Þjóðviljinn - 20.07.1986, Blaðsíða 5

Vallabakkar
Hestar og
söngur ráða
ríkjum
Svipleiftur frá hestamannamóti Stíganda í
Skagafirði fyrir aldarfjórðungi
Um margra ára skeiö stóö
hestamannafélagið Stígandi í
Skagafiröi fyrir kappreiðum og
góðhestakeppni á Vallabökkum.
Aö öllum jafnaði var þetta mót um
13. sumarhelgina. Ávallt var
þarna mergð manna og hesta
enda virtust veðurguðirnar ákaf-
lega hliðhollir Stíganda. Man ég
ekki til að velvild þeirra hafi nokk-
urntíma brugðist öll þau ár, sem
kappreiðarnar fóru þarna fram.
Nú eru ekki lengur haldnar
kappreiðar á Vallabökkum.
Hestamannafélögin, Stígandi og
Léttfeti hafa sameinast um móts-
stað á Vindheimamelum. Lagt
hefur verið í kostnaðarsamar um-
bætur á Melunum. Þar er aðstaða
öll orðin hin ágætasta og ólík því,
sem var á Bökkunum. Samt
finnst mér einhvernveginn að sá
andi, sem þar sveif yfir vötnum,
hafi ekki náð að flytjast á nýjan
stað.
Nú er nýafstaðið mikið og
myndarlegt hestamannamót
austur á Gaddastaðaflötum. Hef-
ur mikið og rækilega verið frá því
sagt og að verðugu. Undirritaður
átti þess ekki kost að sækja þetta
mót. En er hann var að grúska í
gömlu pappírsdóti um síðustu
helgi, rakst hann á frásögn af
hestamannamóti Stíganda á Vall-
abökkum fyrir réttum aldarfjórð-
ungi. Var hún hripuð niður viku
eftir að mótið fór fram. Ef til vill
þykir einhverjum lesanda Þjóð-
viljans gaman og fróðlegt að
fylgjast með því, sem fram fór á
Bökkunum fyrir 25 árum. Ef ekki
þá lætur hann bara vera að lesa
þessar línur. Svona einfalt er nú
það.
Og hefst þá sagan
Sjálfsagt er það svo um allt
land að sérstakar samkomur séu
haldnar árlega í hverju héraði.
Þannig er það a.m.k. hér í Skaga-
firði að nokkrar skemmtanir eru
orðnar árviss fyrirbæri. Þær eru
kannski ekki allar háðar eins
ákveðnum tímamörkum og há-
tíðir þær, sem skráðar eru í alm-
anakinu, en þær koma samt ein-
hversstaðar innan endimarka árs-
ins, það bregst ekki. í svipinn
man ég eftir þessum, en þær geta
verið fleiri: Þjóðhátíðarsam-
koma 17. júní, sundmót Ung-
mennasambands Skagafjarðar,
héraðsmót tveggja stærstu
stjórnmálaflokkanna, kapp-
reiðasamkomur hestamannafé-
laga, Þorrabiót Hólasveina og
svo síðast en ekki síst sjálf Sælu-
vikan, sem í raun og veru er ekki
venjuleg samkoma heldur við-
varandi gleðskapur í heila viku.
Það vill nú svo til að ein þessara
skemmtana er nýafstaðin. Það
eru kappreiðar hestamannafé-
lagsins Stíganda. Þær voru háðar
á skeiðvelli félagsins á Valla-
bökkum í Vallhólmi 13. sunnu-
daginn í sumri. Voru það 17.
kappreiðar félagsins en sjálft er
það ekki nema 16 ára. Þar fyrir er
það misskilningur ef einhver
dregur þá ályktun af þessu að fé-
lagið hafi staðið fyrir kappreiðum
áður en það varð til. Það er nefni-
lega í heiminn borið nálægt
sumarmálum, ef ég man rétt, en
stóð fyrir kappreiðum þegar á
fyrsta ævisumri sínu, þá og jafnan
síðan á Vallabökkum, og þvínær
alltaf 13. sunnudaginn í sumri.
Happatalan 13
Og talan 13 hefur reynst fé-
laginu sannkölluð happatala.
Kappreiðarnar hafa alltaf verið
feyki fjölmennar og það, sem
meira er og má enda heita ein-
stakt: veðurfar hefur jafnan verið
hið besta og blíðasta þennan dag.
