Þjóðviljinn - 25.01.1987, Blaðsíða 16

AFMÆLI
Si
Sextugur í dag
Jóhann Þórðarson
hdl. frá Laugalandi, N-ís.
Þegar mér barst til eyrna í
haust, að góðvinur minn Jóhann
Þórðarson frá Laugalandi í
Djúpi, yrði sextugur á þessu ári,
nánar tiltekið 25.þ.m., varð það
mér enn ein sönnun þess hve tím-
inn rennur skjótt í sínum hljóð-
leik. Jóhann er af grónum ættum
hér við Djúp, bæði af Snæfjalla-
strönd í móðurætt, og Langadals-
strönd og var Halldór á Rauða-
mýri afi hans í föðurlegg.
Leiðir okkar lágu fyrst saman
síðla vetrar 1947 og lukum við
saman gagnfræðaprófi er voraði
það ár frá M.A. Engin kynni tók-
ust þó með okkur að sinni og eigi
heldur í háskóla og vorum við þó
samtíða þar nokkur ár. En er ég
tók brauð við Djúp 1956, með
aðsetri í Vatnsfirði og kom að
Melgraseyri minna erinda var
hann þar mættur og flest sumur
þaðan upp. Þeir gömlu sögðu, að
römm væri taug sú, er rekka
drægi föðurtúna til og fannst mér
þetta sannmæli áþreifanlega
sannast á Jóhanni. Alla tíð mun
hann hafa fylgst með málum hér
og framgangi þeirra hluta, er
nauðsyn eru hverju byggðarlagi
og kemur hér fram væntumþykja
hans um það hérað og þá sveit,
sem hann er úr runninn, taugin
sem þeir gömlu vissu, að ekki er
neinn bláþráðir í innra lífi margs
mannsins, heldur snar þáttur,
römm, lifandi, aflvaki góðra
hluta. Vil ég í því sambandi
minna á mikinn og góðan stuðn-
ing hans við kirkju á Melgraseyri,
er byggð var og mun aðstoð hans
vera nokkru þyngri á metum en
almennt er vitað. Minnist ég þess
með gleði, er hið nýja hús var vígt
fámennum söfnuði til notkunar
við hið bjarta Djúp, að þar var
mættur Jóhann Þórðarson við alt-
ari að lesa úr helgum ritningum
svo sem kirkjulegt ritúal út-
heimtir á slíkum stundum. Man
ég eigi hver orð okkur hafa í
millum farið við það tækifæri á
Melgraseyri, sennilega fá: við
höfum báðir skilið án orða það
sem þarna var að gerast. Skal
honum nú þakkað allt hans fram-
lag til kirkjunnar og alla aðstoð
við söfnuðinn fyrr og síðar. Vil ég
færa þér hinar bestu þakkir vor-
ar, prests og safnaðar, svo og
allra velunnara Melgraseyrar-
kirkju nær og fjær fyrir þitt
óeigingjarna starf, sem þú engin
laun hefur hlotið fyrir utan þá
gleði að sjá rísa af grunni gamla
bænhússins, er varð vindum að
bráð, nýtt og veglegt guðshús,
prýði sveitar þinnar.
Fleira mætti til tína er speglar
áhuga Jóhanns á velferð héraðs-
ms og íbúa þess, m.a. mátti
stundum sjá í blöðum ábendingar
í greinum hans um vegi og brýr,
en fáum byggðarlögum er nú
meiri nauðsyn á góðum sam-
göngum en voru, og kunnum vér
þakkir öllum þeim er þar að huga
eða að vinna og gildir slíkt eigi
síður nú á tímum nokkurra erfið-
leika í búskap og uggs nokkurra
um búsetu. - Það gladdi mig, að
vera staddur á æskuheimili þínu -
Laugalandi í Skjaldfanna'rdal -
þann 3ja jan. síðastliðinn, degi
Enoks, að vígja í hjónaband ungt
par, brúðurin af þinni ætt, og
söfnuðurnir báðir á „Ströndinni“
þar saman komnir að verulegu
leyti auk gesta aðkominna, finna
að hér hafði ekkert breyst er máli
skiptir. Fólk að vísu færra, en við
vígslu er við báðir vorum við-
staddir vetrardag einn fyrir 3 ára-
tugum eða svo, er faðir þinn sat í
öndvegi, nú bróðir þinn. Húsið
traust sem fyrr með sínar gömlu
bækur á loftinu, dalurinn fagur,
tunglið samt við sig og jökullinn í
nánd. Hvað vill maðurinn í þess-
ari jörð? - En sleppum frekari
hugleiðingum um guð og eilífð að
sinni.
