Þjóðviljinn - 23.04.1986, Side 6

Þjóðviljinn - 23.04.1986, Side 6
VIÐHORF Opið bréf til alþingismanna Haukur Sigurðsson skrifar „Pið megið ekki, alþingismenn, víkja ykkur undan að taka á málum þessara aðila líka, um leið ogþið gerið nú, væntanlega, með frumvarpi um húsnœðismál, varanlegar bragarbœtur á þessu kerfiu Alþingismenn! Tilefni þessa bréfkorns er, að í gær lauk vissu tímabili í sögu fjöl- skyldu minnar. Þetta tímabil má nefna hús- eigendatímabilið, þ.e. árin sem við áttum íbúð (a.m.k. að nafn- inu til). Við seldum nefnilega íbúðina okkar og losuðum okkur við megnið af skuldunum. Nú eigum við búslóðina og bílinn,' sem reyndar er kominn nokkuð til ára sinna en í allgóðu lagi. Svo standa á okkur allnokkrar skuldir, sem eru að upphæð þriðjungur til helmingur af árs- tekjum fjölskyldunnar. Nú verð- um við á næstu dögum að leita til ættingja og vina og fá lánuð veð, því við verðum að fá einhvern tíma til að greiða þessar skuldir niður, og við eigum ekkert til að selja upp í þær. Það sem ég hef sagt hér á undan er lýsing á ástandi, sem ég veit að við í minni fjölskyldu erum ekki ein um að glíma við, ég veit sjálfur um nokkur dæmi og hef heyrt af öðrum. Þetta ástand er ekki nýtt og varð ekki til í gær. Það er orðið nokkurra ára, og svona eftir á séð alveg makalaust, að það varð. „Pví hefur verið haldiðfram að íslendirtgar beygi sig lítt fyrir skynsamlegum rökum, fjármuna- rökum varla heldur, en þó enn síður fyrir rökum trúarinnar, en leysi vandrœði sín með því að stunda orðheingilshátt og deila um titlíngaskít sem ekki kemur málinu við, en verði skelfíngu lostnir og setji hljóða hvenœr sem komið er að kjarna málsins". (Halidór Laxness, úr Innansveitarkróníku). Þessi tilvitnun í Innansveitar- króníku hefur mér stundum kom- ið í hug á umliðnum misserum, þegar ég hef heyrt eða séð frá ykkur, þingmenn, í umræðum um þessi vandamál. Ég tel nefni- lega að á háttvirtu alþingi hafi í umræðum æ ofan í æ verið vikist undan að taka á kjarna málsins en stundaður orðhengilsháttur og deilt um tittlingaskít. En þakka ber það sem vel er gert, og þar á ég við hið nýja frumvarp um húsnæðismál, en það er stórt skref í rétta átt og með því er reynt að taka á málum til frambúðar. Þar er m.a. tekið á sumu af því sem hópur áhuga- fólks um úrbætur í húsnæðismál- um hefur verið að reyna koma fram, en öðrum atriðum er sleppt. Þau eru býsna veigamikil og snúa fyrst og fremst að mér og mínum líkum, en það er fólkið, sem hefur verið að ganga í gegn- um þessi vandamái undanfarin ár. Þessi vandamá! urðu ekki hljóðbær að marki fyrr en „Sig- túnshópurinn" fór af stað. Þáttur hans er þakkarverður og held ég, að hollt hefði verið fyrir okkur öll fslendinga, og ekki bara baslar- ana í húsnæðisvandræðum, ef þið, forsvarsmenn þjóðarinnar hefðuð hlustað betur á þetta fólk, og fyrr. Þar sem ykkur er skiljanlega ekki almennilega ljóst af skrifinu hér á undan hvert vandamál mitt og minna er, annað en það, að við erum á hausnum, eins og sagt er stundum, ætla ég að greina frá í stuttu máli hvað gerðist í okkar dæmi og hvers vegna. Við hjónin festum kaup á