Þjóðviljinn - 30.08.1987, Qupperneq 2

FLOSI
af Hrafni
Ekki er gaman aö guðspjöllunum þegar eng-
inn er í þeim bardaginn, er haft eftir oröheppn-
um alþýðumanni íslenskum, og er ekki örgrannt
um aö hann hafi haft nokkuð til síns máls.
En það eru ekki bara guðspjöllin sem eru
gamanlaus án bardaga. Eiginlega er sama
hvaða spjöll það eru, þau geta varla orðið til
gamans og yndisauka fyrr en dregur til tíðinda
vegna þeirra og þau hafa annaðhvort verið
framin eða verið er að fremja þau.
Menn ættu að hafa hugfast að mörg af undr-
um veraldar verða ekki lýðum Ijós fyrr en spjöll
hafa verið á þeim framin.
Tökum til dæmis sardínudós. Einskis unaðar
verður af sardínudós notið, né skyggnst í
leyndardóma hennar fyrr en friðhelgi hennar
hefur verið rofin og hún spjölluð. Sama má
raunar líka segja um konuna. Kona sem ekki
má spjalla hefur lítinn tilgang eða gildi í mann-
legu samfélagi. Eða sviðakjammi. Er hægt að
hugsa sér nokkuð tilgangslausara og hjákát-
legra en friðbelgan sviðakjamma? Hann hefur í
mesta lagi, líkt og friðhelg kona , örlítið fagur-
fræðilegt gildi og búið. Hann hefur hvorki nota-
gildi né næringargildi. En um leið og friðhelgi
hans hefur verið rofin, og hann spjallaður, verð-
ur hans notið til þeirrar fullnustu, sem aðeins
sviðakjammi getur veitt.
Sama má raunar segja um sardínudósina og
konuna.
Það er tilefni þessarar heimspekilegu vanga-
veltu, að umræða um náttúruspjöll og varnir
gegn þeim er allt að kæfa um þessar mundir. Ég
er svosem ekkert að segja að það sé ekki ágætt
og af hinu góða, en stundum finnst mér einsog
menn ættu að gera svolítinn greinarmun á nátt-
úruspjöllum og náttúruspjöllum.
Það er að mínum dómi afar aðkallandi.
Tvímælalaust.
Ekki satt?
umsvif hins blóðþyrsta kvikmyndagerðar-
mannsog væri manni næst að halda-ef maður
vissi ekki betur - að Hrafn þessi ætti sér ekkert
annað takmark í lífinu en að murka líftóruna úr
öllu sem lífsanda dregur og helst með sem
kvalafyllstum hætti.
Það væri ógaman fyrir þann, sem byggir á
upplýsingu fjölmiðla, að vera fugl á himni, fiskur
í sjó eða ferfætlingur á láði og berast vitneskja
um Hrafn á næstu grösum. Grösum segi ég.
Ekki má gleyma því að jarðarblóminn er talinn
fölna þar sem Hrafn fer um og samkvæmt fjöl-
miðlum er í fótsporum þessa voðamanns jafnan
sviðið land, auðn og tóm.
Ægilegustu óhæfuverkin, sem framin hafa
verið að undirlagi Hrafns í sumar og hafa orðið
tilefni mikillar hneykslunar, blaðaskrifa og rétt-
látrar reiði, eru helst: það grimmdarinnar athæfi
að fara með nokkra hrafna útá sjó í litlum báti
með þeim afleiðingum að foglarnir urðu sjóveik-
ir, að láta tvo graðhesta fljúgast á í rigningu og
að láta dýralækni deyfa þrjá seli sem síðan voru
drepnir á hefðbundinn hátt.
Þetta er nú satt að segja all svakalegt og ekki
nema von að allar kellingar fljóti í öllu sem runn-
ið getur, ekki síst tárum.