Jóhann lauk prófi í lögum frá
Háskóla íslands á vordögum
1958 og hefur síðan stundað lög-
fræðistörf. Hafa margir héðan úr
héraði til hans leitað með sín mál,
og þótt ég sé ókunnugur störfum
hans á lögfræðilegu sviði er mér
eigi erfitt um þá ályktun af kynn-
um mínum við ættmenn hans, að
hann mun snjall vera í sinni fræði-
grein og halda fast á því máli er
hann að sér tekur.
Jóhann gekk að eiga myndar-
konu, Guðrúnu Halldórsdóttur
frá ísafirði, 1959 og eiga þau hin
mannvænlegustu börn. Kveðjur
til ykkar allra á afmælinu! Lifið
heil!
Vatnsfirði
á Antóíusarmessu 1986,
síra Baldur Vilhelmsson
Var félaginu nafn gefið og nefnt
Sjómannafélagið Báran, og var
það þannig fyrsta verkalýðsfélag-
ið hérá landi.
Ég veit ekki til að til sé neinar
fundarbækur frá fyrstu árum fé-
Iagsins. Ég hef gjört mér far um
að komast eftir ef nokkuð væri,
en því miður mun allt slíkt glatað
og fram að árinu 1902. Það sem
ég því skrifa um þetta efni verður
allt eftir minni. Ég veit ekki af
neinum sem eftir er af stofnend-
um og fylgst hafa með allan tím-
ann. Ég held að þar sé ekki að
ræða um neina nema mig einan,
og verð ég að játa að það er tölu-
vert farið að fyrnast yfir þetta
tímabil hjá mér svo að röðun
virðburðanna verður alls ekki í
réttri röð. Það sem ég skrifa um
þetta verður aðeins heildaryfirlit.
Þeir voru margir örðugleikarn-
ir sem við höfðum við að stríða
þessir örfáu brautryðjendur
verkalýðshreyfingarinnar, óvanir
félagslífi, þekkingarlausir á fé-
lagsmálum, og andstæðingar á
hverju strái. Við sem stóðum
fyrir félagsskapnum vissum að
við myndum gjalda þess hjá út-
gjörðarmönnum, en við horfðum
ekki í það; það varð að hafa sinn
gang. Við gjörðum það sem við
gátum til að efla félagið og fórum
ekki dult með. Við héldum fundi
í hverri viku í félaginu og út-
breiðslufundi öðru hvoru. Þegar
starfstímanum var lokið síðast í
febrúar 1895 voru félagar orðnir
60 og mun það hafa látið nærri að
vera einn þriðji hluti (ió) þeirra
sjómanna sem heima áttu í
Reykjavík. Þegar við svo komum
heim með haustinu var tekið til
óspilltra málanna. Var nú reynt
að fjölga í félaginu, og inn á við
að reyna að koma meira menn-
ingarsniði á sjómennina, sérstak-
lega að draga úr drykkjuskap sem
því miður var mjög almennur.
Ennfremur voru menntamenn
fengnir til að halda fyrirlestra, al-
menns efnis voru þeir samt og
gerðu að ég held lítið gagn. En
bindindisstarfsemin gjörði mikið
gagn sérstaklega með stofnun
goodtemplarastúkunnar „Drafn-
ar“ (1898) og síðar „Víkings“
(1904) sem báðar voru sjómanna-
stúkur.