okk- ar fyrstu íbúð um mitt árið 1975 og fluttum í hana tæpu ári seinna. Þá voru vaxtaaukalánin að hefja sitt skeið, en þau voru á þeim tíma mjög slæmur kostur miðað við víxlana, sem almennt gengu, eða lánin með föstu vöxtunum. Nú, við höguðum okkur eins og aðrir, áttum ekki neitt og skulduðum námslán o.fl., en röltum okkur til og keyptum íbúð. í þá daga kom nefnilega aldrei að skuldadögunum, því lántak- inn greiddi aldrei nema brot af því sem hann fékk, til baka. En ég þarf ekki að rekja þá sögu, þið þekkið hana vafalaust, ágætu þingmenn, og margir ykk- ar væntanlega af eigin raun. Jæja, lífið hélt áfram, og í árs- lok 1981 var svo komið að við áttum eign umfram skuld, eða eignarskattsstofn, eins og það heitir á skattframtalinu, sem svarar um 60% af kaupverði tveggja herbergja íbúðar í fjöl- býlishúsi. Þá vorum við fimm í fjölskyldunni, elsta barnið á fjórtánda ári og það yngsta fimm ára. íbúðin okkar var fjögurra herbergja, um 90m2, í fjölbýlis- húsi. Farið var að þrengja, enda herbergin lítil. Eftir að hafa velt þessum málum fyrir okkur var af- ráðið um haustið 1982 að skipta á þessari íbúð og tæplega þrjátíu ára gömlu einbýlishúsi. Með því að laun minnkuðu ekki og mismunurinn á verði eignanna var að mestu lánaður til fimmtán ára, sem var mjög langur tími miðað við venju, virt- ist, sem við gætum klofið þetta. Þó var ljóst að ekki mátti mikið útaf bera. Nú var glatt í höllinni, plássið nóg í fyrsta sinn, bílskúr og garð- ur. En blikur voru á lofti í efna- hagsmálunum, og forsendur kaupanna á húsinu, góðar eða slæmar eftir atvikum, hrundu gersamlega níu mánuðum eftir kaupin, eða þegar þið, háttvirtir alþingismenn, ákváðuð að höggva á tengsl launa og láns- kjára. Við þessar nýju kringum- stæður kom berlega í ljós að við höfðum „reist okkur hurðarás um öxl“, eins og einn ykkar benti á fyrir allnokkru. En við þrjóskuðumst við að viðurkenna þe§sa augljósu stað- reynd, enda í því fólgin, að manni fannst, uppgjöf, hrikaleg upp- gjöf, sem við gætum ekki látið spyrjast um okkur. Því var setið áfram í húsinu og stundað „svig“ milli lánastofnana, meðan von var að slá lán til að borga önnur lán, eða réttara sagt vexti og vísi- tölu, því ekki lækkað höfuðstóll skuldanna, heldur þvert á móti. Þegar kom fram á árið 1984 fór okkur að verða Ijóst, að allveru- legur hópur fólks var í svipuðum vandræðum. Farið var að ræða opinskátt um „vandamál hús- byggjenda" og þrýstihópur myndaðist, Sigtúnshópurinn svo- kallaði. Háttvirt alþingi reyndi að koma til hjálpar með því að efla húsnæðislánakerfið og setja á svokallaða ráðgjafarþjónustu við Húsnæðisstofnun. Allt var það gott og blessað, en gerðuð þið ykkur ekki grein fyrir, að það var einmitt kostnaðurinn af lánunum og stuttur lánstími í bankakerf- inu, sem var að drepa okkur? Mér er ekki grunlaust um, að töluverður hluti þjóðarinnar hafi alls ekki áttað sig á hvað var að gerast, ogþar sé e.t.v. skýringin á því, að það gerðist og hversu seint var brugðist við. Nú, þingmenn góðir, við hjón- in og krakkarnir, sem nú voru orðin fjögur, gáfumst upp fyrir húsinu í desember 1984, eftir að