Þjóðviljinn - 25.01.1987, Blaðsíða 13

Frelsi eða frjálshyggja
Kosningareru framundan á
íslandi og því eðlilegt að fólk
spyrji hver séu deilumálin og
um hvaðátökstandi.
Á tímabili rugluðust margir á
hugtökunum vinstri og hægri.
Krafan um blóðuga byltingu
hætti að heyrast og íhaldsöflin
sættu sig við félagslegar umbæt-
ur. Öll pólitík er eins, allir flokk-
ar mylja sama tóbakið, það er
sami rass undir öllum, urðu
margendurtekin orðtæki.
Frjólshyggjan
Hinn grimmdarlegi áróður
frjálshyggjumanna hefur nú að
nýju afhjúpað andstæðurnar.
Postular hinnar ómenguðu mark-
aðstrúar predika trúna á kerfið
sem er öllu æðra. Hin heilaga
niðurstaða markaðskerfisins er
skilgreind réttlát vegna þess að
hún varð til í kerfinu. Að einhver
verði undir er óhjákvæmilegt og
fráleitt að trufla kerfið til að að-
stoða þá einstaklinga. Kerfið
blífur, einstaklingurinn skiptir
ekki máli. Réttur hins sterka til
að hrifsa til sín, réttur eins til að
troða annan í svaðið, er sá réttur
sem allt skal beygjast undir.
Frelsi einstaklingsins felst í því að
hver skuli hugsa um sig og gefa
skít í hina.
Frelsi
einstaklingsins
Félagsleg viðhorf verkalýðs-
og vinstri hreyfingar, krafan um
samstöðu og gagnkvæma ábyrgð
eru í skarpri og ósættanlegri and-
stöðu við mannfyrirlitningu hinn-
ar svokölluðu frjálshyggju. Skilin
á milli hægri og vinstri dyljast
engum lengur. Við sem stöndum
vinstra megin viljum tryggja
hverjum einstaklingi frelsi frá
skorti, frelsi frá kúgun og yfir-
gangi. Við viljum tryggja börn-
unum frelsi frá því að týnast á
markaðstorginu. Við viljum veita
einstaklingnum frelsi frá óttanum
við örbirgð og eymd, veita öryggi
í ellinni, aðhlynningu í veikind-
um og veita einstaklingum að-
stöðu til þess að komast til þroska
og móta sitt eigið líf. Við viljum
auka og styrkja þjónustuna við
einstaklinginn. Hver einstakligur
skal hafa frelsi til flests nema
troða á frelsi hinna.
Átök um
líf okkar og vonir
Átökin á milli hægri og vinstri
eru opin og skýr barátta um það
hvort skuli sett hærra, dýrkun
markaðskerfisins eða manngildi
einstaklingsins. Hávaðaseggir
frjálshyggjunnar í Sjálfstæðis-
flokknum vilja berja niður sam-
hjálpina í íslensku þjóðfélagi.
Á þessu kjörtímabili hefur þá
brostið kjark til þess að fara fram
af fyllsta þunga en það er ljóst að
ekki skortir viljann. Sigur íhalds-
ins í kosningunum væri ósigur
fyrir það mannlega í okkur
öllum, áfall fyrir alla sem láta sig
meðbræður og systur einhverju
skipta. Framsókn er ekki líkleg til
að spyrna við fótum, þeir veður-
hanar snúa stéli stöðugt eftir
vindi. Það skiptir máli hvort of-
aná verður í kosningunum hægri
eða vinstri. Átökin snúast ekki
um gamanmál heldur líf okkar og
vonir.
Fólk vill samhjólp
í nýlegri könnun Félagsvís-
indastofnunar sem kynnt var í
Vinnunni, tímariti ÁSÍ, fyrir
stuttu kom skýrt fram að þjóðin
hafnar frjálshyggjunni og vill
Fyrirfram er ótryggt hvert Alþýðuflokkurnn mun halla sér að kosningum loknum...
styrkja félagslega þjónustu í
landinu. Könnunin sýnir að fólk
hefur tilfinningu hvort fyrir öðru
og telur fjarri að velferðarkerfið
sé komið í öfgar.
Aðeins 0.5-0.7% svarenda í
aldraða og 60% vill efla dagvist-
un barna.
Könnunin leiddi einnig í ljós að
fólk er andsnúið því að sjúklingar
greiði sjálfir meira af kostnaði við
heilbrigðisþjónustu eða að for-
Stjórnmál á
sunnudegi
Asmundur Stefánsson skrifar
könnuninni töldu að draga ætti
saman á þeim sviðum sem rakin
eru í hjálagðri töflu. Það má segja
að niðurstaðan sé sú að fólkið í
landinu sé einhuga um mikilvægi
opinberrar þjónustu, hluti fólks
er ánægður með þjónustuna eins
og hún er og hluti vill efla hana.
Sérstaka athygli vekur að 80%
aðspurðra vill efla þjónustu við
eldrar taki beinan þátt í skóla-
kostnaði með greiðslu skóla-
gjalda, jafnvel þó almennar
skattalækkanir kæmu á móti.
