Þjóðviljinn - 01.03.1987, Blaðsíða 6

Nafnlaust smástirni: Er ekki gert ráö fyrir að hægt sé að vera byrjandi?
Á aldarafmœli kvikmyndaborgar:
í Hollywood
eru allir
hrœddir
Elisabeth Taylor og Joan Collins: Stjömudýrkunin ber hin undarlegustu blóm...
Nú í byrjun febrúar átti Holly-
wood aldarafmæli og var
þess minnst með hefðbundn-
um kampavínsflaumi og með
því að bæta marmarastjörnu
með nafni Natalie Wood á
Frægðargötu: nú getaferða-
menn troðið undirfótum nöfn
um 1800 kvikmyndaleikara
sem ódauðlegir eru gerðir
með þessum séstæða hætti.
Einn sérdeilis frómur lóða-
braskari, Harvey Henderson
Wilcox, efndi í byggð þessa fyrir
hundrað árum í Cahuengadal
fyrir vestan Los Angeles. Holly-
wood átti að verða fyrirmyndar-
bær guðhræddra og bindindis-
samra manna - en þegar ýmsir
straumar sameinuðust um að
gera staðinn að stórveldi kvik-
myndaiðnaðarins varð hann vett-
vangur Iífs sem margir munu í
huga sér tengja öðru fremur við
Sódómu og Gómorru.
Snorrabúð stekkur
Hollywood er nú ekki sá flott-
heitabær sem hann var á mestu
stórveldisdögum sínum á þriðja
og fjórða áratugnum, þegar hann
fóðraði atvinnulítið kreppuára-
fólk á glæstri draumaveröld,
skapaði háborg nýrra guða sem
tilbeðnir voru um allan heim og
bjó til helgisagnir ungrar og næst-
um sögulausrar þjóðar. Glæsi-
hótel og veitingastaðir þar sem
áður bjuggu og átu Hedy Lam-
arr, Jean Harlow eða þá Ronald
Reagan, eru nú sum hver athvarf
flakkara eða klámbíó.
Fyrr og síðar hefur einkennt
lífshætti Hollywood feiknarleg
spenna milli háspenntra drauma
um fræga sigra og raunhæfra
möguleika á að vinna í því
skrýtna happdrætti sem banda-
rísk kvikmyndagerð einatt hefur
verið. Og margir hafa brotnað
niður eða verið brotnir niður í
þeim sviptingum öllum. Saga
kvikmyndaborgarinnar úir og
grúir af furðulegum morðum og
sjálfsmorðum og dramatískum
dæmum af þeim sem hafa tortímt
sjálfum sé í dópi eða brennivíni,
Eitt sögulegasta sjálfsmorðið
framdi ung leikkona, Lillian
Millicent Entwislte árið 1932. í
örvæntingu sinni yfir kvikmynd-
afrægð, sem lét á sérstanda, klifr-
aði hún upp á ljósaskiltið míkla
með nafni bæjarins og henti sér
fram af stafnum H, sautján metra
háum. Og haft er fyrir satt, að
þriðjungur allra starfsmanna
kvikmyndaiðnaðarins banda-
ríska séu háðir annaðhvort áfengi
eða kókaíni.
Og nú bætist eyðni við sem
breiðist ört út í Hollywood. Þriðj-
ungur karlleikara þar eru homm-
ar, m.ö.o. tilheyra þeim hópi sem
í mestri hættu hefur verið. En það
er svo í anda þeirrar hræsni, sem
svo lengi hefur sett svip sinn á líf
kvikmyndaborgarinnar, að karls-
tjörnunar mega ekki vera hom-
mar. Og því er eyðni afneitað, -
breitt yfir sjúkdóminn - enda
þótt allir heimamenn viti hver
hefur látist af völdum þess sjúk-
dóms.
Nýir eigendur
En enn lifir Hollywood og mun
aldrei láta það um sig spyrjast að
þar ríki heimsslitastemmning.