hafa búið þar í tvö ár og tvo mán- uði. Við losnuðum við hluta skuldanna og fengum að auki ágæta þriggja herbergja íbúð í fjölbýlishúsi. Þangað fluttum við og bjuggum í henni í níu mánuði. Þá lukkaðist okkur að fá stærra húsnæði, einbýlishús sem hentar okkur, til leigu í tvö ár. Við á- kváðum að reyna að lafa á litlu íbúðinni og sjá hvað gerðist, og leigðum hana því frá okkur til tíu mánaða. Enda visst öryggi að hafa eignarhald í húsnæði að okk- ur fannst. Auðvitað var ljóst, að við skulduðum ennþá of mikið og til of stutts tíma til að þetta gengi. Við höfðurn sem sé ekki náð okk- ur fyrir vind með sölu hússins. Þegar svo að því dró, að íbúðin losnaði úr leigu var hún sett á sölu, og hún síðan seld í gær. Við höfum leigusamning um húsið sem við búum í fram til ágúst 1987 og getum því verið róleg um stund, að öðru leyti en því, að við verðum að leggja allt kapp á að borga niður þessar skuldir okkar, sem verða væntaniega tryggðar skuldareigendum með veðum í annarra manna eignum. Já þannig fór um sjóferð þá. I stuttu máli er dæmið þannig að fyrir fimm árum áttum við sem svarar um 60% af kaupverði tveggja herbergja íbúðar, en nú skuldum við sem svarar 40% af kaupverði samsvarandi eignar. Og þið, fulltrúar fólksins, hvað er til ráða? Samkvæmt frumvarp- inu um húsnæðismál, sem þið nú eruð að fjalla um, sýnist mér möguleiki á að þeir sem verst hafa farið út úr þessum hruna- dansi, geti gengið inn í lánakerfið eins og nýbyggjendur. En sá böggull fylgir skammrifi, að margir eru með skuld á bakinu, og það stundum verulega, sem kemur í veg fyrir, að þeir geti far- ið af stað aftur. Og hvað með þá mörgu, sem enn hanga á eigin húsnæði, en hafa ekki þurft að selja? Bíður þeirra nokkuð annað en að lepja dauðann úr skel í fyrirsjáanlegri framtíð, með þeim geigvænlegu afleiðingum, sem fjárhagslegt óöryggi leiðir af sér, og hefur reyndar þegar gert í þó nokkrum mæli, eftir því sem ég best veit. Ég held, að þetta megi, og eigi, að skoðast sem samfélagslegt vandamál og beri að leysa sem slíkt. Bent hefur verið á leiðir, sem áhugamenn um úrbætur í hús- næðismálum settu fram, en það er í fyrsta lagi að nota skattakerf- ið til að endurgreiða a.m.k. hluta þess, sem af lántakendum, „skuldurunum", eins og við erum stundum kölluð, hefur verið haft, undanfarin ár. Það, sem hefur gerst er nefnilega ekkert annað en eignaupptaka, og við eigum ekki að gjalda fyrir með svona hrikalegum hætti, erlenda skuldasöfnun þjóðarinnar um- fram þá, sem komu sér vel fyrir í efnalegu öryggi á verðbólgutím- anum. í öðru lagi þarf að létta af oki bankalánanna með því að veitt verði viðbótarlán úr hús- næðiskerfinu með sömu kjörum og nýbyggingarlán þannig, að fólk geti greitt upp bankalán og verði þannig gert jafnsett þeim, sem nú fara að byrja að koma sér upp þaki yfir höfuðið. Ég tel, að þessir tveir þættir, til viðbótar frumvarpinu, muni leysa tii frambúðar vandamál þeirra, sem sitja nú í súpunni, og geti gert þeim kleift að rétta úr kútnum og fara að bera sig um eins og aðrir þjóðfélagsþegnar, en séu ekki dæmdir til að vera bónbjargarmenn á biðstofum bankastjóranna