Þjóðviljinn - 25.01.1987, Blaðsíða 2

FLOSI
\iku
skammtur
af sigurför smokksins
Og ég sem hélt að ég væri ungur í anda.
Kannske höldum við það endlaust, gömlu
mennirnir, alveg þangað til við geispum golunni,
eða þá að eitthvað annað kemur upp á sem
sannara reynist.
O tempora, o mores, sagði Marcus Tullius
Cicero á síðustu öldinni fyrir kristsburð og gætu
þessi orð verið vísbending um það að fleirum en
mér hafi einhvern tíma í sögu mannsandans
blöskrað siðir samtímans.
Mér dettur þetta bara svona í hug í sambandi
við „smokkaballið", sem nemendur Fjölbrautar-
skólans í Breiðholtinu efndu til í vikunni og hefur
vonandi endað eins og til var stofnað.
Nú vona ég að enginn ætli mér það, að fara
að hneykslast á jafn tímabæru og undursam-
legu tiltæki eins og því að láta smokk fylgja
hverjum aðgöngumiða á barnaböll. Þvert á móti
fagna ég því að æskublómi landsins skuli orð-
inn reynslunni ríkari í kynferðismálum og með
það á hreinu að skólaböll enda jafnan á því að
allir fara heim að gera do-do.
Mér hefur stundum fundist að smokkurinn
nyti ekki þeirrar virðingar í mannlegu samfélagi
sem honum ber. Frá því að ég man eftir mér
hefur notagildi þessa undragagns og umræða
um verkfærið sjálft alltof oft verið látin liggja í
þagnargildi og það jafnvel svo að maður gæti
látið sér detta í hug að einhverjum hafi í gegnum
tíðina þótt skoðanaskipti, rökræður og létt rabb
og smokkabrúkun óviðeigandi í barnaboðum,
eða jafnvel heyrði undir feimnismál.
Nú hefur hinsvegar brugðið svo við að, fyrir
atbeina félagslega sinnaðra uppfræðara, hefur
smokkurinn verið hafinn til þess vegs sem hon-
um ber og það svo að alls staðar þar sem fleira
en tvennt kemur saman er umsvifalaust farið að
tala um smokka og það hvar, hvenær og hvers
vegna já og hvernig þeir séu notaðir.
Nú eru allir hættir að tala um tíðarfar og afla-
brögð, fræðslustjóra og horfur í þjóðmálum,
hvað þá listir og vísindi, menningu og mennt.
Nú talar helst enginn lengur um neitt nema
smokka.
Guð láti gott á vita.
Það er af sem áður var, þegar virðingin fyrir
smokknum var í slíku lágmarki að skólastrákar
sögðu um þetta undraverða öryggistæki að það
væri svipuð ánægja að gera do-do með smokk,
eins og að éta karamellu með bréfinu á.
Mér finnst það mikið fagnaðarefni að nem-
endur í Fjölbrautarskólanum í Breiðholtinu skuli
hafi riðið á vaðið með að láta smokk fylgja hverj-
um aðgöngumiða á dansleiki og sú forsjálni er
sannarlega til fyrirmyndar að dömurnar skuli
líka fá smokk, því „skipting útávið" er alltaf
hugsanleg eftir skólaböll.
Þegar ég var unglingur var það til siðs að
binda hnút á vasaklútinn sinn til að minna mann
á eitthvað sem maður átti ógert.
Nú þurfa börn og unglingar ekki annað en að
líta á aðgöngumiðann sinn og þá rifjast upp fyrir
öilum hvað það er sem þarf að koma í verk í
snarheitum.
Sannleikurinn er sá að hyldýpi vanþekkingar-
innar um kynferðismál hefur til skamms tíma
verið ríkjandi meðal æskufólks á íslandi. í Fjöl-
brautarskólanum í Breiðholti mun þaðtil dæmis
hafa verið ríkjandi skoðun skólapilta, fyrir
smokkabyltinguna, að tippið væri bara til að
pissa með því. Atferlisfræðingar félagsmála-
deildar munu hins vegar telja að telpurnar hafi,
sem betur fer, verið ögn fróðari um lífsins gang
og stundum miðlað piltunum af sáralítilli þekk-
ingu.
Þessi átakanlega fáfræði um eðli uppáferða
stafar auðvitað öðru fremur af því að kennarar
og kennslukonur hafa með öllu vanrækt að gefa
nemendum kost á verklegri sýnikennslu í
rekkjubrögðum og er ekki að vita hvert þessi
fáfræði hefði getað leitt æskublóma þjóðarinnar
ef sigurför smokksins hefði ekki hafist með
glæsibrag fyrir tilstilli námfúsra og sjálfmennt-
aðra nemenda, sem gert hafa smokkinn að
tákni Fjölbrautaskólans f Breiðholti.
Með sigurför smokksins er brotið blað. Atferli
unga fólksins í landinu mun taka stakka-
skiptum. En nú ríður á að bera (Dað merki fram til
sigurs sem svo hátt var reist, sjálfan smokkinn.
Hann á ekki bara að fylgja aðgöngumiðum á
dansleiki, hann á og að fylgja bíómiðum og
boðskortum, hann á að vera á rúgbrauði bakar-
ans og á ketlæri slátrarans. Hann á að vera til
taks alls staðar þar sem hugsanlegt er að dragi
til tíðinda; í fjárhúsum, fjósum, hraðfrystihúsum,
rakarastofum, mjólkurbúum, osta- og netagerð-
um, prjónastofum, kennarastofum og flug-
stjórnarklefum.
Á öllum handslökkvitækjum ætti að vera
áfastur smokkur, því reynslan sýnir að þörfin er
oft mest þegar eldur er laus. Þegar neyðin er
stærst, þá er hjálpin næst.
