Þjóðviljinn - 22.03.1987, Síða 9

Kristín Sigurðardóttir fornleifafræðingur: Við höfum fundið mikið af matar-
leifum, aðallega fiskbein, þannig að nú getum við farið að gera okkur betur
grein fyrir matarvenjum þeirra Bessastaðamanna.
Hér sjást rústastallarnir undir Bessastaðastofu og kvarnarsteinninn fíni, stráheill. Gólfefnið í horninu á bak við Vigdísi er
danskur sandur, - ja fínt skal það vera. Guðmundur Jónsson verkstjóri við gólflögnina I Bessastaðastofu, Guðmundur
Ólafsson fornleifafræðingur, frú Vigdís Finnbogadóttir og Kristín Sigurðardóttir fornleifafræðingur útskýra minjafundinn
fyrir blaðamönnum.
Fortíðin undir fótunum
Eins og komið hefur fram í
fréttum hafafundistmerkar
fornminjar undir Bessa-
staðastofu og fundust þær
þegar átti að fara að skipta um
gólf í stofunni.
Þegar blaðamönnum var var
boðið þangað að skoða, var kom-
in gryfja þar sem gólfið hafði ver-
ið, plönkum til að mjaka sér eftir
hafði verið tyllt meðfram veg-
gjunum og ofan í gryfjunni tipl-
uðu fornleifafræðingar og forseti
íslands eins og þau gengju á gulli.
Fornleifafræðingar telja að
íbúðarhús hafi staðið þar sem
Bessastaðastofa stendur nú
snemma á miðöldum en bærinn
hafi svo verið færður til og gamla
bæjarstæðið gert að öskuhaug
þar sem móösku var hent. Á 17.
öld eru síðan reist bæjarhús af
erlendri gerð á núverandi bæjar-
stæði Bessastaðastofu. Leifar
bindingsverkshúss, gólf og
veggjahleðslur ásamt munum frá
ýmsum tímum hafa nú fundist
undir Bessastaðastofu.
„Við teljum hér kominn hluta
konungsgarðsins svokallaða og
leifar af húsi landfógeta,” sagði
Guðmundur Ólafsson fornleifa-
fræðingur, en hann ásamt Krist-
ínu Sigurðardóttur fornleifa-
fræðingi hafa haft veg og vanda af
uppgreftrinum og verið á fjórum
fótum með skeiðar síðustu vik-
urnar.
„Þessar rústir eru líklega frá
fyrri hhluta 17. aldar, það sést
móta fyrir herbergjaskipan,
væntanlega verið stofur og lítið
skrifkames, efni rústanna er að
meginhluta kalk og sandur frá
Danmörku og múrsteinar frá
Skáni, einnig finnast timburleifar
í gólfum þannig að það fer ekkert
á milli mála að hér hafa stórhuga
menn byggt,” sagði Guðmundur.
„Þeir hafa ekki komið í fjöruna
héma úr því þeir fóru að flytja inn
sand frá Danmörku,” sagði Vig-
dís Finnbogadóttir.
„Hér hafa fundist gripir og
bein,” bætti hún við, „ég er nú
svo rómantísk í mér að ég fer
alltaf að ímynda mér eitthvað um
fólkið sem hefur handfjatlað
hlutina. Hér fundust t.d. brot úr
disk eða skál úr kínversku postu-
líni, eitthvað hefur líklega verið
grátið þegar hún brotnaði. Og
hver skyldi hafa reykt úr þessum
krítarpípum og sjáið þennan for-
láta kvarnarstein”
„Þetta er líklega einn fínasti
kvarnarsteinn sem við eigum
nú,” sagði Guðmundur, „hann er
úr einföldum glimmerskifersteini
og mjög haglega geður, höggnar
eru í hann jafnar raufar en óvíst
er um aldur hans”.
Þór Magnússon þjóðminja-
vörður sagði að það hefði alltaf
mátt búast við að einhverjar forn-
minjar fyndust á Bessastöðum,
en það er aldrei að vita hversu
heillegar þær eru. „Hér höfum
við verið mjög heppin því þessar
minjar eru mjög heiilegar”.
Tekin hefur verið ákvörðun
um að varðveita minjar þessar og
gera þannig úr garði að hægt
verði að opna þær almenningi til
skoðunar. Það verður að vísu
ekki hægt að gera strax því nú
liggur á að leggja gólf í Bessa-
staðastofu svo hægt sé að koma
henni í sitt rétta form. Garðar
Halldórsson húsameistari ríkisins
sagði að þessi fornminjafundur
gerði það að verkum að nú þyrfti
að ganga öðru vísi frá gólfinu en
ráð hefði verið fyrir gert. „Það
þarf að ganga öðru vísi frá að
neðan, einangra á milli svo að
kuldi og raki haldist fyrir neðan
svo rústirnar þorni ekki og
skemmist en jafnframt til þess að
rakinn komist ekki í gólf stofunn-
ar og skemmi það. Segja má að
það verði útihiti niðri en stofuhiti
uppi. Þetta verður timbur- eða
plankagólf sem sett verður nú í
Bessastaðastofu og verður það
sem líkast því sem talið er að það
hafi upprunalega verið.“
Áætlað er að varðveita rústirn-
ar þannig að til að byrja með
verða reistir stuðningsveggir utan
um stallana svo þeir aflagist ekki,
en síðar er áætlað að grafa djúpan
kjallara undir Bessastaðastofu til
að gera þær aðgengilegar og
verða þá undirstöðuveggir húss-
ins styrktir með bitum og kalk-
blöndu.
„Það er enginn vafi í mínum
huga að það verður að varðveita
þessar rústir,” sagði Vigdís,
„þetta eru slíkar menningar- og
byggingasögulegar minjar. Við
hljótum að ráða við að varðveita
þær.”
Vigdís sagðist hlakka til að
ganga um gólf Bessastaðastofu
þegar hún væri fullbúin á ný.
„Þá geng ég hérna á fortíðinni í
bókstaflegum skilningi”.
-ing
„Af hverju skyldi ekki hafa verið
lokið úrglasinu? Kannski hefur
eigandanum batnað svona
fljótt....“
Vigdís veltir vöngum yfir gömlu
meðalaglasi.
Sunnudagur 22. mars 1987, ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9