framvegis. Þið megið ekki, alþingismenn, víkja ykkur undan að taka á mál- um þessara aðila líka, um leið og þið gerið nú, væntanlega, með frumvarpi um húsnæðismál, var- anlegar bragarbætur á þessu kerfi. Vandamálin í samfélaginu eru mörg og stór, og þannig hlýtur það að vera. Margt hefur vel tek- ist, en annað miður, eins og gengur, en það að búa til þurfa- linga er fráleitt. Ykkur ber, ágætu alþingis- menn, að leysa úr þessum hnút húsnæðismálanna sem skjótast, og gera það varanlega, því nú er lag. Akureyri 19. apríl 1986 Haukur Sigurðsson Bogasíðu 7 600 Akureyri __________FRÁ LESENDUM______ Viröing fyrir verkmenntun Núna þegar byrjað er að i glymja í útvarpinu, „pantið stúd- entadragtir tímanlega" þá hvarfl- ar að mér atvik sem kom fyrir mig. Frænka mín ein hætti námi eftir skyldunám, hún hafði ekki áhuga fyrir menntaskólanámi en fór í Iðnskólann. Það nám gekk mjög vel og hún útskrifaðist með góða einkunn. Mín börn höfðu farið í mennta- skóla og urðu stúdentar og vinir og vandamenn færðu þeirn gjafir þegar þau útskrifuðust. Ég tók mig til og færði áðurnefndri frænku minni gjöf eins og hennar foreldrar höfðu fært mínum börnum. Næst þegar ég hitti hana var hún mjög sár og sagði: „Þú varst eina manneskjan sem færðir mér gjöf og það var soðin fiskur í matinn þegar ég kom heim með prófskírteinið". Henni fannst sér misboðið en það sem meira var, móðir hennar var alveg eyðilögð, hún hreinlega áttaði sig ekki á að þetta var mikilvægur dagur í lífi dóttur hennar. Ef hún hefði tekið stúdentspróf hefði verið haldin veisla með gjöfum og öllu til- heyrandi. Það lá við að ég sæi eftir að hafa valdið þessum ieiðindum því ef ég hefði ekki fært henni gjöf hefði henni kann- ski þótt eðlilegt að ekkert væri gert til að gleðja hana á þessum degi. Þetta er því miður alltof al- gengt að foreldrum þyki ekkert eða lítið til koma þó að börn þeirra læri einhverja iðn, það er stúdentsprófió sem gildir. Ég er ekki að mæla ineð þessum gengdarlausu veisluhöldum og yfirþyrmandi gjafaflóði á svona tímamótum, það er kornið út í öfgar en það má gleðja börnin innan fjölskyldunnar með litlum tilkostnaði. Ég var fyrir nokkru við útskrift í fjölbrautarskóla þar sem út- skrifaðir voru stúdentar og ung- Iingar af fleiri brautum. Það var ákaflega sláandi og ömurlegt að sjá stúdentana uppáklædda en sumir hinna nemendanna voru þokkalega klæddir en aðrir jafnvel vinnuklæddir. Þessu þarf að breyta, kannski er þetta kenn- urunum í þessum almennu starfs- greinum að kenna, þeir þyrftu að brýna það fyrir unglingunum að þeirra nám sé jafn hagnýtt og þarft þjóðfélaginu og langskóla- nám. Allt nám er hagnýtt og þess- ir unglingar eru ekki að ljúka síðri áfanga í lífi sínu en hin. Út- skriftin ætti að fara fram með há- tíðarbrag hvert sem námið er því þetta er oft iokapróf hjá þessum nemendum og foreldrar þeirra ættu að vera viðstaddir og gera þeim svo glaðan dag því þessi dagur í lífi þeirra kemur ekki nema einu sinni. Rena 6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 23. apríl 1986

x

Þjóðviljinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.