Þjóðviljinn - 24.04.1988, Blaðsíða 4

Hvernig er fyrsta skólárið hjá 5-6 ára börnum í íslenska skólakerfinu?
Litið inn ítíma hjá byrjendadeild íÆfinga- og tilraunaskóla Kennaraháskólans
Það var mikið um að vera í
byrjendadeild Æfinga- og til-
raunaskóla Kennarahá-
skólans þegar blaðamann og
Ijósmyndara Þjóðviljans bar
þar að Ivikunni. Þær Ragn-
heiður Hermannsdóttir og
Ása Björk Matthíasdóttir voru í
óða önn að skipuleggja verk-
efninfyrirnemendursína, 30
barna hóp á aldrinum 5-7 ára.
Verkefnið heitir „Ég og þú“ og
miðast að því að auka þekk-
ingu barnanna á eigin líkama
og tilfinningum og um leið að
auka skilning þeirra á að fjölb-
reytileiki í líkamsbyggingu er
bæði eðlilegur og jákvæður.
Börnin voru búin að fá fræðslu
um það hvernig þau uxu í móður-
kviði og gera mynd af sjálfum sér
í þeirri sæluvist og nú voru þau
byrjuð að mæla sig á alla kanta,
bera stærð sína saman við fæðing-
arstærðina, lýsa fjölskyldu sinni
og fleira og fleira.
Einn pilturinn hafði reyndar
teiknað sex eða sjö börn í kviði
móður sinnar, enda var hann ein-
birni og bjó einn með pabba á
meðan mamma var við nám í,
Ameríku. Það vantaði greinilega
félagsskap í þá fjölskyldu.
- Heyrðu, blaðamaður, sjáðu
hvað ég hef stækkað mikið síðan
ég fæddist, sagði annar snáði og
dró upp tvo bandspotta: annar
var um hálfur metri en hinn var
nálægt 130 sentímetrum.
- Fóturinn á mér er þrjár og
hálf eldspýta sagði sá þriðji, og
var búinn að draga upp og klippa
út mót af fæti sínum og líma eld-
spýtur eftir honum endilöngum.
- Ég á engan pabba af því að
hann er í útlöndum, sagði ein
stúlkan sem var að teikna fjöl-
skyldu sína: hún teiknaði bara sig
og mömmu sína...
Þannig komu óteljandi vanda-
mál og viðfangsefni upp á yfir-
borðið og vinnugleðin skein úr
hverju andliti og allir virtust
skemmta sér konunglega og það
var einróma álit krakkanna að
þetta væri skemmtilegur skóli.
En hvaða hlutverki gegnir
byrjendakennslan fyrir 5 og 6 ára
börn í skólakerfinu? Til hvers er
ætlast af kennurum og nemend-
um og hvert er hlutverk foreldr-
anna við upphaf skólagöngu
barnanna?
Skólaskylda hefst ekki fyrr en
með 7 ára aldri, en yfirgnæfandi
meirihluti barna hefur nú nám í
byrjendakennslunni 6 ára. Enda
eru leikskólar eða dagheimili
ekki starfrækt fyrir þann aldurs-
hóp.
I markmiðslýsingu skólayfir-
valda fyrir byrjendakennsluna
segir meðal annars að meginhlut-
verk hennar sé að stuðla að vel-
liðan barnanna í skólanum og
efla sjálfstraust og sjálfsvitund
þeirra, svala fróðleiksfýsn þeirra
og örva ímyndunarafl og hjálpa
þeim að skilja og nota hugtök,
gefa þeim tækifæri til að tjá sig á
margvíslegan hátt og vinna sjálf-
stætt og skapandi.
Slíkar markmiðslýsingar geta
aldrei verið nema grófur leiðar-
vísir, og eftir að við höfðum
kynnt okkur það margvíslega
starf sem fram fer í byrjenda-
deildinni í Æfingaskólanum var
okkur ljóst að kennararnir þar
taka starf sitt engum vettlinga-
tökum: ótrúleg undirbúnings-
vinna og skipulagsvinna liggur á
bak við hvert verkefni og skýr
skilningur er á mikilvægi og þýð-
ingu hvers smáatriðis í kennsl-
unni. Gerð er vinnuáætlun fyrir
hverja viku og verkefnum fylgt
eftir þannig að þau tengist sem
flestum þroskasviðum huga og
handar.
Þær Ragnheiður og Ása sögðu
að svo mikið væri að gera hjá
krökkunum, að oft gæfist ekki
tími til þess að fara í frímínútur.
