Þjóðviljinn - 19.09.1986, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Fjárskortur
kvennaathvarfsins
Kvennaathvarfiö í Reykjavík á nú við erfiöan
fjárhagsvanda að stríða.
Einsog eðlilegt telst leituðu konur á vegum
þess til borgaiyfirvalda um fjárstuðning. Emb-
ættismenn mátu ástandið þannig, að eðlilegt
væri að athvarfið fengi 500 þúsund króna styrk
frá borginni. Félagsmálaráð borgarinnar var
sömu skoðunar. Fulltrúar Sjálfstæðisflokksins í
ráðinu fundu enga meinbugi á styrkveitingunni.
í borgarráði brá hins vegar svo við, að Davíð
Oddsson og fulltrúar Sjálfstæðisflokksins á-
kváðu upp á sitt eindæmi að skera styrkinn úr
500 þúsund krónum niður í 160 þúsund.
Þetta er auðvitað fáheyrð framkoma. í raun-
inni var búið að samþykkja hina upphaflegu
veitingu, sannanlega þarfnaðist kvennaathvarf-
ið 500 þúsund króna, einsog embættismennirn-
ir höfðu mælt með.
Því miður er þetta enn eitt dæmið um átakan-
legan skilningsskort hjá Sjálfstæðisflokknum á
nauðsyn kvennaathvarfsins. Hvað eftir annað
hafa konurnar sem halda athvarfinu gangandi
jDurft að standa í erfiðu stappi til þess eins að fá
út greiddar þær upphæðir sem þó er búið að
samþykkja til athvarfsins á fjárlögum borgarinn-
ar. Þannig þráaðist borgin við að greiða út sam-
þykktan styrk í vor, og aftur í sumar. Eftir niður-
skurðinn núna er engu líkara en meirihluti borg-
arstjórnar sé athvarfinu beinlínis andsnúinn.
Þrátt fyrir skilningsskort borgaryfirvalda er
það eigi að síður bláköld staðreynd að það er
mikil þörf fyrir stofnun einsog kvennaathvarfið. í
flestum tilfellum er það spurning um andlega og
líkamlega velferð konu og barna hennar að geta
sótt undir verndarvæng athvarfsins. í undan-
tekningartilvikum getur skjól þess jafnvel skilið
á milli lífs og dauða.
Margir voru efins um þörfina fyrir kvennaat-
hvarf þegar það var stofnað í desember 1983.
Er nokkur þörf á slíkri stofnun í friðsælu samfé-
lagi smáþjóðar norður í höfum? - spurðu sumir.
Reynslan hefur tekið af öll tvímæli um það.
Aðsóknin hefur verið stöðug frá upphafi, og þó
heldur aukist síðustu misseri.
Á síðasta ári gistu 145 konur heimilið frá 18
sveitarfélögum og í fylgd með þeim voru 106
börn. Oftar en ekki er athvarfið yfirfullt en þar
sem er hjartarúm, - þar er líka húsrúm.
Ofbeldi inni á heimilunum hefur einatt verið
bannorð, og einsog samfélagið hafi kappkostað
að láta sem það væri því óviðkomandi. Blóðug-
ar barsmíðar ofbeldismanna á sambýliskonum
sínum voru til skamms tíma álitnar einskonar
einkamál fjölskyldunnar, og hin ógæfusömu
fórnarlömb áttu í engin hús að venda.
Þessu hefur kvennaathvarfið breytt. Dyr þess
standa opnar öllum konum í nauð, þar fá þær
skjól, hlýju og stuðning til að átta sig á tilverunni
og ráðgjöf um hvaða átta skuli leitað. Þær konur
sem á sínum tíma hrundu athvarfinu úr vör eiga
heiður skilinn, og samfélagið stendur í þakkar-
skuld við þær sem einungis verður greidd með
því að bregðast ekki þegar í nauðir rekur.
Bubbi Morthens lét sér ekki nægja að bölva
skilningsleysi íhaldsins á dögunum, þegar það
hélt eftir styrk sem þó var búið að samþykkja.
Hann bretti upp ermarnar og hélt konsert, sem
aflaði fjár til viðgerðanna sem nú er verið að
gera á húsakosti kvennaathvarfsins. Nú er
Bubbi og hans lið enn farið af stað og hafa
skipulagt hljómleika víðs vegar um landið til
styrktar kvennaathvarfinu. Þetta er svo sannar-
lega lofsvert framtak og við hin ættum að taka
það okkur til eftirbreytni. Auðvitað verðum við
að sjá til þess að kvennaathvarfið starfi áfram.
