Þjóðviljinn - 25.10.1987, Síða 8

LEIÐARI
Skipulagskreppa
vevkalýðs-
hieyfingarinnar
Tími stóru samflotanna í kjarasamningum er liðinn, er
oft haft að orði og er margt til í því. Hvers kyns sérhyggja
og innbyrðis væringar innan verkalýðshreyfingarinnar,
verða æ algengari. Skeytingarleysi hinna ýmsu hópa um
kjör og hagsmuni annarra færist í vöxt og hver reynir að
ota sínum tota sem best hann getur. Heildarsamtök
launþega, ASÍ og BSRB hafa mátt sjá á eftir stórum
starfsgreinahópum, sem telja hag sínum betur borgið
utan heildarsamtaka verkafólks.
Sumpart stafar þessi óróleiki af þeirri skipulagslegu
sjálfheldu sem verkalýðssamtökin hafa komið sér í.
Staðreyndin er sú að þrátt fyrir margslungnar breytingar á
atvinnuháttum landsmanna síðustu áratugina og gjör-
breytta verkaskiptingu, er skipulag samtaka launafólks
að mestu það sama í dag og það var í árdaga hreyfingar-
innar.
Engu líkara er en að tíminn hafi staðið í stað þar sem
skipulag verkalýðshreyfingarinnar er annars vegar og
samsetning verkalýðsstéttarinnar sé sú sama og á fyrstu
áratugum aldarinnar. Þótt núverandi skipulag, sem bygg-
ist á staðbundnum félögum ófaglærðra verkamanna,
starfsgreinafélögum og félögum faglærðra, sem ýmist
eru skipulagslega tengd á landsvísu, eða ekki, hafi hent-
að vel í lítt verkskiptu samfélagi við upphaf iðnbyltingar
hér á landi, er annað uppá teningnum í dag.
Nýjar starfsgreinar hafa myndast og innbyrðis hlutföll
hinna ýmsu starfshópa, hafa breyst og ýtt undirójafnræði
innan samtaka launafólks. í stað undantekningar heyrir
það til reglu að vinnufélagar á sama vinnustað skiptist
upp á milli aragrúa stéttarfélaga og sæti ólíkum kjörum
eftir mismunandi kjarasamningum.
Á undanförnum þremur áratugum eða svo hafa margir
bent á að núverandi skipulag verkalýðshreyfingarinnar
ýti undir óeiningu og standi í veginum fyrir samheldni
stéttarinnar og árangursríkri stéttarbaráttu, eða eins og
segir í greinargerð með skipulagstillögum, sem sam-
þykktar voru á þingi ASÍ árið 1960: „Núverandi skipulag -
eða öllu heldur skipulagsleysi - samtakanna er ekki í
neinu samræmi við þá atvinnubyltingu, sem átt hefur sér
stað hér á landi síðustu áratugina.
Ætli verkalýðssamtökin að vera hlutgeng í því þjóðfé-
lagi, sem þannig er að mótast, verða þau að aðhæfa sig
þessari þróun, skera af sér vankanta, sem þegar eru í Ijós
komnir, og byggja skipulag sitt og starfshætti á þann veg,
að samtökin geti mætt hverjum nýjum viðhorfum með
fullum styrk“.
Þrátt fyrir nær þriggja áratuga gamla samþykkt ASÍ-
þings um breytt skipulag og síðar endurtekna áréttun, um
að atvinnugreinaskipulag verði tekið upp, þar sem vinn-
ustaðurinn verði gerður að grunneiningunni í skipulagi
verkalýðshreyfingarinnar og starfsmenn í sömu atvinnu-
grein heyri til sama stéttarfélagi, hefur staðið á efndun-
um.
Þau ánægjulegu tíðindi hafa nú gerst, að Verkamann-
asambandið hyggst ríða á vaðið og breyta uppbyggingu
sambandsins. Fyrir þingi VMSÍ liggja tillögur að sam-
bandinu verði skipt í deildir eftir starfsgreinum og þar með
verði að hluta orðið við breyttum aðstæðum.
En meira þarf til, svo að skipulagi verkalýðshreyfingar-
innarverði komið íviðunandi horf. Þórir Daníelsson, fram-
kvæmdastjóri sambandsins, segir í blaðinu í dag, að
hann vonist til að breytingarnar innan VMSÍ geti orðið
fyrsta skrefið að öðru og miklu stærra skrefi.
