Þjóðviljinn - 04.02.1988, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Þarf að lögbinda lágmarkslaun?
í fyrradag lagöi Verkamannsambandið fram
mótaðar kröfur um skammtímasamning. Fyrstu
fréttir bentu til að markið hefði verið sett á að
koma lægstu launum upp í skattleysismörkin,
rúmar 42 þúsund krónur á mánuði. Ríkisstjórnin
treystir sér ekki til að leggja beina skatta á lægri
tekjur og flestir munu sammála að ekki megi
laun fyrir fulla dagvinnu vera lægri en 42 þúsund
krónur. Það hefði því engan undrað þótt við þá
tölu hefði verið miðað.
Lægstu taxtalaun fyrir fulla dagvinnu eru nú
29.975 krónur á mánuði. Þótt mörgum þyki það
ótrúlegt, er til launafólk sem ber ekki meira úr
býtum fyrir að selja vinnuafl sitt hvern einasta
virkan dag mánaðarins. Verkamnnasmbandið
krafðist þess að öll laun undir 50-70 þúsund á
mánuði hækkuðu um 9%. Ef allægstu iaunin
hefðu til viðbótar því hækkað sérstaklega um 10
þúsund krónur hefðu þau orðið 42.673 krónur á
mánuði, nánast alveg við þau nauðþurftarmörk
sem ríkisstjórnin er búin að viðurkenna í verki
með skattleysismörkunum.
En Verkamannsambandið gerði ekki kröfu
um 10 þúsund króna hækkun lægstu mánaðar-
launa ofan á kröfuna um 9% hækkun. Það fór
fram á að þeir sem hafa nú laun undir 35 þús-
und fengju eina greiðslu upp á 10 þúsund krón-
ur. T æpast væri unnt að líta á slíka greiðslu sem
hluta af venjulegum launum. Hún kæmi bara
einu sinni, svipað og jólagjöf eða öllu heldur
gullúr á starfsafmæli. Við útreikning meðal-
launa mætti auðvitað skipta slíkri greiðslu jafntl
niður á alla mánuði samningstímans. Gallinn er
bara sá að enginn veit hvað er rétt útkoma í slíku
reikningsdæmi. Það mun fara eftir því hvað
lengi verða greidd laun samkvæmt því taxta-
kaupi sem samið yrði um. Því miður er ekki alltaf
búið að ná nýjum kjarasamningi um leið og
annar rennur út.
í gærkvöldi slitnaði upp úr samningaviðræð-
unum. Atvinnurekendur töldu framsettar kröfur
Verkamannasambandsins óaðgengilegar.
Vinnuveitendasambandið vildi stefna að heils-
árssamningi og hafa hliðsjón af Vestfjarða-
samninaunum hvað hækkun á kaupliðum
snertir. í hugmyndum þeirra er gert ráð fyrir 8%
iaunahækkunum nú í febrúarbyrun, 3% í apríl-
byrjun og 2,5% í ágústbyrjun. Undir lokin voru
atvinnurekendur þó farnir að tala um 5% hækk-
un nú og samningstíma fram í júní.
í uppphaflegu dæmi atvinnurekenda er
reiknað með að verðlag samkvæmt vísitölu
framfærslukostnaðar hækki um 18,7% á einu
ári sé mælt frá desember 1987 til desember
1988 en þá er reiknað með að vísitala fram-
færslukostnaðar verði orðin 267,2 stig. Aftur á
móti er ekki reiknað með að taxtalaun sam-
kvæmt þessurfi hugmyndum verði þá orðin
nema 14% hærrri en þau voru síðastliðinn des-
ember.
Miðað við þessar tölur atvinnurekenda ætti
meðalverðlag á yfirstandandi ári að verða nær
,26% hærra en á síðasta ári. Meðallaun ársins
fyrir dagvinnu yrðu þó ekki nema tæpum 20%
hærri en á síðasta ári, verði samið á þessum
nótum. Þetta þýddi meðalskerðingu á kaup-
mætti þessa árs upp á tæp 5% miðað við með-
alkaupmátt taxtakaups í fyrra.
Samkvæmt þessum hugmyndum atvinnu-
rekenda færu laun samkvæmt lægstu töxtum,
sem verið hafa 29.975 á krónur mánuði frá því
1. október, nú upp í 32.373 og yrðu í lok ársins
komin í rúm 34.178 krónur á mánuði.
öll efnahagsleg rök hníga til þess að lægstu
laun verði að hækka miklu meira. Um siðferði-
leg rök þarf ekki að tala. í öðrum löndum þekkj-
ast þess dæmi að svokölluðum aðilum vinnu-
markaðarins hafi gengið svo illa að hækka
lægstu laun að ríkissvaldið hafi séð sig tilknúið
að taka fram fyrir hendur þeirra og setja lög um
lágmarkslaun. Þekktasta dæmið um slíka lög-
gjöf er frá Bandaríkjum Norður-Ameríku en þar
hafa stjórnvöld sett markaðsöflunum stólinn
fyrir dyrnar að þessu leyti.