Allt gott fólk ætti að styrkja það, ekki einungis
með því að formæla sljóleika íhaldsins heldur
með því að senda athvarfinu fjárframlög.
Hamingjan lofi að Sjálfstæðisflokkurinn skilji
innan tíðar nauðsyn kvennaathvarfsins. Kann-
ski það hjálpi upp á sakirnar að upplýsa að á
síðasta ári var næstum helmingur, eða 42 pró-
sent, kvennanna sem komu í athvarfið meidd-
ar.
Ætla menn svo að halda því fram að það sé
ekki nauðsynlegt að halda athvarfinu gang-
andi? -ÖS
KUPPT OG SKORIÐ
Peningar og
listir
Bragi Ásgeirsson skrifar í gær
grein í Morgunblaðið þar sem
hann leiðir fram ýmsar röksemdir
fyrir því, að myndlistarmenn og
listmenning almennt eru engir
ölmusuþegar þjóðfélagsins“ eins
og svo margir halda. Hann nefnir
ýmisleg dæmi af því héðan og
þaðan úr heiminum, hvernig það
dæmi getur snúist við: Iistin verð-
ur mikil tekjulind borgum og
þjóðum þegar myndarlega er að
staðið og „gífurlegt fjárstreymi"
rennur „úr hirslum hins opinbera
til byggingar menningarmið-
stöðva um allan heim“.
Bragi heldur síðan áfram á
þessa leið:
„Árangurinn hefur ekki látið á
sér standa og þannig hefur að-
sóknin á margar menningarmið-
stöðvar orðið margfalt meiri en
hinir bjartsýnustu höfðu áœtlað í
upphafi, jafnvel 30 sinnum meiri
á einum staðnum og óbeinu tekj-
urnar gífurlegar, þótt þœr sjálfar
séu reknar með miklu tölfrœði-
legu tapi, hvað heildarkostnað
áhrœrir, en það skilar sér aftur
margfalt í ríkiskassann í tollum og
sköttum fyrir utan allar tekjurnar,
sem renna í hendur annarra aðila,
svosem fyrr greinir" (Átt er m.a.
við það að list dregur til sín fólk
sem fyllir hótel og veitingastaði
o.s.frv.
Hér kemur Bragi að hlutum
sem frjálshyggjumenn svonefn-
dir hugsa lítt um eða mistúlka.
Hayek og önnur átrúnaðargoð
þess hugsunarháttar segja gjarna
sem svo: hvers vegna ætti sá
minnihluti sem sækir þjóðleikhús
eða óperur (til dæmis í Vínar-
borg) að fá sína skemmtun
greidda niður úr sjóðum skatt-
borgaranna, með því að miðar
eru seldir langt undir kostnaðar-
verði? Slík viðhorf hafa Svart-
hausar ýmsir eða Dagfarar eða
Hannesar Hólmsteinar einatt
endurómað hér á landi. En þá er
því sleppt sem Bragi víkur að:
það er ekki einungis verið að
,greiða niður" menningarneyslu
fyrir tiltekinn minnihluta (á þeim
forsendum meðal annars að án
menningarlífs verði eitt þjóðríki
skelfilega leiðinlegt og rislítið).
Það er líka verið að fjölga er-
lendum gestum sem til lands
koma, það er verið að „greiða
niður“ gesti sem þyrpast til tiltek-
innar borgar og hafa þar dvöl -
meðal annars vegna þess að þar
eru söfn stórmerkileg eða söng-
hús góð.
Það er að sönnu leiðinlegt að
vera að veifa mjög þeim rök-
semdum, að það sé hægt að
græða á menningu eins og mörgu
öðru. Engu að síður var það ekki
út í hött hjá Braga Ásgeirssyni að
bregða á þetta ráð - sumir menn
skilja hvort sem er ekki annan
hjartslátt en þann sem kemur frá
„buddunnar lífæð“.
Góð og vond
hryðjuverk
Það var sagt hér í fréttaskýr-
ingu í gær, að sú alda hryðjuverka
sem nú gengur yfir Frakka og ar-
abískir aðilar standa að „virðist
ekki fara eftir neinu öðru en sín-
um eigin vitfirringarlögmálum".
Og að löngu sé svo komið, að það
sé nokkuð sama hvort áhrifa-
menn sýni nokkurn skilning þeim
vandamálum sem talin eru upp-
hafleg forsenda hryðjuverka (hér
arabískur málstaður í Austur-
löndum nær), eða hvort þeir
reyni að ná samkomulagi eða
ekki við hryðjuverkamenn:
„hryðjuverkamenn finna þeim
alltaf eitthvað til forátíu og halda
áfram að grýta sprengjutólum sín-
um í allar áttir".