Oft tækju þær fyrir verkefni sem
næði yfir 2 vikur í senn með vett-
vangskönnun, vinnubókargerð,
sögum, mælingum og athugunum
sem tækju til sem flestra þátta í
þroskaferli barnsins. Námsefnið
byggja þær upp sjálfar en nýta sér
jafnframt bækur og annað það
efni sem á boðstólum er.
Þær sögðust leggja mikið upp
úr samstarfi við foreldra, meðal
annars með því að senda þeim
bréf á tveggja til fjögurra vikna
fresti, þar sem gerð væri grein
fyrir starfinu næstu vikurnar.
Foreldrarnir fylgjast þannig bet-
ur með því sem fram fer í skóla-
num og hafa betri möguleika til
þess að fylgja skólastarfinu eftir
heima.
- Við erum mjög ánægðar með
foreldra þessa hóps, segja þær
Ragnheiður og Ása. Þeir hafa
sýnt skólanum mikinn áhuga og
skipulögðu meðal annars sjálfir
foreldraskemmtun hér í skólan-
um, þar sem borðaðar voru
kökur sem börnin höfðu bakað
með foreldrunum og þar sem for-
eldrarnir stóðu fyrir skemmtiat-
riðum.
Við spurðum þær hvort lestrar-
kennslan væri stór þáttur í skóla-
starfinu á þessu aldursstigi?
- Þótt lestrarkennsla sé ekki
beinlínis á námsskránni, þá koma
krakkarnir gjarnan með þær
væntingar í skólann að þau eigi
fyrst og fremst að læra að lesa.
Við reynum að mæta þessum
væntingum, segja þær Ragn-
heiður og Ása, - fyrst og fremst
með markvissri málörvun. í
þessu skyni notum við hlustunar-
leiki, rímleiki, setningamyndun
og fleira og þetta fer fram í 20
mínútna samverustund í upphafi
hvers skóladags. Þar látum við
þau líka lýsa ákveðnum hlutum
eða segja frá. Mikilvægur þáttur í
málörvun er sögubókin, sem
krakkarnir taka með sér heim á
föstudögum og skila á þriðju-
dögum. Þar teikna krakkarnir
mynd og fá síðan einhvern full-
orðinn til þess að hjálpa sér við að
gera texta við myndina. Margir
krakkar hafa orðið læsir á því að
vinna við sögubókina. Þá er unn-
ið sérstaklega með einn bókstaf í
hverri viku sem tengdur er léttum
lestexta um leið og þetta er tengt
þrykkivinnu og föndri.
Fyrir utan málörvun og les-
þjálfun fá börnin stærðfræði einu
sinni í viku, og við fylgjum þeim
líka til sérkennara í myndmennt,
tónmennt og leikfimi einu sinni í
viku.
Verkefnið um líkamann er
dæmi um viðfangsefni sem
krakkarnir einbeita sér að í um
það bil 2 vikur út frá ólíkum sjón-
arhóli og með ólíkum aðferðum.
Það á bæði að svala fróðleiksíýsn
þeirra og veita þeim alhliða þjálf-
un í vinnubrögðum og þroska.
- Hvaða tíma hafið þið til þess
að sinna öllum þessum verkefn-
um?
- Skólatíminn er frá 12.40 til
15.40, og er allt of naumur. Auk
þess passar hann illa við vinnu-
tíma foreldra. Okkar börn eru yf-
irleitt hjá dagmömmu á mor-
gnana og svo reynir skólinn að
koma til móts við þennan vanda
með því að bjóða upp á pössun
frá kl. 16-17. Samskonar pössun
er á morgnana á milli klukkan 8
og 9 fyrir morgunkrakkana.
- Hvers vegna er skólatíminn
ekki lengri en þetta?
- Okkur skilst að það strandi á
vilja hins opinbera til þess að
veita fé til þessarar kennslu. Og
það eru ekki allir skólar sem hafa
aðstöðu til þess að bjóða upp á
gæslu. Þetta er neyðarúrræði sem
gripið hefur verið til til þess að
mæta brýnni þörf, en eina
skynsamlega lausnin er að lengja
skóladaginn. Sérstaklega á þetta
við um yngstu börnin, og okkur
skilst að nú sé búið að leggja fram
frumvarp um þetta á Alþingi.
Það er ekki hægt að ætlast til þess
af börnum og foreldrum að þau
séu á þeytingi á milli dagmömmu,
skóla og heimilis allan daginn.
-ólg
Forsíðumyndin er eftir Kristínu Soffíu Jónsdóttur 6 óra
nemanda í Æfingaskólanum.
4 SlÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 24. apríl 1988