Þjóðviljinn - 27.07.1986, Page 15

Utvarp
Friður sé með yður...
Ég man þá tíð að útvarpað var
aðeins stund um hádegið og að
kvöldinu, eða á þeim tíma sem
flestir höfðu tök á að hlusta. En
þessara stunda var beðið með
mikilli eftirvæntingu og
tilhlökkun. Eað var ekki ónýtt að
fá fréttir af frásagnarverðum
atburðum, erlendum jafnt sem
innlendum, svo að segja jafnótt
og þeir gerðust, í stað þess að lesa
um þá í blöðum, einhverntíma
eftir dúk og disk. Fólk gleypti í sig
erindin, sem flutt voru á þessum
árum, að ógleymdum
upplestrunum. Og allt í einu voru
fremstu söngvarar og
tónlistarmenn heimsins komnir
inn í stofu til manns, og orðnir
einskonar heimamenn. Var það
furða þótt menn tækju Útvarpinu
fagnandi.
Nú er Ríkisútvarpið senn búið
að starfa í 56 ár. Breytingar á
starfsemi þess hafa að sjálfsögðu
orðið gríðarmiklar á þessu
tímabili. Nú er ekki lengur
útvarpað aðeins um hádegið og á
kvöldin heldur mestan part
sólarhringsins, má víst segja. Að
sjálfsögðu fer það efni, sem
útvarpað er að deginum, fram hjá
fjölmörgum. Peir hafa þá í öðru
að snúast en hlusta á útvarpið. En
hinir eru líka margir, sem heima
sitja af ýmsum ástæðum, ekki síst
eldra fólk. Það nýtur útvarpsins
að deginum og er vel að því
komið.
Enginn gerir svo öllum líki og
ekki guð í himnaríki. Menn eru
ekki á eitt sáttir um allt það efni,
sem útvarpið flytur og þess er
heldur engin von. Stofnun eins og
útvarpið þarf að vera í stöðugri
þróun, síleitandi. Auðvitað geta
því verið mislagðar hendur, ef
svo má að orði komast. Það getur
gert skyssur. En það fylgir nú
einu sinni lífinu að gera skyssur.
Þær eru fylgifiskur allrar
framfaraviðleitni. Það er ekki
fyrr en við höfum kvatt þessa
tilveru sem við hættum því.
Hér á blaðinu sýnast ekki allir
vera á eitt sáttir um
tónlistarflutning útvarpsins.
Sumum finnst að hlutur
dægurtónlistar, sem ég vil kalla
svo, sé fy rir börð borinn. Hin
sígilda tónlist fái mun meira rúm í
dagskránni þótt „mjög lítill hluti
fólks hafi áhuga á henni“, jafnvel
ekki nema„4-6% hlutstenda".
Þar við bætist að til þess að njóta
sígildrar tónlistar þurfi menn
„nokkurn frið og einbeitingu“.
Nú vil ég ekkert um það fullyrða
MAGNUS H.
GÍSLASON
að óathuguðu máli hvort
dægurtónlistin er einhver
hornreka hjá útvarpinu þegar
báðar rásirnar eru teknar með. f
fljótu bragði finnst mér það ekki
trúlegt. Þó erhitt ekki síður
hæpið, að einungis brotabrot af
þjóðinni hafi áhuga á sígildri
tónlist. Ég þekki fjölmarga sem
telja sig njóta bæði sígildrar
tónlistar og dægurtónlistar. Þá er
það enginn smáræðis hópur fólks
um allt land, sem iðkar sígilda
tónlist og nýtur þess að hlýða á
hana. Um það getur hver
sannfærst ef hann vill líta í
kringumsig. Ogfriðurinn. Ja,
hvernig fara menn yfirleitt að því
að njóta nokkurrar listar án þess
að hafa frið? Það hefur
undirrituðum a.m.k. aldrei
tekist. -mhg
Sjónvarp
Beðið eftir gosi
Þá hafa fjórir fastagestir á
skjánum kvatt áhorfendur og
nýir kynnt sig í staðinn. Ekki veit
ég hvað veldur því að skipt er um
flesta framhaldsþætti
sjónvarpsins samtímis, hvort það
er tilviljun sem ræðureða hvort
þetta er meðvituð stefna,
útspekúlerað af hugsuðunum á
erlendu dagskrárdeildinni. Hvað
sem því líður þá verð ég að segj a
að ég kveð fastagestina með
glöðugeði.
