Þjóðviljinn - 25.10.1987, Qupperneq 7

STEINRUNNH
3
NAT1TRÖLL?
Á undanförnum árum hefur
gustað um innviði launþega-
hreyfingarinnar. Kvarnast
hefurutan úrgamalgrónum
heildarsamtökum launþega.
Einstakir starfshópar hafa
sagt skilið við heildarsam-
tökin og kjósa að standa einir
og óstuddir í stéttabaráttunni.
Bókagerðarmenn sameinuð-
ust í eigin samtökum, Félagi
bókagerðarmanna, og sögðu
skilið við Alþýðusambandið,
Kennarasambandið sagði sig
úr lögum og lofum við Banda-
lag starfsmanna ríkis og bæja
og á stundum hafa talsmenn
fiskvinnslufólks haft orð á því
að réttast væri að segja skilið
við Verkamannasambandið
og stofna samtökfiskvinnslu-
fólks.
Óróleikinn stafar öðru fremur
af því að þessir hópar hafa talið
hagsmuni sína fyrir borð borna í
samfloti með þeim sem stærri eru
og er ekki örgrannt um að ætla að
sumir hópar hafi talið sig órétti
beitta í kjarasamningum af
fyrrum félögum sínum.
Skipulag verkalýðshreyfingar-
innar er í megin atriðum það
sama og það var í árdögum
hreyfingarinnar, að því undan-
skildu að til sögunnar hafa komið
ný heildarsamtök, s.s. BSRB,
með tilkomu nýrra starfstétta.
Þannig er skipulag Alþýðusam-
bandsins í stórum dráttum það
sama og við stofnun þess 1916,
þrátt fyrir breytta verkaskiptingu
og skekkt hlutföll milli atvinnu-
greina. Stærsta skipulagsbreyting
sem orðið hefur á Alþýðusam-
bandinu var 1938 með sambands-
slitunum milli ASÍ og Alþýðu-
flokksins.
í sem fæstum orðum byggist
núverandi skipulag ASÍ á að-
ildarfélögum, sem standa saman
af þeim sem vinna sömu störf,
hafa sömu menntun og búa í
sama byggðarlagi. Þessi félög
mynda síðan með sér starfs-
greinasambönd, s.s. Verka-
mannasambandið, Landssam-
band iðnverkafólks og Sjó-
mannasambandið. Þó að aðildin
að ASÍ, sé að forminu til í gegn-
um landssamböndin og/eða beina
aðild félaganna, eiga félögin í
raun milliliðalausa aðild að Al-
þýðusambandinu, þar sem þau
kjósa beinni kosningu til þings
sambandsins.
Atvinnuhátta-
breytingar
og skekkt
hlutföll
Enginn þarf að leiða getum að
þeim breytingum sem átt hafa sér
stað í atvinnuháttum hér á landi
síðan Alþýðusambandið var
Stendur skipulag
verkalýðshreyf-
ingarinnar í vegi
fyrir árangurs-
ríkri kjarabar-
áttu? Er óhjá-
kvœmilegtað
skipulag verka-
lýðshreyfingar-
innar verði sett í
uppskurð? Ber
að stefna að ein-
um heildarsam-
tökum launþega?
stofnað. Tækniþróun og síðar
sjálfvirkni hefur leitt til ger-
breytinga á flestum sviðum at-
vinnulífsins. Nýjar starfsgreinar
hafa komið til sögunnar, verka-
skipting hefur aukist og starfs-
stéttir sem áttu sitt vaxtarskeið
fram yfir miðbik aldarinnar mega
í dag muna sinn fífil fegri.
Skipulagslega hefur verkalýðs-
hreyfingin verið illa í stakk búin
að aðlaga sig breyttum aðstæðum
á vinnumarkaðinum. Tilkoma
nýrra starfshópa og breytt inn-
byrðis hlutföll milli starfstétta
hefur haft mikil áhrif á innri sam-
setningu verkalýðshreyfingarinn-
ar.
Þetta hefur komið glöggt fram í
erjunum innnan Verkamanna-
sambandsins undanfarið. Með
breyttu hlutfalli hinna ýmsu
starfshópa innan aðildarfélaga
VMSÍ, er óhjákvæmilegt að þeir
hópar sem helst hafa orðið fyrir
barðinu á tæknibreytingum og
breyttri verkaskiptingu undan-
farinna áratuga, megi sín lítils
gagnvart öðrum starfshópum
sem hafa vaxið þeim yfir höfuð.
- Við núverandi skipulag
verkalýðshreyfingarinnar er nán-
ast óhjákvæmilegt að einhverjir
verði útundan og gleymist hrein-
lega í kjarasamningum, sagði
Þórir Daníelsson, framkvæmda-
stjóri Verkamannasambandsins.
- Þegar starfsheitin sem samið
er fyrir eru farin að skipta hundr-
uðum, er alltaf sú hætta fyrir
hendi að hagsmunir fámennustu
hópanna gleymist. Þetta er ekk-
ert sérstakt innanhússvandamál
hjá Verkamannasambandinu.
BSRB á við svipuð vandamál að
etja, sagði Þórir.
Skipulag ASÍ
rœtt í þaula
Allt frá því laust fyrir 1960 hafa
ýmsir innan Alþýðusambandsins
ámálgað að þörf væri á að aðlaga
skipulag jress breyttum aðstæð-
um. í kjölfar sérstakra skipu-
lagsumræðna innan sambandsins
hafa skipulagsbreytingar verið
samþykktar í þrígang. Fyrst á
þinginu 1960 og aftur 1980 og
1984, er fyrri samþykktir voru ár-
éttaðar.
Þau atriði sem helst hafa þótt
gagnrýniverð við uppbyggingu
Alþýðusambandsins, eru einkum
af tvennum toga. Annars vegar
að grunneiningarnar, hin fjöl-
mörgu staðbundnu félög, eru
flest of fámenn til að geta rækt
hlutverk sitt sem skyldi. Ljóst er
að bolmagn flestra aðildarfélaga
ASÍ getur tæplega verið mikið
þegar litið er til félagafjölda
þeirra. Af 238 aðildarfélögum
ASÍ árið 1985, töldu aðeins 9 fé-
lög, eða 3.8% félaganna, fleiri en
1000 félagsmenn. Tæpur helm-
ingur aðildarfélaganna, eða
42%, höfðu innan sinna vébanda
50 félagsmenn eða færri.
Hins vegar er nefnt að félags-
aðild eftir starfsgreinum orki letj-
andi á árangursríka stéttarbar-
áttu, þar sem verkafólk innan
sömu atvinnugreina og vinnu-
staða er tvístrað í mismunandi fé-
lögum. í umræðubæklingi ASÍ:
VERKALÝÐSHREYFINGIN VERKALÝÐSHREYFINGIN VERKALÝÐSHREYFINGIN VERKALÝÐSHREYFINGIN
Sunnudagur 25. október 1987 iÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7