Þetta er ekki nema satt og rétt.
Og því er þetta ítrekað hér, að
eitt af því sem hefur haldið
hryðjuverkahópum í gangi er
það, að mörg okkar hafa gengið
með þá þversögn í huga sem má
orða með þessum orðum hér:
„þinn hryðjuverkamaður er mín
hetja".
Menachem Begin, fyrrum for-
sætisráðherra ísraels, hóf feril
sinn í samtökum sem samkvæmt
skilgreiningu Breta, sem þá fóru
með umboðsstjórn í Palestínu,
stóðu í hryðjuverkum (sprengdu
m.a. í loft upp Hótel Davíðs kon-
ungs í Jerúsalem með miklu
manntjóni). En þeim, sem höfðu
ekki annað í huga en að stofna
ísraelsríki og það sem fyrst, var
sá sami Begin og félagar hans
sannar hetjur. Á sama hátt hafa
margir síðar verið tilbúnir til að
fyrirgefa Palestínumönnum
hryðjuverk, eins þótt bitnað hafi
á saklausu fólki, vegna þess að
þeir hafa samúð með þjóð í út-
legð. írar segja sjálfir flestir, að
þeir fordæmi hryðjuverk sem
IRA, írski lýðveldisherinn, frem-
ur - en um leið og liðsmenn hans
fara í hungurverkfall eða gera
eitthvað sem á þeirri stund sýnist
vera makleg málagjöld fyrir ein-
hver illvirki framin á kaþólikkum
í Belfast eða Derry - „þá lifnar
ólöglega hjartahólfið í okkur“.
Og svo framvegis. Menn hafa í
ríkari mæli en þeir vilja viður-
kenna sjálfir tilheigingu til að fyr-
irgefa sumum hermdarverka-
mönnum vegna þess, að þeir hafa
einhverjar tilfinningar til þess
málstaðar sem þeir kenna sig við.
Fyrirgefa þeim það sem aðrir eru
fordæmdir fyrir.
Því er það nauðsynlegt að hver
taki til í sínu sálartetri í þessum
efnum. Það er rétt að ýmislegt af
því, sem kallast hermdarverk,
hefur verið framið á ábyrgð göf-
ugra hugsjónamanna. I upphafi
að minnsta kosti. En það virðist
lögmál samtaka sem hryðjuverk
stunda, að þau versna eins og
skítur í regni, þau verða skálka-
skjól fyrr eða síðar fyrir glæpa-
menn af ýmsu tagi, fyrir háska-
lega einstæðinga, jafnvel fyrir
persónulegan hefndarþorsta. Að
lokum er ekki annað eftir en
morðið eitt.
Meira að segja banatilræðið
við einræðisfól eins og Pinochet
kallar lítt á samúð með þeim sem
að verki eru. Eins víst að það hafi
þau áhrif fyrst og fremst, þegar
upp er staðið, að efla nokkuð
stöðu karlsins í Chile meðal
þeirra sem tekið hafa þátt í því að
halda uppi valdakerfi hans. Þeir
fara að hugsa - ja verðum við
ekki allir drepnir ef karlinn fer?
Og taka undir við hefndarráð-
stafanir hans. ÁB
DJÓÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsís
og verkalýöshreyfingar
Utgefandi: Útgáfufólag Þjóöviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur Skarphóðins-
son.
Fréttastjórl: Lúövík Geirsson.
Blaöamenn: Garðar Guðjónsson, Ingólfur Hjörleifsson, Kristín Ólafs-
dóttir, Magnús H. Gíslason, Mörður Árnason, Sigurdór Sigurdórsson,
Siaurður Á. Friðþjófsson, Valþór Hlöðversson, Vilborg Davíðsdóttir,
Víðir Sigurðsson (íþróttir), Ingvi Kjartansson (Akureyri)
Handrita- og prófarkalesarar: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlit8teiknarar: Sævar Guðbjömsson, Garðar Sigvaldason.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Magnús Loftsson.
Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Ásdís Kristinsdóttir, Guðbergur Þorvaldsson, Olga
Clausen.
Símvarsla: Katrín Anna Lund, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmóðir: Ólöf Húnfjörð.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Hörður Oddfríðarson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ólafur Björnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, rítstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumula 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 50 kr.
Helgarblöð: 55 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 500 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 19. september 1986