Hvað væri ef maður kynntist
ekki nýjum kunningjum á
lífsleiðinni? í neyslukapphlaupi
nútímans þá hafa
kunningaheimsóknir að mestu
lagst af. Það má enginn vera
lengur að því að skreppa í næsta
hús, fá sér kaffibolla ogspjalla
um heima og geima. Tíminn er
dýrmætur í vinnubúðunum aem
nefnast ísland og þegar
þrældómnum lýkur er lítil
umframorka eftir í kerfinu.
Kannski nægileg til að halda
augum opnum rétt á meðan
sjónvarpsdagskráin rennur sitt
skeið. Þráttfyrirþaðerþörfin
eftir því að hitta fólk enn fyrir
hendi og þeirri þörf reynir
sjónvarpið að mæta með því að
senda okkur nýja fastagesti.
Reyndar er þessi þróun ekki jafn
langt leidd hér og í
Bandaríkjunum þar sem ein
stórfjölskyldan leysir aðra af
hólmi. ÞegarEwingarnirhafa
kvatt knýr Dinasty dyra og varla
eru þeir sloppnir út úr dyrunum
þegar Hótelliðið stendur
skælbrosandi á þröskuldinum og
þannig koll af kolli þar til Dallas
er aftur mætt. Kannski er þetta sú
óskamynd af framtíðinni sem
margir eiga og með tilkomu nýrra
sj ón varpsstöð va, gervihnatta,
kapalkerfa og guð veit hvaða
nöfnum þetta allt nefnist á sú ósk
eftiraðrætast.
Vonandi ekki.
Fyrstu kynni af nýju
fastagestunum frá erlendu
dagskrárdeildinni lofa ekki
sérlegagóðu. Reyndarhefég
bara séð fyrsta þáttinn af Arfi
Afródítu og Síðustu daga
Pompeii og á því eftir að sjá hvort
mér líst betur á Bergerac og Jesse
Owens.
Arfur Afródítu fór hægt af stað
eftir fyrsta skotið þegar
örlagavaldur sögunnar er sendur
framaf klettasnös inn í eilífðina.
Vonandi á eftir að rætast úr
sögunni og maður trúri varla
öðru fyrst bretar eiga í hlut, þeir
hafa hingað til getað gert
frambærilega sakamálaþætti og
mér skilst að þættirnir um
ferjutollinn sem gerðir voru eftir
sögu sama höfundar, hafi verið
hin besta skemmtun. En ekki
leist mér gæfulega á parið sem
virðist eiga að bera söguna uppi.
Og Síðustu dagar Pompeii sem
ítalir hafa reynt að endurvekja
með aðstoð Bandaríkjamanna
virðast stefna í það að verða að
pínlegu klúðri þar sem
Hollywoodandi fær að svífa um í
silkislæðum bandarískra
fatahönnuða. Það eina sem
virðist geta bjargað minningu
þess fólks sem bjó í Pompeii frá
glötun er að Vesúvíus gjósi hið
fyrsta á skj ánum, en í það eru þ ví
miður fimm miðvikudagar. _Sáf
Blað í eigu starfsmanna
breytir um stjórnunarhœtti
Danska blaðið Information var í kreppu - Skref stigið frá beinu
lýðrœði til fulltrúalýðrœðis og valds framkvœmdastjóra
Danska blaðið Information er
ummargtmerkilegt-m.a.
vegna þess að það er í eigu
starfsmannanna og hefurver-
ið stjórnað út frá sjónarmiðum
grasrótarlýðræðis. En blaðið
hefur átt í fjárhagslegum erfið-
leikum og nú hafa starfsmenn
brugðist við þeim með því að
skera niður hið „beina lýð-
ræði" og ráðasérfram-
kvæmdaritstjóra sem hefur
meira vald en kosin blaðstjórn
áður.
Information höfðar einkum til
menntamanna, birtir allmikið af
vel unnu efni um alþjóðamál og
menningarmál og svo langar
kappræðugreinar um samfélags-
vanda. Þegar vel gekk nálgaðist
blaðið 40 þúsund eintaka upplag,
en nú er upplagið komið niður í
28 þúsund og tapið á rekstrinum
nemur 125-150 þúsundum
danskra króna á mánuði.
