Þjóðviljinn - 20.07.1986, Blaðsíða 9

Er Alþýðubandalagið að
klofna - eða þjóðfélagið?
Mál Guðmundar
J. Guðmundssonar
Það er háttur huglausra manna
að forðast kjarna hvers máls, sem
krefst afdráttarlausrar afstöðu,
og grípa til þess ráðs að reyna að
rugla menn í ríminu, svo að einn-
ig þeir missi sjónar á kjarnanum.
Ieinkalífi manna veldur þessi af-
greiðsla mála mörgum ómældum
erfiðleikum, í stjórnmálum er
hún hættulegri en allt annað.
Þegar Alþýðubandalagið stóð
frammi fyrir því að' einn af þing-
mönnum flokksins hafði þegið
hátt í árslaun íslenskra vinnu-
þræla úr hendi fjármálaráðherra
Sjálfstæðisflokksins til einka-
þarfa, gerðist það einmitt að
kjarni málsins varð forystu
flokksins ofraun. Og ruglið fór af
stað. Vissulega er mál af þessu
tagi sárt fyrir okkur öll. En ekk-
ert fær breytt því, að enginn þing-
maður Alþýðubandalagsins gét-
ur leyft sér að vera ölmusumaður
Sjálfstæðisflokksins. Máiið lá
ljóst fyrir frá upphafi, báðir aðil-
ar þess játuðu að þetta hefði
gerst. Beiðni Guðmundar J.
Guðmundssonar um rannsókn á
aðild hans að Hafskipsmálinu var
út í hött, og henni hefði dóms-
valdið átt að hafna. Hún var til
þess eins að rugla málið. Hvar
Albert Guðmundsson hafði feng-
ið féð var okkur Alþýðubanda-
lagsmönnum með öllu óviðkom-
andi.
Þessu sjónarmiði lýstum við
Ólafur Ragnar Grímsson þegar í
upphafi málsins. Og ruglið varð
að mannhatri, sem breitt hefur
verið úr á síðum dagblaðanna
undanfarnar vikur, og loks var
svo komið að við Ólafur vorum í
sömu stöðu og maðurinn sem
stolið var frá og var æ síðan kall-
aður Jón þjófur.
Afstaða miðstjórnar
Vitanlega vorum við Ólafur
Ragnar ekki ein um þessa
skoðun. Ritstjóri Pjóðviljans og
varaformaður flokksins undu
ekki afstöðuleysi hans að heldur.
Og eftir atburði sem ekki verða
raktir hér var miðstjórn flokksins
kölluð saman. Hátt í hundrað
góðra félaga, sem fæstir hafa látið
sér til hugar koma að þeir erfðu
þingsæti Guðmundar J. Guð-
mundssonar eða ættu kost á
nokkru þingsæti yfirleitt, komu
til Reykjavíkur til að ræða þetta
sorglega mál, sem ekki á sér sinn
líka í sögu flokksins. Og það var
ekki meinfýsnin sem skein úr
andlitum félaganna, heldur leiði
og sorg. Umræður fóru fram af
stakri - ég leyfi mér að segja
óvenjulegri - háttvísi og hátt í
fimmtíu manns tóku til máls.
Enginn - ég endurtek enginn lýsti
þeirri skoðun, að fjármálavið-
skipti af þessu tagi ættu rétt á sér.
Langflestir töldu að æskilegast
hefði verið að Guðmundur hefði
sjálfur sagt af sér þingmennsku,
það hefði verið best fyrir hann
sjálfan og flokkinn. Mörgum
þótti ástæðulaust að álykta form-
lega um afsögn, enda gerðu menn
sér ljóst að enginn getur svipt
þingmann þingmennsku nema
Alþingi sjálft. t*ó varð úr að á -
lyktun var samþykkt með veru-
legum meirihluta. Þetta voru þau
skilaboð, sem fundurinn fól fimm
forystumönnum flokksins að
bera Guðmundi J. Guðmunds-
syni. Þau voru svona einföld.
Viðbrögð
Guðmundar
Guðmundur hefur kosið að
Frá miðstjómarfundi Alþýðubandalagsins mánudaginn 14. júlí. Mynd: Pétur.
bregðast við með því að hreyta
skætingi í félaga sína og flokkinn,
enda hafði hann áður sagt að af-
staða þessarar æðstu stofnunar
hans kæmi sér ekkert við. Upp-
hefð sín væri ekki frá Alþýðu-
bandalaginu komin, heldur frá
hinum stríðandi verkalýð í
Verkamannasambandinu og
Dagsbrún. Sú hlið málsins er ekki
stillingu og með fullri virðingu
fyrir áratuga löngu starfi þess fé-
laga okkar sem nú hafði valdið
flokknum þessum leiða vanda.
