Þjóðviljinn - 07.02.1988, Side 13

Pað
verður
gaman
að flytja
Þar sem Vörumarkaðurinn
var áður til húsa við Ármúl-
ann, er nú verið að leggja síð-
ustu höndáinnréttingarfyrir
veirurannsóknardeild. Deildin
hefurveriðtil húsa, þarsem
áður var þvottahús Ríkissþíta-
lana á Landspítalalóð. Var
starfsemin búin að sprengja
af sér húsnæðið fyrir 10 árum.
Eftir að hafa barið báða stað-
ina augum er hægt að nota
samlíkinguna um hreysi og
höll, til að lýsa aðstöðumun
og rými á þessum tveimur
stöðum.
Margrét segir Ragnhildi
Helgadóttur, fyrrverandi heil-
brigðisráðherra, hafa gengið
rösklega til verks við að útvega
deildinni nýtt húsnæði, þegar
eyðnivandinn kom upp. Draum-
urinn um fullkomna veirur-
annsóknadeild sé orðinn að veru-
leika. „Rannsóknafjöldinn hefur
tuttugufaldast frá 1974 og í Ár-
múla höfum við aðstöðu til að
gera allt sem þarf til að greina
veirusýkingar. Það er okkar hlut-
verk í heilbrigðisþjónustunni og
sinnum við sjúkrahúsum, heilsu-
gæslustörfum og starfandi lækn-
um í landinu.“
Fjölþœtt starfsemi
Fyrir leikmann er erfitt að
koma nema lauslega inn á þá
starfsemi sem fram mun fara í
öllum þeim herbergjum, er
blaðamaður var leiddur um í nýja
húsnæðinu. Margrét hefur til um-
ráða um 1400 fermetra á tveimur
hæðum. Stærstur hlutinn fer
undir rannsóknir og til greininga
á veirusóttum. í afmörkuðum
hluta hússins er áhættudeildin,
þar sem mótefni gegn eyðni
verða mæld.
Mótefnamælingar vegna
rauðra hunda voru eitt stærsta
verkefni deildarinnar, árin 1976-
1983. Rauðir hundar geta valdið
fósturskaða. Allar 12 ára stúlkur
eru mótefnamældar og þær mót-
efnalausu eru bólusettar. Síðan
er árangur bólusetninga mældur
eftir nokkur ár. Sýni er einnig
tekið úr öllum óléttum konum. Á
síðasta ári gerði þetta um 6000
rannsóknir. Sýni úr hátt á 4. þús-
und sjúklingum berast einnig ár-
lega frá sjúkrahúsum og læknum.
Eru þau rannsökuð til sjúk-
dómsgreiningar.
Til veirurannsókna þarf fleira
en smásjá. Ræktaðar eru lifandi
frumur bæði úr mönnum og dýr-
um, sem æti fyrir veirur. Manna-
frumur eru stundum fengnar úr
vefjum sem falla til á sjúkrahús-
um t.d. fylgjum. Frumurnar
þurfa líka æti og er fengið blóð í
sláturtíðinni til að vinna úr því
blóðvatn, sem þær nærast m.a. á.
Algengast er að rækta hvert sýni í
nokkrum frumugerðum í nokkra
daga við líkamshita, áður en hægt
er greina hvaða veirur eru í því.
Ein af nýjungunum sem verða í
Ármúlanum, er notkun geisla-
virkra efna sem bæta injög að-
stöðu til greiningar á ákveðnum
sjúkdómum. Ætlunin er að í
framtíðinni framleiði þau sjálf
mörg efni til mótefnamælinga og
næst með því umtalsverður
sparnaður.
Fyrirhugað er að Hollustu-
vernd ríkisins flytjist síðar inn í
efri hæðir hússins og næsta haust
mun öll verkleg kennsla í veiru-
fræði við Háskólann flytjast
þangað.
Eyðnirannsóknir
Eini hluti hússins, sem byrjað
er að vinna í er Áhætturann-
sóknadeildin. Engar eyðniveirur
eru þó mættar til leiks, en mótef-
namælingar munu hefjast af full-
um krafti, þegar Vinnueftirlit
ríkisins hefur samþykkt húsnæð-
ið. Eina skilyrðið sem eftir var að
uppfylla til að fyllsta öryggis væri
gætt, var skipulagning viðgerða-
vaktar. Við þjóðviljamenn rétt
sluppum því inn á
rannsóknarstofurnar áður en að-
gangur verður lokaður öllum
nema starfsmönnum.