Stundum hefur í þessu sambandi verið talað
um mannúð, en ég er nú þeirrar skoðunar að
selum eigi að sýna selúð, hrossum hrossúð og
hröfnum hrafnúð. Mönnum á hinsvegar að sýna
mannúð og kem ég nú að því sem ég ætla þó
ekki að fara mörgum orðum um, en það er
meðferðin á okkur tvífætlingunum sem hvað
eftir annað höfum tekið þátt í hildarleikjum
Hrafns. Nakinn maður hefur verið dreginn eftir
forinni með hníf í bakinu og ör í hjartastað sumar
eftir sumar, dag eftir dag og ekki hafa dýra-
verndarsamtökin látið á sér kræla. Hvað þá
mannaverndarsamtökin.
í þessu landi er það náttúruverndarráð sem
sér um að náttúruspjöll séu ekki framin, en ef
marka má fjölmiðla hefur það komið í hlut
Hrafns Gunnlaugssonar að fremja þau og
svona í framhjáhlaupi hin hrikalegustu óhæfu-
verk á dýrum merkurinnar.
Það hefur verið fróðlegt að fylgjast með því í
sumar, hvernig íslenskir fjölmiðlar hafa tíundað
En allt eru þetta þó smámunir hjá þeirri van-
helgun sem Hrafn hefur staðið fyrir í helgustu
véum þessa lands. Hér er átt við landsvæði
sem stefnt er að að banna fólki að koma á, af því
þar er svo fallegt og gaman að vera. Náttúru-
verndarráð virðist hafa þá bjargföstu trú, að
með þeim einum hætti sé hægt að koma í veg
fyrir náttúruspjöll, að öllu kviku sé bægt frá. Það
„Frelsið er loks innan seilingar, strákar! Mér finnst ég jafnvel heyra
niðinn í regninu..."
sér hver heilvita maður að voðinn er vís, til
dæmis á Þingvöllum, ef fólk heldur áfram að
koma þar, enda er staðurinn sem betur fer að
verða fremur óvinsæll vegna boða og banna,
og raunar allt til þess gert að fæla fólk frá staðn-
um, einsog vænta má þegar koma á í veg fyrir
náttúru- og helgispjöll.
Itrekað hefur Hrafn Gunnlaugsson framið
helgispjöll við Geysi í Haukadal með þeim
voðalegu afleiðingum að staðurinn er orðinn
vinsælasti áningarstaður þeirra sem hleypa
heimdraganum til að njóta (slands.
Það var semsagt Hrafn Gunnlaugsson sem
vakti Geysi aftur til lífsins fyrir sex árum, eftir að
hverinn hafði verið dauður í þrjátíu ár. Það var
einmitt 1953 sem Geysisnefnd var stofnuð,
nánar tiltekið þegar þessi heimsfrægi goshver
var hættur að láta á sér kræla. Auðvitað taldi
Geysisnefnd það meginverkefni sitt að vernda
og viðhalda ríkjandi náttúruleysi undursins.
Tæpum þrjátíu árum síðar að áliðnu sumri
1981 gerði svo Hrafn för sína að Geysi. Um
þann atburð segir orðrétt í hinni góðu bók:
- Og svo bar við að hann fór að Geysi í
Haukadal. Og mannfjöldinn sagði við hann:
„Ef þú ert sá sem þú segist vera, vektu þá
hinn dauða aftur til lífsins." Og hann lét
hreinsa rusl og kísil úr gamalli rauf í hver-
skálinni og sjá, hverinn vaknaði afturtil lífs-
ins og gaus fagurlega. En farísearnir,
verndar- og nefndarmennirnir sögðu:
„Hann hefur rofið helgidóminn, vanhelgað
goshverinn, framið hverspjall.“
En hann svaraði og sagði: „Náttúruundur
er ekki náttúruundur, nema það sé náttúru-
undur. Og þeir sem varna því að náttúruund-
ur geti haldið áfram að vera náttúruundur
fremja á því náttúruspjöll. Geysir er ekki
náttúruundur þegar hann gýs ekki, heldur
þegar hann gýs. Það eru því EKKI náttúru-
undraspjöll að láta Geysi gjósa, heldur nátt-
úruundravernd.
Og mannfjöldinn hrópaði einum rómi:
- Heill sé þér Hrafn hverspjallamaður.
Sannast hér hið fornkveðna:
Þat var ok.