Um síðustu mánaðamót var
svo haldinn starfsmannafundur
um framtíð fyrirtækisins. Þar var
ákveðið með 36 atkvæðum gegn
25 (allmargir í fríi) að endurreisa
forstjóraveldi ef svo mætti segja -
ráða framkvæmdaritstjóra á
kaupi sem svarar til markaðs-
verðs á slíkum manni og veita
honum meiri völd en stjórn
blaðsins hefur haft til þessa.
Þá verður horfið frá því „beina
lýðræði" (almennur starfsmanna-
fundur er æðsta stjórn blaðsins)
og til fulltrúalýðræðis. Hlutafé
verður skipt nokkuð jafnt milli
þriggja eigendahópa - blaða-
manna, prentara og skrifstofu-
fólks. Blaðstjórn verður stjórn
hlutafélagsins (í henni eru aðal-
Frá kreppufundi starfsmanna Information. Lengst til vinstri eru þær Vibeke
Sperling og Anita Eldam sem hafa verið aðalritstjórar og framkvæmdastjóri.
Fyrir aftan þær er Knud Vilby stjórnarformaður starfsmannafélagsins.
ritstjórinn og fulltrúi frá hverjum
hinna þriggja eigendahópa, einn
starfsmannafulltrúi, kosinn al-
mennri kosningu, einn frá
smáum hluthöfum utan blaðsins
og einn frá félaginu Vinir Inform-
ation. Ennfremur verður í stjórn-
inni einn lögfræðingur og einn
þekktur menningarviti sem
stjórnin býður sjálf að taka sæti
með sér).
Þeir sem þessar hugmyndir
báru fram til sigurs á starfs-
mannafundinum tala um að það
lýðræði sem starfsmenn tóku upp
fyrir um það bil fimmtán árum sé
„staðnað“. Blaðið hafi lent í erf-
iðleikum svipuðum þeim sem
upp komu á frönsku blöðunum
Liberation og Le Monde - þar
tókst að rétta við ástandið með
björgunaraðgerðum og Inform-
ation líkir eftir þeim ráðstöfun-
um.
Ekki svo að skilja: breyting-
arnar sæta andófi á blaðinu. Ein
blaðkonan sagði sem svo: „Þetta
þýðir að við erum orðin þreytt á
að eiga blaðið sjálf og það er okk-
ur léttir að veíja okkur sterkan
mann til að ráða. Breytingarnar
eru skref í átt til forræðishyggju".
Önnur segir:
„Áætlunin þýðir, að við ýtum
vandamálunum yfir á eina mann-
eskju vegna þess að við erum
hrædd við að taka sjálf á okkur
ábyrgð“.
En semsagt: ákvörðun hefur
verið tekin. Hún reynir að brúa
bilið milli forstjóravalda og á-
hrifa starfsfólks með öðrum hætti
en áður var gert á því sérstæða og
merka blaði Information, og nú
er að sjá hvort lausnin reynist
betur en það beina lýðræði, sem
svo margir úr blaðaheimi hér og
þar um Norðurlönd hafa öfundað
Information af.
áb tók saman.
Tvö hljóðlót tímarit
Sagnir og Ný menntamál eru nýkomin út
Sáfrumskógur, sem íslenski
tímaritamarkaöurinn er orðinn
orsakar það að oft á tíðum
hverfa þau tímarit sem
áhugaverðusteru. Þaðeru
ekki endilega þau tímarit sem
hrópa digurbarkalega um
eigið ágæti og berja sérá
brjóst og reka upp stríðsöskur
að hætti apabræðra, sem
endilega er mestur fengur í.
Nýlega læddust tvö tímarit
hljóðlega inn á markaðinn án
þess að gera fréttastofum viðvart
áður en áskrifendur fengu ein-
takið í hendurnar. Bæði þessi
tímarit eiga það sameiginlegt að
metnaður er lagður í öll greina-
skrif og uppsetningu efnis. Ann-
að þessara tímarita er hreint
augnayndi þó svo að myndir séu í
svarthvítu en ekki í lit.