Hvert sýni, sem á að mótefna-
mæla verður skoðað á tvenns
konar hátt. Ef eitthvað óeðlilegt
kemur fram er skoðunin endur-
tekin og bætt við viðbótar-
prófum. í byrjun verður aðeins
mótefnamælt gegn algengasta af-
brigði veirunnar (HIV 1). Varð-
andi spurningu um hvort mót-
efnamælingarnar væru 100% ör-
uggar, svaraði Margrét að svo
væri ekki. Stafar það af því að
yfirleitt tekur það líkamann
nokkrar vikur og jafnvel mánuði
að mynda mótefni. Sýktur ein-
staklingur getur því fengið
neikvætt svar ef mótefni hefur
ekki náð að myndast. Margrét
telur að eyðnisjúkdómurinn se
einn af mörgum illkynja sjúk-
dómum og upplýsingar um hann
á sjúkrastofnunum séu jafnsjálf-
sagðar og upplýsingar til
heilbrigðisstarfsmanna, um
berklasýkingu eða syfilis. Fólk
verði að geta treyst því að þagn-
arskylda heilbrigðisstétta sé hald-
in og starfsmenn segi ekki frá því
sem þeir heyra eða sjá í starfi.
Nauðsynlegt sé fyrir lækna að
vita ef einstaklingur er með
eyðni, til að beita réttri meðferð
gegn öðrum sjúkdómum. Einnig
þurfa þeir sem taka á móti börn-
um að vita það. Nú fæða um
helmingu eyðnisýktra mæðra,
böm sem ekki eru með fæðing-
argalla og jafnvel án smits. Ef
heilbrigt barn er lagt á brjóst er
öruggt að það smitist. „Það er
kominn tími til að eyða þeim
fordómum að smitaðir hafi hegð-
að sér ósiðsamlegar en aðrið.“
Mikið lagt
í öryggisbúnað
Flókið loftræstikerfi er í hús-
inu, sem tryggja á bæði öryggi
starfsfólks og umhverfis. Fyrir
hverja rannsóknarstofu er sjálf-
stæð lofthreinsisamstæða og fer
allt útsog þaðan gegnum þéttar
síur. Með því á að vera tryggt að
ekki sé verið að blása allskyns
veirum út í andrúmsloftið.
Langan tíma hefur tekið að stilla
kerfið þannig að mismunandi
loftþrýstingur sé í herbergjum,
eftir því hve hættulegar rann-
sóknir eru stundaðar á hverjum
stað. Þannig á loft ekki að geta
borist út úr hættusvæðum nema
þá leið er liggur að hreinsibúnað-
inum. Þessi öryggisútbúnaður
hefur kostað á bilinu 25-30
milljónir króna og uppfyllir mjög
strangar kröfur Alþjóðaheil-
brigðisstofnunarinnar.
Sérstök hlífðarborð vernda
fólk að vinnu og eiga m.a. að
hindra að veirur lendi framan í
starfsfólkinu ef eitthvað fer úr-
skeiðis. Starfsfólk sem við hittum
í eyðnirannsóknarstofunni gerði
ekki mikið úr áhættunni sem
starfinu fylgdi. Þau vissu hvað
þau væru að vinna með og gættu
því fyllstu varúðar.
Starfsmenn við sorphirðingu
hjá borginni ættu ekki að þurfa
að hafa neinar áhyggur heldur.
Allt rusl sem frá rannsóknarstof-
unum fer er látið beint í sótth-
reinsunarofna. Þá er síðan ekki
hægt að opna utanfrá fyrr en eftir
hreinsun. Það má segja að ekkert
fari út af hættusvæði án þess að
Nýtt húsnœði
Rannsóknarstofu
Hóskólans í
veirufrœði
skoðað í fylgd
Margrétar
Guðnadóttur
prófessors
ganga í gegnum sótthreinsun á
leiðinni. Starfsfólkið er auðvitað
ekki hægt að baka við 100 gráðu
hita, en það skilur öll sín hlífðarf-
öt eftir við útganginn og þau fara
dauðhreinsuð í þvottinn.
Auðheyrt er á Margréti, að
hún er ánægð með innréttingar á
húsnæðinu, enda hefur hún verið
höfð með í ráðum við hönnun.
Sagðist hún harma að slegið hefði
verið upp frétt um óvönduð
vinnubrögð og ófullnægjandi
öryggisútbúnað, sem ætti ekki
við rök að styðjast.
Þó enn séu iðnaðarmenn að
störfum er hægt að fara að hefja
flutning á næstunni. Það verða
mikil viðbrigði fyrir þá 18 starfs-
menn, sem búið hafa við þröng
og léleg húsakynni í mörg ár. Þeir
taka örugglega allir undir orð
Margrétar Guðnadóttur, þar sem
hún stóð í yfirfullu anddyri gamla
vinnustaðarins, „Það verður
gaman að flytja.“
ny
Sunnudagur 7. febrúar 1938 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 13