Þau vandamál sem VMSÍ hefur átt við að glíma, eru
ekki sérstakt innanhússvandamál á þeim bæ - heldur
vandamál verkalýðshreyfingarinnar í heild. Á þetta benda
þeir Hrafnkell A. Jónsson, á Eskifirði, Helgi Guðmunds-
son, hjá MFA, og Kristján Thorlacius, formaður BSRB, í
blaðinu í dag.
Eigi atvinnugreinaskipulagið að verða að veruleika og
gagnast sem skyldi, þarf að taka skipulag heildarsam-
taka launafólks til endurskoðunar og stefna að samein-
ingu ASÍ og BSRB í ein heildarsamtök, þarsem nógu hátt
væri til lofts og rúmt til veggja fyrir allt launafólk, óháð því
hvort það vinnur hjá einkafyrirtækjum eða ríki og borg og
án tillits til starfsheitis og fagþekkingar. Verum þess
minnung að saman flytjum við fjöll, en sundruð leggjum
við steina í götu hvers annars.
-rk
S°{vhóls>
hefur knmiA ,
DIOÐV
ASÍ-BSRB
Hvatt tilsa
HrafnkellA. Jónsson hveíur til samruna A
Kristján Thorlacius, formaður BSRB: Nýli
hettafrá þessum armi verkalýðshreyfingarinn
ekki staðið í vegifyrir samstarfi vic
Kristjíi
Bandalag
baja, sag
eftiráliti
É g hef lengi TeriO þeirrar skoO-
t unar aö margsldpt og klofin
verkaiýOshreyfing gerOi ekki 50r-
um gagn en atvinnurekendum.
Ég teldi beppilegra aO ASI og
BSRB heíOu samstarf um mótun
samrscmdrar taunastefnu og
stefnt verOl aO uppbyggingu
heiidarsamtaka launafóiks, sagOi
HrafnkeU A. Jónsson, formaOur
verkalýflsföagsins Arvakurs 4
Eskifiröl. 5
1 Hrafnkeliviðrarsömuskoðan-
ir f greinargerð með tillögu til
þings Verkamannasambandsins
um að skorað verði 4 miðstjóra
ASt að lagðar verði fram á næsta
ASÍ-þingi mótaðar tillögur til
- breytinga á uppbyggingu og
starfsháttum verkalýðshreyfing-
arinnar.
- Núverandi skipulag verka-
lýðshreyfingarinnar hefur leitt til
algerrar ringulreiðar í baráttu
launþega fyrir bættum kjörum. t
staðinn fyrir einhuga hreyfingu
með skýr markmið og öflugan
stuðning tugþúsunda féiaea á há)í„gun-
Jzsr^’JL
^“Pverfliff í dag
; * "*»■*
markaðan hluta þjóðarkökunn-
ar, segir HrafnkcU í grcinargcrð-
inni.
Hrafnkels, að það h
staðið á BSRB að cfh
samtakanna.
! « f • i i f r _-r i w m
Kristján Thorlacius: Aukið samstarf ASÍ og BSRB gæti verið
grundvöllur að samruna hreyfinganna
nnm^mfs*n,b»'ids|ii„„m
. Jón Karlssn!,P“!a8JaunÞegahrevfi„—
um nýtt skipulag, frá 1984, er
bent á nokkur atriði sem mæla
gegn starfsgreinaskiptingunni:
- Á sama vinnustað er fólk úr
mörgum stéttarfélögum.
- Unnið er eftir mörgum og oft
mjög mismunandi samningum á
sama vinnustað.
- Togstreita og tortryggni milli
félaga og sambanda er algeng.
- Launamismunur er mikill og
fæst oft ekki upplýstur.
Vinnustaðurinn
grunneiningin
Á þingi Alþýðusambandsins
1960 var samþykkt að skipulagi
sambandsins yrði breytt á þann
veg að það samanstæði af lands-
samböndum atvinnugreina, þar
sem miðað yrði við að aðeins eitt
atvinnugreinasamband eigi aðild
að hverjum vinnustað. Jafnframt
var samþykkt að í kaupstöðum
ætti að mynda atvinnugreinafé-
lög, eða deildarskipt verkalýðsfé-
lög ef þurfaþætti, s.s. ífámennari
byggðarlögum.