Nú hafa íslensk stjórnvöld viðurkennt í verki
að lágmarkstekjur þurfi að vera 42-43 þúsund
krónur á mánuði. Telji menn eðlilegt að unnt sé
að ná þessum nauðþurftartekjum án nætur- og
helgidagavinnu, verða lægstu dagvinnulaun að
ná 42 þúsund krónum á mánuði. Náist þetta
lágmark ekki í kjarasamningum, hlýtur ríkisvald-
ið að taka til athugunar að lögbinda lágmarks-
laun í landinu. ÓP
KLÍPPT OG SKORK)
Grænfriðungar
vígbúast
Grænfriðungar tilkynntu á
blaðamannafundi í gær að þeir
væru nú búnir að skera upp herör
gegn íslenskum hagsmunum og á
næstunni mundu félagsmenn í
Bretlandi, Þýskalandi og Banda-
ríkjunum einbeita sér að því að
hvetja almenning í þessum
löndum til að sniðganga íslensk-
an fisk í innkaupum sínum.
Enn er ekki ljóst hversu kröft-
uga herferð grænfriðungar ætla
sér að setja af stað, en veggspjald
samtakanna lofar ekki góðu:
Ekki kaupa fiskinn þinn af slátr-
urum. -fslendingar drepa hvali,
sniðgöngum fiskinn frá þeim.
Það er rétt að átta sig á því strax
við hverja er að fást, -hér er allt
annað á ferð en Watson og sjáv-
arhirðar hans, sem í raun eru fá-
mennur og hálfeinangraður öfga-
hópur í hreyfingu umhverfis-
verndarmanna. Grænfriðungar
eru hinsvegar alþjóðasamtök
þarsem félagar eru taldir í tug-
þúsundum, sem hafa fjölda
launaðra starfsmanna í höfuð-
stöðvum sínum í fimmtán þjóð-
löndum, njóta gífurlegs fjár-
stuðnings og hafa prýðilega gott
veður í fjölmiðlum um öll Vestur-
lönd.
Ráðstefnan
meginhvatinn?
Stríðsáætlun af þessu tæi mun
hafa verið í undirbúningi alllengi,
en beðið með að hefjast handa
þangaðtil fullvíst þótti að íslensk
stjórnvöld ætluðu að sitja við sinn
keip í hvalamálinu. Margt bendir
til að ráðstefnan sem sjávarút-
vegsráðherra stóð fyrir hér um
daginn um „nýtingu sjávarspen-
dýra“ hafi verið sá dropi sem
mælinn fyllti hjá Grænfriðung-
um, enda var það ráðstefnuhald
einn allra vitlausasti afleikur sem
DON’T BUY Y0UR
FISH FR0M A BUTCHER.
til var í taflstöðunni.
Með ráðstefnunni var nefni-
lega á táknrænan hátt verið að
falla frá þeim rökstuðningi að ís-
lendingar hefðu sérstöðu í hópi
hvalveiðiríkja, og í staðinn bauð
Halldór Ásgrímsson sig fram í
fararbrodd þessarar óvinsælu
fylkingar. Sem auðvitað var tekið
með húrrahrópum af til dæmis
Japönum og Sovétmönnum, sem
telja vart bætandi á orðspor sitt,
-til dæmis á mörkuðum í
Bandaríkjunum-, og fagna inni-
lega þeirri íslensku heimsku að
bjóðast til að taka að sér kross-
burðinn.
Vörumerkið
ísland
Grænfriðungár vita mjög ná-
kvæmlega sínu viti, og afleikir
gegn þeim geta hefnt sín grimmi-
lega. Þeir vita til dæmis að milli
70 og 80 prósent af útflutningi ís-
lendinga er fiskur, og þeir vita
líka hvar dýrmætustu markaðir
okkar liggja. Þeim er einnig
kunnugt um að vegna ímyndar ís-
lands í umheiminum (hreint vatn,
tært loft, menntuð þjóð, ómeng-
uð náttúra) hafa fisksöiufyrir-
tækin gert nafn landsins að meiri-
háttar vörumerki á afurðir okkar,
þannig að neikvæð umræða tengd
Islandi er markaðshagsmunum
okkar þeim mun hættulegri.
íslensk stjórnvöld, hvorki pól-
itíkusar né embættismenn, virð-
ast hinsvegar ekki hafa áttað sig á
því við hverja er að fást. Því var til
dæmis slegið upp á sínum tíma að
íslenska sendiráðinu í Washing-
ton hefðu á tíma ekki borist nema
fáein bréf þegar græningja-
samtök vestra stóðu fyrir bréfa-
skriftum, -ekki nema fjörutíu
þúsund, eða áttatíu, minnir
klippara. Það fannst þeim lítið í
sendiráðinu vegna þess að til eru
240 milljónir af Bandaríkja-
mönnum. Fjörutíu þúsund kanar
jafngiltu hlutfallslega fjörutíu ís-
lendingum. Síðan hefur komið í
ljós að þessi 40 þúsund -eða 80-
geta sagt Washington-stjórn að
sitja og standa, að bréfritararnir
gætu bannað Japönum að kaupa
af okkur h valinn, -að þessir örfáu
gætu hengt upp aðvörun gegn ís-
lenska þorskinum í hverri kjör-
búð í Ameríku.
