Þjóðviljinn - 21.02.1988, Page 6

Þjóðminjasafn Islands
Um þessar mundir er Þjóðm-
injasafn (slands 125 ára. Safnið
varstofnað þann 24. febrúar
1863, skömmu eftir að Sigurður
Guðmundsson málari hafði fyrst-
ur manna vakið máls á nauðsyn
þess að slíkt safn yrði stofnað hér
álandi.
Það voru stiftsyfirvöld sem
stóðu að stofnun safnsins og
réðu Sigurð Guðmundsson mál-
ara sem fyrsta safnvörð þess, og
má því telja hann eins konar
föðurÞjóðminjasafnsins. Hann
gegndi starfi safnvarðartil
dauðadags árið 1874.
Safnið var fyrst í stað til húsa á
dómkirkjuloftinu en fluttist síðan í
Hegningarhúsið við Skólavörðu-
stíg og árið 1881 fluttist það í Al-
þingishúsið og síðan Lands-
bankahúsið þar sem það var til
ársins 1908.
Árið 1907 urðu þáttaskil í sögu
safnsins, en þá voru sett fyrstu
lögin á íslandi um verndun forn-
minja, og var um leið stofnuð
staðafornminjavarðar. Matthías
Þórðarson var fyrsti fornminja-
vörður og var það að hans f rum-
kvæði að nafni safnsins var
breytt í Þjóðminjasafn. Það var í
tíð Matthíasar sem safnið flutti í
framtíðarhúsnæði sitt í safnahús-
inu við Hverfisgötu, þar sem það
var þar til það flutti í núverandi
húsnæði árið 1950. Bygging nú-
verandi húsnæðis var ákveðin af
Alþingi á lýðveldisárinu 1944, en
teiknarar þess voru þeir Sigurður
Guðmundsson og Eiríkur Einars-
son.
Eftirmaður Matthíasar Þórðar-
sonarsem þjóðminjavörður var
dr. Kristján Eldjárn, síðarforseti,
sem tók við embætti þjóðminja-
varðar 1947 og gegndi því til
1968 að hann varð forseti lýð-
veldisins.
Starfssvið Þjóðminjasafnsins
er ákveðið með lögum og er því
ætlað að varðveita íslenskar
þjóðminjar í víðasta skilningi,
sýna þær almenningi, stunda
uppfræðslu, rannsóknirog hafa
eftirlit meðfriðuðum minjum.
Á vegum safnsins staiía nú
átta fastráðnir sérf ræðingar auk
Þórs Magnússonar þjóðminja-
varðar. Þá starfa við safnið þrír
forverðir sem vinna að varðveislu
muna sem liggja undir skemmd-
um, tveirskrifstofumenn,
safnkennari og húsvörður. Á síð-
asta ári var stofnuð sérstök
rannsóknastaða við safnið til
minningar um Kristján Eldjárn,
og er hún veitt til tveggja ára í
senn. Mjöll Snæsdóttirfornleifa-
fræðingurgegnirnú þeirri stöðu.
Auk varðveislu gamalla muna
fer fram á vegum saf nsins skipu-
lögð þjóðháttasöfnun og er heim-
ildasafn þess orðið mikið að vöx-
tum. Þá ereinnig varðveitt á veg-
um safnsins Ijósmyndasafn sem
hefur að geyma um 400.000
myndir, allt f rá árinu 1846 til
þessa dags.

' ' V'
aría mey og María Maadalena við kross Krists. Gotn
eskur útsaumur frá miðöldum. Úr Þjóðminjasafninu.

Dýrlingamynd úr kaþólskum
sið á fslandi. Sá sem lyftir
höndum á að vera heilagur And-
rés, sem var fiskimaður og einn
af lærisveinum Krists. Úr Þjóð-
minjasafninu
Meö því að Listasafn íslands er
nú flutt úr bráðabirgðahúsnæði
sínu á efstu hæð Þjóðminja-
safnsins hefur skapast nýtt svig-
rúm til endurskipulagningar á
starfsemi Þjóðminjasafnsins. I
nóvembersíðastliðnum skipaði
Birgir ísleifur Gunnarsson
menntamálaráðherra sérstaka
nefnd sem móta á f ramtíðar-
stefnu Þjóðminjasafns íslands.
Sverrir Hermannsson banka-
stjóri erformaðurnefndarinnar,
en í henni eiga sæti bæði alþing-
ismenn, starfsmenn safnsins og
einn lögfræðingur. Hefur nefnd-
inni verið falið að gera „áætlun
um endurbætur, vöxt og viögang
Þjóðminjasafnsins" fram til
næstu aldamóta.
-óig
nstsmynd útskorin í tré og máluð. Myndin, sem er í síðgotneskum
‘stí|. lýsir píslargöngú Krists á áhrifaríkan hátt. Myndin er varðveitt í
Þjóðminjasafninu.
6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 19. febrúar 1988