Samkvæmt samþykktinni átti
að vera búið að hrinda skipulags-
breytingunum í framkvæmd fyrir
næsta Alþýðusambandsþing.
í greinargerð með skipulag-
stillögunni segir, að einkum
tvennt ynnist með þessum
breytingum: „Allir, sem vinna á
sama vinnustað yrðu í sama fé-
lagi, og sambandsfélögum fækk-
aði verulega, en þau yrðu fjöl-
mennari og meira samræmi yrði
milli þeirra".
Síðan þetta var skrifað liðu 20
ár og skipulagið var enn það
sama. Á Alþýðusambandsþing-
inu 1980, var fyrri samþykkt ítr-
ekuð með svo hljóðandi orðum:
„34. þing Alþýðusambands ís-
lands telur það ástand, sem nú
ríkir í skipulagsmálum verkalýðs-
samtakanna, bæði hvað snertir
innra skipulag Alþýðusambands-
ins og gagnvart öðrum launþeg-
asamtökum, með öllu óviðun-
andi“ og tekið var fram að til-
lögur og útfærsla að nýju skipu-
lagi samtakanna ættu að liggja
fyrir þinginu 1984, en þar var enn
gerð samþykkt í anda upphaflegu
tillagnanna.
Betri er einn
fugl í hendi
en tveir í skógi
Þrátt fyrir að bryddað hafi ver-
ið með reglulegu millibili uppá
umræðum innan Alþýðusam-
bandsins um nýtt og betra skipu-
lag, allt frá því að skipulagsum-
ræðan komst fyrst í hámæli 1958,
situr allt við það sama. En hvers
vegna? Er skipulag ASÍ eftir allt
saman svo gott að breytinga sé
ekki þörf?
- Þegar stórt er spurt er oft
lítið um svör, sagði Þórir Daníels-
son, er ástæðurnar fyrir aðgerð-
arleysinu voru bornar undir
hann.
Þórir sagði að sér væru ávallt
minnisstæðar umræðurnar um
skipulagsmálin sem urðu á ASÍ-
þinginu 1958.
- Þetta var í fyrsta sinn sem ég
sat Alþýðusambandsþing. Um-
ræðurnar voru fyrst og fremst á
tilfinningalegum nótum. í máli
margra kom það sjónarmið fram
að með uppstokkun á skipu-
laginu væri verið að eyðileggja
gamalgróin félög og strika yfir
sögu margra merkra félaga. Þetta
er að öllum líkindum megin
ástæða þess að svo erfiðlega hef-
ur gengið að gera skipulagsbreyt-
ingar innan ASÍ að veruleika.
Önnur ástæða, - og að mörgu
leyti skiljanleg, er að menn telji
sig betur setta með einn fugl í
hendi en tvo í skógi. Menn vita
hvað þeir hafa í dag, með öllum
þeim ókostum sem því kann að
fylgja, en ekki hvað kann að taka
við.
Vafalaust kemur þarna einnig
til að ýmsir telja sig missa spón úr
aski sínum, verði atvinnugreina-
skipulagið tekið upp og félögun-
um óhjákvæmilega fækkað frá
því sem nú er, sagði Þórir.
- Eftir því sem lengra líður frá
upphaflegu samþykktinni, sér'
maður hverslags óviljaverk það
var að hrinda ekki samþykktun-
um strax í framkvæmd, sagði Þór-
ir.
Helgi Guðmundsson, hjá
Menningar- og fræðslusambandi
alþýðu, tók í sama streng, en
hann fór fyrir síðustu skipulags-
umræðu á vegum Alþýðusam-
bandsins.
- Skýring fyrir þessu fram-
kvæmdaleysi er ofur einföld.
Þrátt fyrir marg endurteknar
samþykíctir á ASI-þingum, hefur
aldrei verið raunverulegur áhugi
úti í félögunum og í landssam-
böndunum fyrir þessum
breytingum.
Þrátt fyrir samþykktirnar, hef-
ur aldrei náðst samkomulag um
að faglærðir og ófaglærðir yrðu í
sömu félögum þegar á hefur átt
að herða. Það má þó segja að
menn hafi stigið ákveðið skref í
áttina þegar landssamböndin
voru stofnuð. En skrefið hefur
VERKALÝÐSHREYFINGIN VERKALÝÐSHREYFINGIN VERKALÝÐSHR
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 25. október 1987