Enn mæta umboðsmenn og stjór-
ar og stjörnur á ótrúlegum bflum
til tískuveitingastaða til að ráða
ráðum sínum og semja um til-
færslur á miljónum dollara. En
geta reyndar eins búist við því, að
þegar þeir koma aftur á vinnu-
stað sé búið að reka þá.
Kvikmyndaver í eigu alvaldra
stjóra eru ekki lengur til. Para-
mount hefur t.d. verið í eigu olíu-
hringsins Guif & Western síðan
1966. Transamerica keypti árið
1968 United Artists. Coca Cola
keypti Columbia Pictures árið
1982. Hinir nýju eigendur, auð-
hringastjórar á Austurströnd-
inni, bera lítið skyn á kvikmyndir
en eru þeim mun fljótari að
bregðast við sveiflum í fjármál-
um. Og reka menn umsvifalaust
um Ieið og einhver kreppuþefur
er í lofti. Sagt er að „liðsforing-
jar“ Hollywood fái ekki að hafa
mannaforráð nema svosem 18
mánuði að meðaltali. Nógir eru
til að taka við þeim sem fyrir borð
falla.
Ekki svo að skilja: elskulegt
var andrúmsloftið aldrei í Holly-
wood. Mógularnir Louis B. Mey-
er (MGM), Adolp Zukor (Par-
amount) og William Fox (20th
Century Fox) voru svosem engir
mannvinir. Listrænt frelsi skorið
niður við þeirra smekk og vilja.
En þeir voru að minnsta kosti af
lífi og sál í kvikmyndaframleiðsl-
unni, sem ekki verður sagt um
hina nýju eigendur iðnaðarins.
Hver rœður?
Stóraukinn framleiðslukostn-
aður setur og mikinn svip á líf
Hollywood. Það kostar að með-
altali 10-15 miljónir dollara að
búa til kvikmynd nú um stundir,
og þar fyrir utan þarf að setja 7
miljónir dollara í auglýsingar og
dreifingarkostnað. Engu að síður
er mikið framleitt - í fyrra var í
Los Angeles gerð 161 kvikmynd
og var þar um að ræða fimmtíu
prósent hækkun milli ára.
Myndbanda- og kapalsjónvarps-
markaðurinn hefur ekki dregið
úr afköstum kvikmyndaiðnaðar-
ins eins og margir bjuggust við.
En hinar nýju boðleiðir hafa
breytt mörgu um sjálfar myndirn-
ar. Aðstæður krefjast þess, að
gengið sé fyrirfram mjög ræki-
lega frá öllum ákvæðum sem lúta
að sölu og dreifingu. Slík samn-
ingagerð er orðin að flókinni list,
sem hefur gert lögfræðinga, sem
á slíkt kunna, að feikna valda-
miklum persónum og hálaunuð-
um eftir því. En menn þessir hafa
náttúrlega ekki hundsvit á kvik-
myndum, þótt þeir ráði því með
ákvörðunum sínum í hvaða
myndir skal leggja og hverjum er
hafnað fyrirfram.
Vegna þess að þessir menn eru
fáfróðir og hræddir um starf sitt,
taka þeir ákvarðanir í anda hinn-
ar minnstu áhættu. Heldur láta
þeir framleiða þriðju eða fjórðu
útgáfu af kassastykkjum (Rocky
IV, Star Trek IV, Police Aca-
demy III) en að þeir gefi minnsta
gaum að nýjum hugmyndum.
Enda segir kvikmyndapáfi
New York Times, Vincent Canby
um gæði þeirra mynda sem til
urðu í fyrra: „Ef við lítum á mestu
aðsóknarmyndirnar frá því sjón-
arhorni, að í þeim rætist sam-
eiginlegir óskadraumar okkar, þá
hljótum við að vera þjóð and-
legra sadista eða vanþroskaðra
heilaspunamanna, sem standa
blýfastir á þroskastigi fimmtánda
aldursárs". Verk eins og Platoon
(um stríðið í Víetnam) heyra til
undantekninga. Listaverk eins og
„Hanna og systur hennar" eftir
Woody Allen verða ekki til í
Hollywood heldur hjá óháðum
framleiðendum á Austurströnd-
inni.