Xí
Útbreiðsla
Mig minnir að það hafi verið árið
1896 sem við stofnuðum sjó-
mannafélag í Hafnarfirði. Okkur
var það ljóst að einir gátum við
litlu áorkað því eftir því sem þil-
skipastóllinn óx, fjölgaði að-
komumönnum sem sóttu á skipin
í félagsskap, en þessi út-
breiðslustarfsemi okkar gekk
seint. Við höfðum ekki neitt fé úr
LAUSAR STÖÐUR HJÁ
REYKJAVÍKURBORG
Þjónustuíbúðir aldraðra Dalbraut 27 óska
eftir starfsfólki í eftirtalin störf:
1. Þvottahús 75% starf
2. Vaktir 75% starf
3. Heimilishjálp 75%-100% starf
Upplýsingar gefur forstöðumaður í síma 685377
milli kl. 10.00 og 14.00 alla virka daga.
Umsóknum ber að skila til Starfsmannahalds
Reykjavíkurborgar, Póthússtræti 9,5. hæð á sér-
stökum eyðublöðum sem þar fást.
að spila því árstillög voru lág 1-2
kr. á ári, og þó það væri nú ekki
hærra gekk illa að innheimta.
Sjálfir vorum við félausir og gát-
um ekki kostað miklu til ferða-
laga, en reynt var að hafa tal af
sjómönnum, og hlera eftir því
hvort ekki mundi unnt að stofna
félag á þessum og þessum stað.
Um aldamótin var stofnað sam-
band sjómannafélaganna. Voru
þá ekki til fleiri félög til að stofna
sambandið en félagið Báran no. 1
í Reykjavík og 2 í Hafnarfirði.
Voru lög þess samband sem hér
segir. Sjá prentuð lög félagsins.
Var ég kosinn formaður sam-
bandsins og var það meðan sam-
bandið var til. Ég hafði góðan
vilja á því að efla félagsskapinn
og útbreiða hann en ég hafði ekki
neitt fé yfir að ráða. Hugkvæmd-
ist mér þá að færa í tal við Sigurð
Eiríksson regluboða goodtempl-
arareglunnar hvort hann sæi sér
ekki fært að greiða fyrir út-
breiðslu sjómannafélaga þar sem
hann færi um og skilyrði væru
fyrir hendi. Sigurður tók þessu
vel, hann stofnaði félagsdeildir á
Eyrarbakka, Stokkseyri, Kefla-
vík og Garði. Aftur hjálpuðum
við nokkir Bárufélagsmeðlimir
honum til að stofna hér í Reykja-
vík 2 stúkur, Víking og Skjald-
breið. 1903 voru félögin þessi:
Meðlimir
Báran No. 1 í Rvík. um 200
Báran No. 2 í Hafnarf um 60
Báran No. 3 á Eyrarb. um 70
Báran No. 4 á Akran. um 80
Báran No. 5 á Stokkseyri um 60
Báran No. 6 í Keflav. um 40
Báran No. 7 í Garði um 30
Sovétríkin
Vá-
gestur
viður-
kenndur
Sovétmenn þurfa ekki ein-
göngu að berjast við áfengis-
vandamál þjóðarinnar því nú
hafa verið gerðar opinberar
tölur um fíkniefnasjúklinga
Sovétríkjanna.
Á dögum Brésnefs var sagt
að um 2.500 manns notuðu
sterk fíkniefni í Sovétríkjun-
um, samkvæmt upplýsingum
stjórnarinnar nú eru þeir hins-
vegar 46.000 talsins.
Fjölmiðlar í Sovétríkjunum
hafa að undanförnu fjallað
töluvert um vandann. Hafa
þeir málað ástandið mjög
dökkum litum og bent á van-
mátt lögreglu og heilbrigði-
skerfis.
Yfirvöld hafa viðurkennt
að þau hafi sofið á verðinum.
Afleiðing þess er að lögregla,
fjölmiðlar, skólayfirvöld og
heilbrigðisyfirvöld hafa verið
grandvaralaus gegn þessum
vágesti.
-Sáf/Ny tid
inn og mun fundarbókin glötuð.
Þingfundir stóðu yfir 2-3 daga og
var helst rætt um kjör manna á
skútum og koma samræmi í þau.