Fundurinn sendi honum skýr og
afdráttarlaus skilaboð, sem hann
kýs nú að gera gys að. Honum
nægir afstaða Ásmundar Stefáns-
sonar og Þrastar Ólafssonar og
nokkurra stjórnarmanna í sam-
Stjórnmál á
sunnudegi
Guðrún Helgadóttir skrifar:
á ábyrgð okkar þingmanna
flokksins, en spyrja má: Hafa fé-
lagsmenn í þeim samtökum verið
spurðir? Hafa þeir verið kallaðir
til fundar um mál foringja síns? Ó
nei, þess gerist ekki þörf í þeim
herbúðum. Þar ríkir sú fámennis-
stjórn, sem allar ákvarðanir
tekur á toppnum eftir þeirri for-
múlu samtryggingarinnar, sem
hingað til hefur haldið Alþýðu-
sambandi íslands saman. Þar
skipta menn með sér völdum eftir
einfaldri flokkspólitískri upp-
skrift: Ef við styðjum ykkur,
styðjið þið okkur. Það er engin
tilviljun að oddvitar verkalýðs-
hreyfingarinnar innan Alþýðu-
bandalagsins hafa einir verið
andvígir því að flokkurinn tæki
afstöðu í máli Guðmundar J.
Guðmundssonar. Einnig þar eiga
menn sæti sín að verja. Frá verka-
lýðshreyfingunni, þúsundunum
sem skipa þessa hreyfingu og
aldrei létu sig dreyma um Flor-
idaferð, allra síst eftir þá meðferð
sem þeir hafa fengið í síðustu
kjarasamningum, frá þessu fólki
hefur ekkert heyrst. Enginn hef-
ur beðið um álit þess.
Við í Alþýðubandalaginu báð-
um hins vegar um álit annarra en
örfárra forystumanna flokksins.
Og málið var rætt af hógværð og
tökum verkafólks. Fyrir honum
eru þessir örfáu valdamenn innan
þeirra verkalýðshreyfingin sjálf.
Þeirra orð eru afstaða verkalýðs-
hreyfingarinnar allrar. En þessir
menn gætu með ofurlitlu hug-
myndaflugi h’ gsað sér hverju
hinn almenn' félagi í ASÍ hefði
svarað, ef hann hefði verið spurð-
urfyrirfáeinum mánuðum, hvort
hann teldi það samrýmast foryst-
ustörfum fyrir verkalýðshreyf-
inguna að taka við stórfelldum
fjárstuðningi úr hendi oddvita
afturhaldsaflanna í þjóðfélaginu.
Vitanlega hefði svarið verið af-
dráttarlaust: auðvitað ekki. Svar-
ið væri hið sama nú, ef einhver
væri spurður. En - í stað þess að
forystumenn spyrji, grípa þeir til
þess að rugla málið.
Átökin í
Alþýðubanda-
laginu
Um þetta snúast átökin í Al-
þýðubandalaginu, sem svo mjög
hafa verið rædd. Þau snúast ekki
um hver skipi hvaða þingsæti eftir
háralit eða frekju, heldur um það
hver vinnubrögð skuli vera
kennimerki flokksins. Sérhver
fulltrúi hans, hvort sem er á þingi
eða í trúnaðarstörfum annars
staðar í þjóðfélaginu, er sú mæli-
stika sem fólkið í landinu hefur til
að ákveða hvort flokkurinn sé
trúverðugur eða ekki. Hvort Al-
þýðubandalagið sé í raun sá
flokkur sem vill breyta þessu
þjóðfélagi í þá veru sem stefnu-
skrá hans gefur í skyn, hvort hann
ætlar sér að afnema ranglætið
sem viðgengst í þessu landi, hvort
hann hefur ennþá þá framtíðar-
sýn að þeim gífurlegu verð-
mætum sem fólkið í landinu
framleiðir verði einhvern tíma
skilað til þess sjálfs.
