanna og
jafnvel mætti búast við innrás
bandarískra hersveita. Til
innrásar þyrfti að minnsta kosti
90.000 menn og það gæti kostað
mikið mannfall. Þá óttast margir
að atburðir næstu daga gætu orð-
ið til að styrkja stöðu Gaddafis í
Arabalöndum. Einn hernaðar-
sérfræðingur, Eugene Carroll,
orðaði þetta þannig að verið væri
að gera Gaddafi að píslarvotti.
Þá mábúast við að Bandaríkja-
menn fari að missa velvild margra
bandamanna sinna í Evrópu sem
höfðu hvatt til varkárni. Frakkar
bönnuðu þannig bandarískum
herflugvélum sem flugu frá Bret-
landi til Líbýu í fyrrinótt að fljúga
í franskri lofthelgi. Þá er ekki tal-
ið ólíklegt að Margaret Thatcher
forsætisráðherra Breta verði
fyrir pólitísku „hnjaski" fyrir þátt
sinn í árásinni. Hún leyfði banda-
rískum herflugvélum að hefja sig
til flugs frá Oxford í Englandi.
Þar óttast íbúar nú hermdarað-
gerðir Líbýumanna. „Bærinn
okkar er nú orðinn fremsta víg-
lína í stríði milli Bandaríkjanna
; og Líbýu,“ orðaði einn íbúanna
í þessar áhyggjur.
Miðvikudagur 16. april 1986 jÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 17