Kaupum bara
auglýsingu!
Og íslensk stjórnvöld hafa
loksins brugðist við. Með því að
ráða sér auglýsingastofu og lobbí-
fyrirtæki í Bandaríkjunum,
-hetjurnar í ráðuneytunum ætla
sér ódeigar að vinna áróðurs-
stríðið gegn umhverfisverndar-
mönnum á heimavelli og ætlast til
að íslendingar líti á stjórnvisku
sína sem endurbætta sjálfstæðis-
baráttu eða nýtt landhelgismál.
Hvalamálið er flókið, viða-
mikið, margþætt. Þarinn
blandast ýmis viðhorf, hug-
myndastraumar, hagsmunir. Hér
heima hefur ekki síst verið virkj-
að eðlilegt stolt smáþjóðar sem
stundum hefur þurft að láta al-
varlega í minnipokann og ber
þess ýmis merki í þjóðarsálinni.
Meðal umhverfisverndarmanna
hefur hvalverndarmálstaður
hinsvegar vaxið að mikilvægi
langt umfram raunveruiegt gildi
hvalastofna í jafnvægi lífríkisins
og baráttu fyrir virðingu við nátt-
úruna.
Hvalverndin er að verða einn
af gunnfánum hreyfingarinnar,
-meðal annars vegna þess að
hugsuðum hennar líst svo á að
hér sé á ferð einstakt mál þarsem
hægt er að sýna árangur. Stríð
sem hægt er að vinna, og sýni
þarmeð frammá gagnsemi barátt-
unnar, mál sem hægt er að fá útúr
fé til annarra verka, og mál þar-
sem hægt er að stilla upp skýrum
og einföldum andstæðum (fjár-
sterkur veiðiiðnaður gegn sak-
lausum vitrum dýrum) og virkja
þannig nýja félaga og afla samúð-
ar meðal almennings.
Umhverfisverndarmenn eru
þessvegna ekki líklegir til að
glúpna fyrir amerískum auglýs-
ingameisturum á íslenskum
launum.
Tími til
að tengja?
Enn veit enginn hvernig Græn-
friðungum mun ganga herferðin,
hvaða afleiðingar hún hefur á
markaði okkar, ímynd eða þjóð-
artekjur. Margt bendir þó til að
ákvörðun Greenpeace um her-
ferð gegn íslenskum markaðs-
hagsmunum í Bretlandi, Vestur-
Þýskalandi og Bandaríkjunum
geti orðið vendipunktur í málinu.
Og enn er ekki of seint fyrir ís-
lenska ráðamenn að snúa við og
reyna að ná áttum og sáttum,
jafnvel þótt sumir þeirra hafi
nánast sett að veði pólitískan
frama sinn.
Málið er einfaldlega að komast
á það stig að persónumetnaður
og nesjamennskuhagsmunir eiga
að víkja.
Sárgrætilegast við þetta
klandur alltsaman er svo auðvit-
að það að við höfum búið okkur
til hatramma andstæðinga úr
samtökum sem að öllu eðlilegu
ættu að vera helstu baráttufé-
lagar okkar í þeim alþjóðamálum
sem íslendinga varða öðru frem-
ur og snúast um það að halda
landi og hafi hreinu af vopnum og
mengun. Fer ekki hvað úr hverju
að verða kominn tími til að
tengja?
þlÓÐVILIINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Rlt8t|órar: Árni Bergmann, Mörður Árnason, Óttar Proppó.
Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Elísabet K. Jökulsdóttir, Guðmundur Rúnar Heiðarsson,
Hrafn Jökulsson, HjörleifurSveinbjörnsson, Kristín Ólafsdóttir,
Kristófer Svavarsson, Logi Bergmann Eiðsson (íþróttir) Magnús H.
Gíslason, Ólafur Gíslason, Ragnar Karlsson, SigurðurÁ.
Friðþjófsson, Vilborg Davíðsdóttir.
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Utlltsteiknarar: Sævar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason, Margrót
Magnúsdóttir.
Framkvaomdastjórl: Hallur Páll Jónsson.
Skrlfstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastlórl: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýslngar: Unnur Agústsdóttir, OlgaClausen, GuðmundaKrist-
insdóttir.
Símavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílstjórl: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbrelðslu- og afgreiðslustjórl: HörðurOddfríðarson.
Útbreiðsla: G. Margrót Óskarsdóttir.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumonn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjörnsson.
Utkeyrsla, afgroiðsla, rltstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýslngar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
•Verðílausasölu:55kr.
Helgarblöð: 65 kr.
Áskriftarverð á mánuðl: 600 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Flmmtudagur 4. febrúar 1988