Kannski kemur mest á óvart í
könnun Félagsvísindastofnunar
að það eru ekki nema rétt rúm-
lega helmingur, 57%, sem telja
skattana hér á landi of háa. 38%
telja skattana hæfilega háa, 2%
telja þá of lága og 3% taka ekki
afstöðu. Á hinum Norðurlönd-
unum eru þeir hlutfallslega mun
fleiri sem telja skattana of háa,
Noregur 72%, Danmörk 73%,
Svíþjóð 86% og Finnland 90%.
Svörin við því, hvernig fólk vill
leysa fjárhagsvanda ríkisins,
benda til þess að óánægja með
skattana eigi rætur að rekja til
þess að fólki finnst sárt að greiða
sitt og sjá aðra, jafnvel betur
megandi, sleppa, því nær allir
kalla á aukið skattaeftirlit. Kraf-
an um réttlæti í skattakerfinu
kemur einnig þannig fram að um
60% vilja auka skatta á fyrirtækj-
um.
íslendingar vilja sýna fyrir-
hyggju og telja samhjálpina sjálf-
sagða. Kjósendur eru félagslega
sinnaðir og hafa ekki fallið fyrir
áróðri frjálshyggjunnar.
Er allt vinstri eins?
Könnun Félagsvísindastofnun-
ar sýnir að stuðningur við sam-
hjálp nær langt út fyrir raðir svo-
nefndra vinstri flokka. Orðhákar
íhaldsins tala greinilega ekki í
takt við vilja þeirra sem kjósa til
hægri. í kosningum ná hægri öflin
Viöhorf Lil nokkurra þúLLa opinberrar þjónusLu á Nordurlöndum
ísland Danmörk Finnland Noregur Sviþjóð
Heilbrigöisþjónusta: % % % % %
Ánægö(ur) 46.0- 56.0 62.0 15.0 56.0
Efla Samgöngumál/ vegagerö: 46.0- 35.0 28.0 75.0 37.0
Ánægö(ur) 24.0 50.0 43.0 35.0 39.0
Efla Dagvistun barna: 73.0 25.0 30,0 40.0 30.0
Ánægö(ur) 21.0 36.0 39.0 23.0 24.0
Efla Þjónusta viö aldraða: 60.0 36.0 39.0 23.0 24.0
Ánægö(ur) 16.0 26.0 26.0 9.0 27.0
Efla Skólakerfiö 80.0 63.0 60.0 80.0 48.0
Ánægö(ur) 38.0 37.0 43.0 45.0 29.0
Efla Almannatrygginga- kerfiö: 45.0 28.0 22.0 30.0 31.0
Ánægö(ur) Efla 35.00 42.0 — — — —
■ ' —
greinilega mun meira fylgi en
stefnan réttlætir. Vinstri flokk-
arnir eiga því að geta stóraukið
fylgi sitt.
Þá er eðlilegt að spyrja: er allt
vinstri eins? Alþýðubandalagið
hefur lýst vilja til samstarfs við
Alþýðuflokk og Kvennalista.
Þýðir það að sama sé hver flokk-
urinn er kosinn. Þeirri spurningu
verður hver og einn að svara fyrir
sig.
Kvennalistinn heldur uppi
góðum málflutningi á mörgum
sviðum en ég hef einhvern veginn
á tilfinningunni að þær vilji frekar
tala um málin en leita þeirra
málamiðlana raunveruleikans,
sem í boði gætu verið. Það sækir
að mér nokkur óvissa um það
hvort Kvennalistinn muni nota
atkvæði til mikils annars en orð-
ræðna, enda á hann erfitt með
annað sem þverpólitískur flokk-
ur.
Alþýðuflokkurinn hefur verið í
mikilli atkvæðasókn að undan-
förnu og víst eru atkvæðin betur
komin þar en hjá Sjálfstæðis-
flokknum. Vandinn með
Alþýðuflokkinn er hins vegar sá,
að fyrirfram er ótryggt, hvert
hann mun halla sér að kosningum
loknum. Hann gæti orðið snögg-
ur til hins versta samkomulags.
Sé aðhaldið frá Alþýðubandalag-
inu veikt er hætt við að við horf-
um á Alþýðuflokkinn fleygja sér í
rangt fleti, í eina sæng með íhald-
inu. Fólk finnur að Alþýðuflokk-
urinn á erfitt með að standa stöð-
ugur í þessu efni, enda virðist at-
kvæðasókn hans stöðvuð og fylg-
ið byrjað að síga.
Staðreyndin er sú, að Alþýðu-
bandaiagið eitt stendur báðum
fótum fast á vinstri vængnum og
er eini kostur þeirra kjósenda
sem vilja öfluga stefnu. Sterkt
Alþýðubandalag tryggir vinstra
fólki öflugan málsvara og veitir
hinum vinstri flokkunum það að-
hald sem nauðsynlegt er.
Átökin standa á milli hægri og
vinstri, á milli frjálshyggju annars
vegar og öryggis og frelsis ein-
staklingsins hins vegar. Fjöldinn
styður vinstri stefnuna og í kosn-
ingum verður það að skila sér á
réttan stað. Án sterks Alþýðu-
bandalags verður ekkert vinstri
sem skiptir máli.
ÞJÖÐVILJINN - SÍÐA ,13