Er það mikils virði og ræður
raunar úrslitum um farnað sam-
kornu, sem haldin er að verulegu
leyti undir berum himni. Hent
hefur að þrálátar rigningar hafi
gengið dagana fyrir 13. sunnu-
daginn, jafnvel rignt fram undir
hádegi á sjálfan samkomudag-
inn, en nær hefur úrfellið aldrei
gengið.
Boðið á
Bakkana
Trúlega hafa einhverjir lesend-
ur þessara lína komið á Valla-
bakkasamkomuna, eins og kapp-
reiðar Stíganda eru gjarnan
nefndar norður hér, en hinir eru
þó áreiðanlega margfalt fleiri,
sem þangað hafa aldrei stigið fæti
og gera sjálfsagt, margir hverjir,
aldrei. Ætla ég nú að bjóða þessu
ágæta fólki að fylgjast með mér á
eina samkomu, þótt aldrei verði
slík leiðsögn úr fjarlægð nema
svipur hjá sjón mótsvið það, að
vera sjálfur þátttakandi í allri
dýrðinni.
Hvort sem við komum úr austri
eða vestri þá beygjum við norður
af þjóðveginum, sem liggur yfir
Hólminn, rétt vestan við brúna á
Héraðsvötnunum, (Grundar-
stokk). Þar er ákvörðunarstaður-
inn örskammt frá, á þurrum og
grónum valllendisbakka. Vart
getur samkomustað betur í sveit
settan. Hann liggur við mót þjóð-
vega í miðju héraði. Útsýni er hið
fegursta til allra átta. Skammt
austan við skeiðvöllinn falla Hér-
aðsvötnin í einum stokk, lygn og
djúp. í baksýn eru Blönduhlíðar-
fjöll, há, sviphrein og hömrum
gyrt, með hvassbrýndan Glóða-
feyki í miðri fylkingu. Til suðurs,
vesturs og norðurs breiðir Ey-
lendið sig rennislétt og hvann-
grænt. Stígandi á ekki staðinn
heldur Haraldur bóndi á Völlum.
En það skiptir ekki öllu máli.
Haraldur hefur reynst hesta-
mannafélaginu hreinn öðlings-
maður í öllum samningum.
Þarna er þegar kominn ótölu-
legur grúi bíla og einkennisstafir
þeirra spanna yfir álitlegan hluta
stafrófsins. Eðlilega eru þó Skag-
firðingar fjölmennastir en þarna
eru einnig margir frá Akureyri,
Siglufirði og úr öðrum byggðum
Eyjafjarðar, fjölmenn sveit Hún-
vetninga auk fjölda ferðamanna
lengra að, sem leið hafa átt um
þjóðveginn og grípa nú óvænt
tækifæri til að bregða sér á sam-
komu, sem þeir beinlínis aka
fram á. Og sfðast en ekki síst er
þarna saman kominn stærri hóp-
ur hesta en endranær sést á einum
stað í Skagafirði.
Mannamunur
Við inngönguhliðið til
skeiðvallarins er mikill troðning-
ur. Mergð bíla og myndarlegar
riddarasveitir koma stöðugt í
hlað og allir þurfa að hraða sér
inn á völlinn. Skemmtinefndar-
mennirnir í hliðinu hafa því nóg
að gera og hafa raunar haft það
frá því á fimmtudag því alla stund
síðan hafa þeir unnið að undir-
búningi samkomunnar - og eng-
inn þiggur eyri í laun. Og þeir eru
ekki lausir af verðinum fyrr en á
þriðjudagsnótt því sá hluti mánu-
dagsins, sem ekki er nauðsynlegt
að nota til hvíldar, fer í að gera
hreint „samkomuhúsið".
í hliðinu sýnist mér mest bera á
Markúsi á Reykjahóli. Hann
gegnir þar sjáanlega einskonar
Sankti-Péturs hlutverki. En sá er
þó munur þeirra Markúsar og
Péturs að sá síðartaldi er sagður
gjarn á að gera sér mannamun en
Markús tekur öllum jafn vel og
hleypir hverjum þeim inn í sælu-
ríkið sem þangað vill komast. Er
sá munur bæði mikill og góður.
Kappreiðar
hefjast
Vallarstjórinn (sá sem hér
segir frá) hefur nú klifrað upp á
bílpall við endamörk skeiðvallar-
ins og setur þaðan samkomuna.