Mikll er sú mœða
Reyndar eru allir hræddir í
Hollywood, hvort sem þeir sitja
efst á valdspýramíðanum eða
neðar. Blaðamenn eru hræddir
við að bera fram rangar spurning-
ar. Byrjendur eru hræddir um að
þeir muni ekki geta komið sér þar
fyrir á markaðnum þar sem eftir
þeim verður tekið. Enda ekki
nema von: hvert kvikmyndaver
fær 10 þúsund handrit og hug-
myndir á ári, ekki eru skoðuð
nema 70-100 af þeim og af þeim
verða í mesta lagi tólf að kvik-
myndum.
Handritahöfundar eru í vasan-
um á umboðsmönnum sem og
leikarar. Og það er eins og eng-
inn geri ráð fyrir því að einhvers-
staðar þurfi menn að byrja.
Leikarafélagið vill ekki að utan-
félagsmenn séu ráðnir til að leika
í kvikmyndum, en enginn fær fé-
lagsskírteini í því stéttarfélagi
nema hann hafi leikið í mynd sem
félagsbundnir menn báru uppi.
Og síðan eru 85% þeirra sem í
Ieikarafélaginu eru atvinnu-
lausir.
En þeir sem hafa „meikað
það“, og eru kannski einskonar
stjörnur, þeir eru skjálfandi á
báðum beinum um stöðu sína,
um framhald sinnar velgengni.
Engu líkara en að óvissuand-
rúmsloft sé búið til sérstaklega í
kringum þá. í angist sinni bregð-
ast þeir við með því að leigja sér
heilan her sérfræðinga, sem segir
þeim hvemig á að bregðast við
streitu, panta réttan blómvönd
frá réttri verslun, kaupa réttan
evrópskan bfl og pískar þá áfram í
miskunnarlausri líkamsrækt.
Samkvæmin era ekki afslöppun
heldur flókin og erfið kvöð, sem
einnig heimtar dýra sérfræði-
þjónustu í matargerð, innanhúss-
sícreytingum og niðurröðun til
borðs.
Kvlkmyndir og
veruleiki
Kvikmyndafrægðin getur svo
af sér marga undarlega siði og
viðhorf í hinni endalausu og
grimmu baráttu fyrir að komast í
sviðsljósið. í Hollywood verður
sá frægur sem má þjóna frægum
mönnum. Þar borga menn lækn-
areikninga með því að leyfa lækn-
inum að segja frá því að ÉG hafi
gengið til hans. Og hér verða
frægðarmenn fyrir þeirri merki-
legu lífsreynslu að verða að fela
sig á bak við lífverði og flókinn
öryggisbúnað gegn aðdáendum,
sem era reiðubúnir til að drepa
elsku stjörnurnar til að verða
frægir sjálfir.
Menn segja líka, að obbinn af
Hollywoodkvikmyndum komi
bandarískum veraleika harla lítið
við. Altént væri nær að ætla að
kvikmyndir væra veruleikanum
fyrirmynd en ekki öfugt. John
Hinckley, sem skaut á Reagan
forseta, var að líkja eftir bflstjór-
anum í „Leigubflstjóranum" eftir
Scorcese, sem tók gott og illt í
sínar hendur. Og fórnarlambið,
Reagan forseti? Hann baðst af-
sökunar á því nýlega að geta ekki
verið viðstaddur afhendingu
Óskarsverðlauna í Hollywood
vegna þess að „hér í Washington
er ég upptekinn í annarri bíó-
mynd sem er ekki búin fyrr en ég
er dauður“.
ÁB byggði á Spiegel
6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 1. mars 1987