Ennfremur var á undan þing-
kosningum rætt um hvaða af-
stöðu bæri að taka til þessara og
þessara þingmannaefna sem í
framboði voru þar sem félags-
deildir störfuðu. Kröfur þær sem
við gerðum til þingmannaefna
voru þessar:
1. Lög um skoðun skipa.
2. Vátrygging sjómanna.
3. Lækicun á tollum, beinir
skattar. Almennur kosninga-
réttur jafnt fyrir karla og kon-
ur.
Síðasta fulltrúaþing sjómanna,
stórdeildarþing eins og þau voru
kölluð, var haldið í febrúar 1909.
Þá hafði verið (1907) stofnað
Verkamannasamband íslands.
1906 var stofnað Verkamannafé-
lagið Dagsbrún, og var auðséð að
slíkur félagsskapur átti framtíð
fyrir höndum. Ég hafði á sínum
tíma gengist fyrir stofnun sam-
bands Bárufélaga og nú varð mér
það ljóst að það var ekki einhlítt
lengur. Átti ég nú tal við Sigurð
Sigurðsson búfræðing sem var
formaður Dagsbrúnar og við Þor-
varð Þorvarðsson sem var for-
maður Hins íslenska prentarafé-
lags. Kom okkur saman um að
semja frumvarp til laga fyrir sam-
band félaganna og <átti> hver í
sínu félagi síðan að flytja málið.
Var samband þetta með líku sniði
og samband Bárufélaganna,
kannski nokkuð yfirgripsmeira.
Félögin samþykktu frumvarpið,
þó breytti Dagsbrún nokkrum
greinum. Til dæmis höfðum við
sett inn í frumvarpið að samband-
ið skyldi beita sér fyrir lögleiðing
8 tíma vinnu, en Dagsbrún felldi
það ákvæði og setti aftur í staðinn
10 tíma vinnu. Samband þetta
hékk uppi í nokkur ár en lognað-
ist síðan útaf til óhamingju fyrir
verkalýðshreyfinguna alla. Sam-
band milli félaga slitnaði og náð-
ist ekki aftur fyrr en eftir að Al-
þýðusamband Islands var stofnað
1916. Tildrögin til. þess að Al-
þýðusamband íslands var stofnað
var það að ég hafði fengið leyfi
Dagsbrúnar til þess að hafa skrif-
að blað sem ég mátti lesa upp á
fundum þegar tími var til. 28.
október 1915 fékk ég tímajil að
lesa upp af blaði sem þá vár orðið
félagsblað með ritnefnd og öllu
mögulegu. Nokkrar umræður
urðu á eftir. Að þeim loknum
lagði ég til að kosin yrði nefnd til
þess í samvinnu við önnur verka-
lýðsfélög að stofna samband milli
félaga. Inefndþessavoruáfund-
inum kosnir Ottó N. Þorláksson
og Ólafur Friðriksson. Kosnir
vorú og nefndarmenn frá Prent-
arafélaginu.
540 meðlimir
Ekki voru sambandsþingin
fjölmenn, full tala mætti ætíð úr
Reykjavík og Hafnarfirði og
Akranesi, en fyrir hinar deilirnar
gekk ill að fá fulltrúa til að mæta,
gjörði það kostnaðurinn við
ferðalögin. Á tveimur þingum
mætti Sigurður Eiríksson einn
sem fulltrúi fyrir Eyrarbakka og
Stokkseyri. Frá sambandsþing-
unum mun engin fundarbók vera
til. Ritari sambandsins var Helgi
Björnsson, hann er nú löngu dá-
fcajFiórðunqssiúkrahúsið
á Akureyri
Óskar aö ráða sjúkraþjálfara til starfa. Upplýs-
ingar veitir Ankie Postma, sjúkraþjálfari í síma
96-22100.
Umsóknir ásamt upplýsingum um menntun og
fyrri störf, sendist Ankie Postma, fyrir 1. mars n.k.
Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri
16 SfÐA - ÞJÓÐVILJINN
Auglýsið í Þjóðviljanum