Því aðeins er Alþýðubandalag-
ið trúverðugt stjórnmálaafl, að
það vinni í sífellu að því að skýra
og skilgreina þjóðfélagið og
halda verkafólki á verðinum um
kaup sitt og kjör, menningu sína
og þjóðfrelsi. En jafnframt verð-
ur flokkurinn að geta sannfært
fólkið í landinu um, að þær leiðir
sem það leggur til að farnar verði
til þess að snúa frá þeirri niður-
lægingu, sem íslenskt þjóðfélag
er í, séu færar. Til þess að svo
megi verða, er flokknum
nauðsynlegt að horfast í augu við
sína eigin innviði og sín eigin mis-
tök, sem sum hver hafa valdið
niðurlægingunni. íslendingar eru
öðrum drýgri við að snúa blinda
auganu að vandamálum sínum.
Þegar allt um þrýtur er þjóð-
rembunni veifað. Sá hrákaldi
sannleikur blasir við hverjum
þeim sem kýs að hafa bæði augun
opin, að þjóðin er að dragast aft-
ur úr öðrum þjóðum í atvinnu-
málum, menntamálum, tækni-
þróun og á flestum öðrum svið-
um. Þekkingin er einskis virt,
menntamenn jafnvel litnir horn-
auga í herbúðum verkalýðshreyf-
ingarinnar, sem lætur þannig
kljúfa þjóðfélagið í fylkingar í
stað þess að sameina launafólk
gegn afætunum. Þar hefur ekki
verið mótmælt harkalegum nið-
urskurði Lánasjóðs íslenskra
námsmanna né kjörum háskól-
amenntaðra manna í þjónustu
ríkisins. Þess í stað veifa menn
fána heimskunnar, og tala um há-
skólamenntað fólk eins og emb-
ættismenn Dana á íslandi fyrir
fimmtíu árum, sem sagt óvini
verkalýðsins. Líka okkar menn,
okkar nátttröll.
Átökin í Alþýðubandalaginu
snúast um að til trúnaðarstarfa
veljist þar fólk, sem hefur þekk-
ingu og skilning á því þjóðfélagi
sem við lifum í. Fólk sem hefur
pólitískt þrek til að taka afstöðu
og móta með henni framtíðarsýn
flokksins, fólk sem vill og þorir
að leggja til atlögu við valdaklík-
urnar sem nú ráða hér í landi og
hrifsa til sín heilu bankana áður
en við er brugðist, meðan
fullvinnandi fólk er ekki mat-
vinnungar. Milli okkar og þess-
ara arðræningja er engin þjóðar-
sátt. Af þeim þiggjum við engar
gjafir. Það Alþýðubandalag, sem
við viljum vinna fyrir, er
óþreytandi við að ná rétti fólksins
í landinu af arðræningjunum, þar
má Þjóðviljinn heldur aldrei
bregðast. Þar má ekkert okkar
bregðast.
Vandi fjölskyldnanna ílandinu
er sá vandi sem við okkur blasir.
Efnahagsvandi þjóðarinnar er
ekki skortur á fé, heldur ill með-
ferð á þeim geysilegu verð-
mætum sem framleidd eru. Ætti
Hafskipsmálið að vera lýsandi
dæmi um það. Ef Alþýðubanda-
lagið vill öðlast tiltrú fleiri lands-
manna, verður það að segja skilið
við samtryggingarkerfi valdaklík-
unnar að fullu og öllu og taka upp
önnur vinnubrögð. Pólitísk ref-
skák er úrelt aðferð við að stjórna
þjóðum, og hefur raunar leitt alla
jarðarbúa á ystu nöf.
í erfiðum málum sem upp
koma á Alþingi heyrum við oft
framámenn karlaveldisins tala
um að lending verði að nást, og
skiptir þá ekki alltaf öllu máli að
heiðarlega sé að henni unnið,
jafnvel unnið skipulega að því að
rugla ratsjána. Hversu oft sem
menn sannreyna, að því meira
sem ratsjáin er rugluð, því harð-
ari verður lendingin. Á endanum
vill enginn ferðast með farartæk-
inu. Sú er von mín á þessum
sunnudegi að Alþýðubandalagið
láti af ruglinu og leiti þess í stað
þeirrar einu leiðar sem er fær í
stjórnmálum: Að taka afstöðu af
fullri einurð í hverju máli í sam-
ræmi við samvisku sína og bestu
vitund. Þá náum við ævinlega
mjúkri lendingu, sem er ekki ein-
ungis ágæt fyrir rassinn á okkur
sjálfum, heldur einnig fyrir far-
þegana.
Sunnudagur 20. júlí 1986 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9