Og þegar smokkurinn er þannig á hverju strái
geta unglingarnir óþvingaðir upphafið ástar-
leiki, þegar heim er komið, eins og fullorðna
fólkið í sjónvarpinu, ef mamma hefur bara látið
hendur standa framúr ermum og skverað leir-
tauinu af eldhúsborðinu áður en unga fólkið
kemur af ballinu.
Og smokkurinn leysir gamlar kreddur um sið-
ferði af hólmi.
Þess vegna á þessi gamla vísa ekki lengur
við í íslensku samfélagi:
Viljirðu ekki eiga börn
öruggt ráð ég þekki.
Góð er talin getnaðarvörn
að gera það bara ekki.
Kádiljákur
Davíðs
Fjölmiðlar hafa haft Davíð
borgarstjóra nokkuð milli
tannanna fyrir þær sakir, að
hann er að fá sér bíl, nánar
tiltekið Kádilják sem „er svo
sérstakur að það er ekki einu
sinni búið að smíða hann“
eins og segir í DV. Bíll þessi á
að kosta um þrjár miljónir
króna og komu minnihluta-
flokkar í borgarstjórn sér sam-
an um að það væri miljón of
mikið.
Ekkert má maður, sagði
einnvinur borgarstjórans í
heitum potti í gær.
Annar benti á það, að Davíð
hefði í þessu máli gert sig sek-
an um vítaverða firringu frá
samhenginu í íslenskum bók-
menntum.
Hvað áttu við? spurðu
menn.
Davíð, sagði maðurinn,
hefur gleymt því að þessi
Kádiljákur hans á sér frægan
2 SÍÐA - ÞJÓÐVILJIN^* ,?runnudagur 25. janúar 1987
og hlálegan langalangafa.
Það er Kádiljákurinn sem alls-
konar hæpnir menn, gott ef
ekki hyski, voru að stela hver
af öðrum í Atómstöðinni Hall-
dórs Laxness.
Síðan hafa oddvitar samfé-
lagsins haft vit á að panta sér
öðruvísi bíla. ■
ingasektir vera heldur lítil refs-
ing fyrir morð.“
Athugasemdir óþarfar. ■
Af eyðni
og smokkum
Myndin sýnir
og sannar
Furðu margir hafa það fyrir sið
að fá í hnén þegar Bandaríkin
ber á góma. Til dæmis var
myndbandarýnir DV á dögun-
um að skrifa um mynd - þar
segirfrá því, að lögreglumenn
skjóta saklausan mann til
bana, ekkjan leitar réttar síns
og eru henni dæmdar bætur.
Um þetta segir í umsögninni:
„Myndin sjálf sýnir og sann-
ar að bandarískt réttarkerfi
leitast við að hjálpa þeim sem
eru minnimáttar. Er það vel.
Hins vegar finnst manni pen-
Herferðin mikla gegn eyðni er
töluvert milli umræðu eins og
vonlegt er, ekki síst þegar það
kom á daginn, að frægir menn
í þjóðfélaginu höfðu verið
beðnir um að sýna gott for-
dæmi og láta Ijósmynda sig
með smokk.
Ekki eru allir jafn glaðir yfir
þessari framvindu mála - til
dæmis var þeirri kenningu
hreyft í pistli í Tímanum á dög-
unum, að með smokkauglýs-
ingaherferðinni væri þeim
boðskap dreift til unglinga að
„lauslæti í kynferðismálum sé
sjálfsagt, eðlilegt og eftirsókn-
arvert, en því aðeins aö menn
noti smokk."
Höfundur pistilsins segir
ennfremur:
„í stað kristilegs siðgæðis
er börnum og unglingum nú
innprentað að náðin felist í
smokknum, að kynnast hon-
um og lifa í samfélagi við
hann. Sá sem trúir á smokk-
inn og breytir samkvæmt eðl-
iskostum hans verður lang-
lífur í landinu."
. Við Þjóðviljamenn erum að
sönnu þekktir að allskonar of-
forsi og öfgum, en hér skulum
við játa okkur sigraða: okkur
skortir talsvert á hugmynda-
flug til að láta að því liggja að
margnefnd herferð sé í raun-
inni upphaf nýrra trúarbragða
í landinu.
Aftur á móti hefur okkur
borist vísa sem sögð er fram-
lag til málanna og á að lýsa
vonargleði skemmtanalífsins
á nýju stigi. Lagboði er að
sjálfsögðu Ólafur Liljurós:
Ein sat yfir flösku
- villir hann, stillir hann
átti smokk í tösku
þar rauður loginn brann...
Og bæti svo hver við eftir
vild. ■
Bráðsmitandi
geðbilun
Vilhjálmur Eyþórsson, ritstjóri
bókaflokksins íslenskur ann-
áll, hefur bæst í hóp þeirra
vösku manna sem standa í
því að kveða niður komma í
Morgunblaðinu með rökvísi
sinni og skynsemi. Að vísu
segir Vilhjálmur í nýlegri grein
að „deila við marxista er að
sýna blóði drifinni kenningu
þeirra virðingu sem hún á ekki
skilið" - en samt lætur hann
sig hafa það að leggja í
langan greinaflokk um þetta
pakk, og er það vel að fórnfýsi
og ósérplægni eru enn við lýðí
í landi.
Skýringartilraunir Vilhjálms
Eyþórssonar á andstæðing-
um eru kannski ekki sérlega
frumlegar, en hitt er svo víst
að þær eru afdráttarlausar og
ótvíræðar svo sjaldgæft er. Til
dæmis segir hann svo í blaði
sínu á fimmtudaginn: „Ég hef
stundum látið mér detta það í