Umhverfis hann er kappreiða-
dómnefndin þeir sr. Gunnar í
Glaumbæ, Sveinn Guðmundsson
á Sauðárkróki og Jóhann í Sól-
heimum í Sæmundarhlíð. Hinum
megin við endamarkið er Kári
Steinsson, yfirtímavörður, mætt-
ur með liðsmenn sína og
skeiðklukkur. Ræsirinn, Halldór
á Fjalli, hraðar sér norður völl-
inn. Það verður enginn glímu-
skjálfti séður á honum þótt starf
hans sé vandasamt og stundum
vanþakkað, enda er hann verk-
inu vanur. Vallarstjórinn brýnir
raustina og það kemur sér nú vel
að hann hefur sungið í sjö karla-
kórum um dagana (aldrei í
kvennakór), en það heyrist þó
tæplega nógu vel til hans, það
vantar hátalarakerfið.
Fyrstu hestarnir fara nú út völl-
inn. Þeir eru dálítið óstýrilátir á
ráslínunni en loksins kyrrast þeir
og ræsirinn lætur merkið falla.
Hestarnir eru nokkuð jafnir,
spenningur áhorfenda smá eykst
eftir því, sem líður á hlaupið.
Rekur svo hver riðillinn annan
þar til kappreiðunum er lokið.
Og þá tekur við
Góðhestakeppni
Raunar er það nú fremur sýn-
ing en keppni því góðhestadóm-
nefndin hefur áður prófað he-
stana og dæmt þá. Góðhestarnir
koma fram í tveimur flokkum:
alhliða góðhestar og klárhestar
með tölti. Bestan dóminn af alh-
liða gæðingum hefur hlotið
Skjóni, eign Báru Björnsdóttur á
Kristhóli. Fær hann að verð-
launum silfurskeifu, smíðaða og
gefna af Halldóri Sigurðssyni,
gullsmið frá Stokkhólma. Er
skeifan hinn fegursti gripur. En
Halldór hefur ekki látið þar við
sitja með höfðingsskap í garð
hestamannafélagsins. Hann hef-
ur einnig gefið félaginu tvær aðr-
ar samskonar skeifur, sem veitast
eiga sem verðlaun í góðhestak-
eppni Stíganda næstu tvö ár. Og
enn hefur hann gefið fagurt dryk-
kjarhorn er sá hestur hlýtur, er
bestur telst af klárhestunum, en
það er að þessu sinni Gaukur Jó-
dísar Jóhannesdóttur, Merkigili.
Kvenþjóðin lætur sitt ekki eftir
liggja með þátttöku í hesta-
mennskunni. Það eru þær Merki-
gilssystur, Elín og Jódís, sem
halda þar í dag uppi merki kynsy-
stra sinna og gera það myndar-
lega, eins og vænta mátti. Báðar
sitja þær hesta, sem taka þátt í
góðhestakeppninni og Elín er
auk þess knapi á einum kapp-
reiðahestinum.
„Setinn
Svarfaðardalur"
Kappreiðunum og góðhesta-
keppninni er nú lokið. Mun þá
mál að fá sér hressingu. Og hún
er nærtæk og um margt að velja:
mjólk, kaffi, smurt brauð, kökur
af margvíslegum litum og gerð-
um, heitar pylsur, öl, gosdrykki,
sælgæti, tóbak, og ekki er ólíklegt
að einhver rétti að þér „einn
gráan“, ef þú skyldir vera mót-
tækilegur fyrir þesskonar veiting-
ar.
Við göngum inn í bragga. Er
það skáli einn mikill, eftirstöðvar
frá stríðsárunum. Langborð eru
með veggjum. Hér er „setinn
Svarfaðardalur". Við borð þau
hin miklu er hvert sæti skipað.
Frammistöðustúlkurnar eiga
ekki sjö dagana sæla. Þær eru á
stöðugum þeytingi milli eldhúss
og veitingaborðanna. Hér þýðir
lítið að reyna að tala saman, enda
ekki svo nauðsynlegt. En hér syn-
gjast menn saman og það ótæpi-
lega. Stundum syngja einir fjórir
kórar samtímis og sitt lagið hver.
Það gerir ekkert til úr því enginn
virðist trufla annan.
Óvœntir
vinafundir
Utan við braggann er iðandi
mannhaf. Kunningjahópar sitja
hér og þar og flaskan er gjarnan
látin ganga hringinn. Ekki er ó-
líklegt að þú rekist hér á fornvin
þinn, sem þú hefur ekki séð árum
saman, jafnvel ekki búist við
endúrfundum fyrr en ef svo kynni
að reynast, að þið rækjust saman
í öðru lífi.
