Þjóðviljinn - 19.04.1988, Blaðsíða 7

Síðastliðinn fimmtudag hófst stórglæsileg ráðstefna Fóstrufélags íslands um uppeldi og menntun forskólabarna. Ráðstefnan, sem stóð fram á laugardag, var einstaklega vel
sótt. Myndin sýnir hluta af barnakór sem söng við setningu ráðstefnunnar. Þarna ríkti söng- og lífsgleðin ofar öllu öðru.
Framkvæmda-
áætlun svikin
Við gerð kjarasamninga ASÍ
og vinnuveitenda haustið 1980
gengust stjórnvöld inn á að beita
sér fyrir því, að fullnægt yrði þörf
fyrir dagvistarþjónustu barna á
næstu 10 árum. í mars 1981
skipaði þáverandi menntamála-
ráðherra nefnd til þess að gera
slíka áætlun og tillögur um nám-
skeið fyrir ófaglærða starfsmenn
dagvistarheimila. Nefndin skilaði
áliti í apríl 1982 í formi áætlunar
um byggingu dagvistarheimila
fyrir börn til 10 ára aldurs, annars
vegar fyrir börn 0-5 ára á leik-
skólum og dagheimilum og hins
vegar 6-9 ára á skóladagheimil-
um. Fyrir Reykjavík gekk nefnd-
in út frá áætlun, sem borgarstjórn
Reykjavíkur hafði gert fyrir tíma-
bilið 1981-1990.
í stuttu máli sagt hefur áætlun
þessi verið svikin. Framlög ríkis-
ins til dagvistarmála hafa lækkað
frá ári til árs og sveitarfélögin
engan veginn staðið við sitt. Þess-
ir aðilar hefðu samkvæmt áætlun-
inni átt að leggja 4400 milljónir
króna til uppbyggingar dagvistar-
heimila, en reyndin er aðeins
800-900 milljónir.
Mikill og vaxandi skortur er á
fóstrum til starfa, og er skýring-
anna m.a. að leita í bágum
launakjörum og erfiðum starfs-
skilyrðum. Allvíða á landinu eru
starfræktir leikskólar, þar sem
engin fóstra er starfandi. Ákvæði
laganná um sálfræði- og ráðgjaf-
arþjónustu eru víða einnig
dauður bókstafur.
f töflu, sem hér er birt, kemur
fram fjöldi dagvistarheimila,
fjöldi barna á þeim, fóstra og ó-
faglærðs fólks og fjöldi á biðlist-
um eftir dagvistarrými í árslok
1986 flokkað eftir kjördæmum,
svo og bráðabirgðatölur fyrir árið
1987:
Ástand
dagvistarmála
Alls eru þetta um 200 dagvist-
arheimili fyrir samtals um 10.000
börn í 80 sveitarfélögum, þar af
eru um 3/4 hlutar á leikskólum í
hálfsdagsdvöl. Á þéttbýlisstöð-
um úti á landi er víða aðeins um
að ræða leikskóla og við 25 slíka
starfaði engin fóstra á árinu 1986.
Börn á aldrinum 1-6 ára voru á
árinu 1987 samtals 20.551, og
samkvæmt ofangreindu átti að-
eins um helmingur þeirra kost á
einhverju dagvistarplássi.
Á biðlistum voru í árslok 1986
um 5000 börn, þ.e. 1267 vegna
dagheimila og 3714 vegna leik-
skóla. Slíkir biðlistar segja þó
ekki nema hálfa sögu. Þannig er
t.d. ekki tíunduð bið eftir dag-
heimilum úti á landi, þar sem
enga slíka þjónustu er að finna og
víða skráir fólk ekki börn sín á
biðlista, þar eð það telur slíkt
ekki hafa neina þýðingu.
Fullyrða má að víða hérlendis
sé ástandið slæmt í dagvistarmál-
um. Kemurþað velí ljósef litiðer
til þessa þáttar hjá nágranna-
þjóðum, og er þó langt frá því að
málefni forskólabarna séu þar að
öllu leyti til fyrirmyndar.
Dæmi frá öðrum
Norðurlöndum
í Danmörku eru dagvistarmál-
efni í höndum sveitarstjórna.
Þarlendis er að störfum nefnd
sem fjallar um forskólastigið með
þátttöku allra þingflokka. Dag-
vistaraðstaða er þar langtum
betri en hér gerist, framboð á
dagvistarrými meira og rekstur
dagvistarstofnana er aðlagaður
vinnumarkaði. Mikil umræða fer
nú fram þar í landi um forskóla-
stigið, m.a. sem hluta af „hel-
hedsskole".
í Svíþjóð samþykkti þjóðþing-
ið 1985 tillögu um forskóla. Sam-
kvæmt henni eiga öll börn frá 18
mánaða aldri og þar til þau byrja í
grunnskóla að hafa rétt til að vera
í forskóla, í síðasta lagi árið 1991.