Þau tímarit sem hér um ræðir
eru 7. árgangur Sagna, tímarits
um sögulegt efni, sem Félag
sagnfræðinema gefur út og annað
tölublað 4. árgangs Nýrra
menntamála, sem Bandalag
kennarafélaga gefur út.
Einsog gefur að skilja eru þessi
tímarit ekki gefin út í því augna-
miði að raka að sem mestum
gróða á sem skemmstum tíma,
heldur ráða önnur sjónarmið
ferðinni. Ritum þessum er ætlað
að vera fræðandi og vekja urn-
ræðu um ýmis mál sem snerta út-
gefendur þeirra. Þeir sem standa
að baki útgáfunni eru ekki ein-
staklingar eða fyrirtæki heldur
hópar fólks sem eiga sameigin-
legra hagsmuna að gæta eða eru
að vinna að verkefnum á svipuðu
sviði.
Sagnir
Sagnir er mjög stórt rit, um 100
síður að stærð og einsog fyrr sagði
er mikið lagt í útlit þess, án þess
þó að fara út í smekkleysu, því
allt yfirbragð uppsetningar er
mjög stílhreint.
í tímaritinu er einkum leitað
fanga á tveim tímum, annarsveg-
ar á miðöldum og tímum Sturl-
unga og hinsvegar í nútímanum.
Hvort tilviljun ræður því að þessi
tvö tímabil eru tekin fyrir eða
hvort þetta er meðvituð ritstjórn-
arstefna skal ekki dæmt um hér,
en óneitanlega leiðir skálmöld
nútímans oft hugann aftur til
Sturlungaaldar.
Þórir Hrafnsson leiðir saman
skoðanir Árna Pálssonar, Ólafs
Hanssonar og Gunnars Bene-
diktssonar á Orækju Snorrasyni
og hallast á sveif með Gunnari,
sem telur að Órækja hafi fengið
óverðug eftirmæli. Sé tekið dærni
af umfjöllun ritsins um nútímann
má benda á grein um Kjarnorku-
vopn á íslandi, eftir Þorlák A.
Jónsson, sem Þjóðviljinn endur-
birti með leyfi höfundar fyrr í vik-
unni. Einnig er í ritinu fróðleg
samantekt eftir Helga Kristjáns-
son unr verkfallið 1955.
Ný menntamál
Ný menntamál er töluvert
öðruvísi tímarit. Það fjallar eink-
um um ýmislegt viðvíkjandi
skólamál, en skólamálum eru
ekki einkamál kennara því öll
höfum við sjálf gegnið í gegnurn
skóla og flest okkar verða þeirrar
ánægju njótandi að eignast af-
kvæmi sem einnig verða að öðlast
þá lífsreynslu að sitja á skólabekk
hvort sem þeim líkar betur eða
verr.
Ekki eru þó allar greinarnar
einangraðar innan veggja
kennslustofanna. Ingólfur Á. Jó-
hannesson er með þanka um höf-
undarétt og ljósritun í skólum og
Sigríður Haraldsdóttir með at-
hyglisverða grein um neytenda-
fræðslu framtíðarinnar og áhrif
fjölgunar fjölmiðla á slíka
fræðslu. Jón Hnefill Aðalsteins-
son ritar um frásagnalist fyrri
alda, sem er kafli úr útvarps-
spjalli hans um bók Heimis Páls-
sonar, samnefndri greininni.
Að lokum skal minnst á úttekt
Nýrra menntamála á því hversu
vakandi stjórnmálaflokkarnir
eru í skólamálunum. Er sú úttekt
framkvæmd þannig að borið er
saman hversu rnargar fyrirspurn-
ir, þingsályktunartillögur og
lagafrumvörp hver stjórnmála-
flokkur flutti á síðasta þingi. Nið-
urstaðan er sú að tveir flokkar
eru mest vakandi fyrir skólamál-
um á alþingi, Kvennalistinn og
Alþýðubandalagið. Sjálfstæðis-
flokkurinn og Bandalag jafnað-
armanna virðast hinsvegar hafa
minnstan áhuga á slíkum málum.
Alls flutti Kvennalistinn 16 mál
á síðasta þingi, Alþýðubandalag-
ið 11, Kratar 6, Framsókn 5 og
Sjálfstæðisflokkur og BJ einungis
3.
-Sáf
Sunnudagur 27. júli 1986 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 15