Á skeiðvellinum er ný góðhest-
asýning hafin, þótt hún sé raunar
utan dagskrár. Hópur manna er
kominn á hestbak og gæðingarnir
eru teygðir eftir vellinum. Má
þarna sjá margan glæstan gæðing
og verður nú ljóst, að ekki hefúr
nema lítið brot þeirra góðhesta,
sem þarna eru saman komnir,
tekið þátt í keppninni.
Þarna stendur auragildur utan-
héraðsmaður, gæti verið
reykvískur heildsali, og býður í
hest, sem honum líst vel á. Boðin
er há upphæð en ekki veit ég
hvort saman gekk. En telja má
víst að eigendaskipti verði á ein-
hverjum hestum hér í dag.
Margraddaður söngur berst að
eyrum. Eru nú kórmennirnir
kannski komnir úr kaffinu?
Ónei, hér eru bara aðrir kórar,
fleiri en einn og fleiri en tveir, og
halda sínar söngskemmtanir úti
undir berum himni. Einn þeirra
hefur tekið sér stöðuna á sandin-
um austan við bakkana og syngur
„Hlíðin mín fríða“. Það eru trú-
lega Blöndhlíðingar. Annar er
suður við rétt. Þar er kveðið „Hér
er drengja hópur stór“ - og notuð
Hólastemma. Við sjáum ekki
héðan hvaða menn það eru en
þeir kveða af mikilli prýði. Þriðji
kórinn hefur stillt sér upp vestur í
mýri og er því sennilega í vaðstíg-
vélum. Þar er sungið „Vel er
mætt til vinafundar". Og í þeim
hópi þekki ég menn úr þremur
héruðum og Reykvíking að auki.
Jæja, kunningi, nú skulum við
líta inn í skúrinn til hans Óla
Sveins og fá okkur einn bjór áður
en við förum á ballið. Óli Sveins
heitir annars Ólafur Sveinsson og
kennir sig við Mælifellsá í Skaga-
firði. Hann er nafnkunnur kaup-
maður í höfuðstaðnum en heldur
sig annars eins mikið norður í
Skagafirði og hann getur. Hann
er í Stíganda og er sölustjóri fé-
lagsins í sælgætis- og ölskúrnum.
Gott
samkomulag
Við höfum nú gætt okkur á
ölinu hjá Óla og lítum inn í sam-
komutjaldið. Áður en Skagfirð-
ingar héldu á Alþingishátíðina á
Þingvöllum 1930 komu þeir sér
upp geysi mikilli tjaldbúð og
höfðu með sér á þingstaðinn. Var
búðin svo árlega notuð til sam-
komuhalda heima fyrir á meðan
hún entist. En er hún hafði
gengið sér til húðar fundu Skag-
firðingar að án slíks kjörgrips
gátu þeir ekki verið og efndu til
annarar búðar. Fylgir henni
danspallur mikill svo sem hinni
fyrri. Og í þessari búð er nú dans-
að hér á Bökkunum. En inn fyrir
dyrnar er ekki auðvelt að komast
vegna þrengsla. Þó tekst okkur
að lokum, með því að sæta sérs-
töku lagi, að skáskjóta okkur
innfyrir, en út á dansgólfið leg-
gjum við ekki. Þar reynir fólk
eftir ýtrustu getu að iðka dansli-
stina, en gengur misjafnlega, sem
von er til, í öllum þrengslunum.
En dansendum kemur sjáanlega
vel saman og það er fyrir mestu.
Alltaf ánœgður
Utan við tjaldbúðina rekumst
við á Sigurð Óskarsson, bónda í
Krossanesi og formann Stíganda.
„Jæja, Sigurður," segjum við,
„ertu ekki ánægður með sam-
komuna?“.
„Hvað heldurðu, maður,“
svarar Siggi, „hvenær hefur Stíg-
andi haldið samkomu, sem hægt
er annað en vera ánægður
með?“, og hlær sínum glettnis-
lega og kunna hlátri.
Inni í tjaldbúðinni er kallað
„síðasti dans“. Jú, mikið rétt,
klukkan er 1. Og menn fara jafn
skyndilega og þeir komu. Flestir
í bflum, margir á hestum,
sumir ganga af stað - og leiðast.
Síðasti tónninn og síðasta hófa-
takið hverfa út í kyrrðina.
Vornóttin ríkir ein 4 Valla-
bökkum. -mhg
Sunnudagur 20. júlí 1986 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5