Forskólinn greinist í dagheimili
og „deltidsgrupp“ (einskonar
leikskóla). Dagheimili eru opin
allan daginn fyrir börn á aldrin-
um 1-6 ára. „Deltidsgrupp" er
forskóli í þrjá tíma á dag fyrir
börn á aldrinum 4-6 ára (og fimm
ára í strjálbýli) frá sjálfkrafa
kvaðningu í forskólann. Þjóð-
þingið (Riksdagen) hefur líka
samþykkt stefnuyfirlýsingu um
innra starf forskólans og fól fé-
lagsmálastjórninni (Socialstyr-
elsen) að ganga frá uppeldisáætl-
un, sem er leiðbeinandi fyrir
sveitarfélögin, en þau bera
ábyrgð á forskólastiginu. Sú áætl-
un var fullbúin vorið 1987.
Samkvæmt norskum lögum
bera sveitarfélög ábyrgð á bygg-
ingu og rekstri dagvistarheimila.
í Noregi stendur nú yfir sérstök
hvatningarherferð með það að
markmiði að fjölga dagheimilis-
plássum og bæta innra starf á
barnaheimilum, þannig að um
aldamót eigi öll börn á forskóla-
aldri (neðan grunnskóla) rétt á
dvöl á dagheimili. Samtímis á að
fjölga skóladagheimilum fyrir
yngstu árganga í grunnskóla og
lengja skóladaginn. Rekstrar-
styrkur ríkisins til dagvistarheim-
ila hækkar í áföngum og er gert
ráð fyrir að hann nemi bráðlega
um 40% af heildarútgjöldum, en
60% skiptist nokkurn veginn
jafnt milli sveitarfélags og for-
eldra. Ríkisvaldið beitir sér nú
fyrir að sveitarfélögin fái aukin
lán til byggingar dagvistarstofn-
ana. Norska ríkisstjórnin gaf í
skyn í skýrslu til Stórþingsins í
vetur, að ef sveitarfélögin sinni
ekki kalli um uppbyggingu for-
skólastofnana komi til greina að
lögbjóða byggingu þeirra.
Það er fróðlegt að bera þessa
stefnu í dagvistarmálum hjá
grannþjóðum okkar saman við
þær hugmyndir, sem hér hafa
verið á döfinni um sama efni.
Víðtækrar
samstööu þörf
Til að ná fram þeim miklu
breytingum sem hér þurfa að
verða á forskólastigi sem fyrst er
æskilegt að víðtæk samstaða geti
skapast um þær á Alþingi og hjá
framkvæmdavaldinu, ríki og
sveitarfélögum. Því er mikið
undir því komið að milliþinga-
nefndin geti unnið starf sitt vel og
að innan hennar geti tekist sam-
staða um meginatriði.
í tillögunni eru nefndinni ekki
sett ákveðin tímamörk til að skila
tillögum sínum til þingsins, en
æskilegt er að það geti orðið
innan árs, þannig að unnt verði
að fjalla um málið á næsta þingi.
Þannig gæti fyrsta ár fram-
kvæmdaáætlunar orðið 1990 um
það leyti sem síðasti áratugur
þessarar aldar gengur í garð.
Hjörleifur Guttormsson
Kjördæmi Fjöldi Skölad. Dagh. Leiksk. Alls Fóstrur Ófagl. Biðlisti
heimila (fjöldi barna) börn Dagh. Leiksk.
Reykjavík .... 77 389 1485 2562 4436 238,2 321,1 748 1391
Reykjanes.... .... 37 76 584 1763 2423 99,1 168,2 268 1234
Vesturland ... .... 13 0 70 557 627 12,5 42,7 67 279
Vestfirðir .... 10 0 34 410 444 8,6 31,9 24 102
Nl.vestra .... 9 0 28 417 445 5,4 33,6 13 57
Nl.eystra .... 18 30 182 625 837 27,2 63,0 84 342
Austurland ... .... 12 0 34 516 550 11,0 38,9 6 160
Suðurland.... .... 15 14 79 598 691 21,1 38,0 57 149
Alls 1986 ....191 509 2496 7448 10453 423,1 737,4 1267 3714
Alls 1987 ....199 504 2558 7500 10562 467,7 770,2 1343 3694
Þriðjudagur 19. apríl 1988 ÞJÓÐVILJINN - SIÐA 7
Heildarvinningsupphæð: Kr. 5.809.448.-
1. vinningur var kr. 2.907.045.- og skiptist hann á milli 3ja vinnings-
hafa, kr. 969.015.- á mann.
2. vinningur var kr. 871.620.- og skiptist hann á 292 vinningshafa,
kr. 2.985.- á mann.
3. vinningur var kr. 2.030.783.- og skiptist á 8.497 vinningshafa,
sem fá 239 krónur hver.
Upplýsingasími: 685111.