Þjóðviljinn - 27.05.1988, Blaðsíða 8

HEIMURINN
Vladimír Verbenko skrifar:
Sem sagt, Moskva!
Hvað verður rœttá leiðtogafundinum íMoskvu?
Reykjavíkurfundurinn kenndi
okkur að vera ekki að spá neinu
og undrast ekki neitt - þar voru
uppi stórar vonir og örlagarík
vonbrigði. En hins vegar er það
engin tilviljun að Reykjavíkur-
fundurinn fór á spjöld sögunnar
sem tímamótafundur, sem and-
leg framrás í átt til friðar án
kjarnorkuvopna.
f gær virtust stöðugar og árang-
ursríkar viðræður milli leiðtoga
tveggja stórvelda jafnólíklegar
og samskipti jarðarbúa við fólk
frá öðrum hnöttum. En á morgun
munu M. Gorbatsjov og R. Re-
agan, sem eru víst farnir að þúast,
jafnvel ræða um sameiginlegt
mannað geimflug til Mars. Gor-
batsjov, sem er trúr þeim orðum
sínum að stjörnufriður skyldi
koma í stað stjörnustríða, lagði til
að þessi djarfa hugmynd skyldi
rædd, en menn hijóta að vera því
sammála, að framkvæmd hennar
væri því aðeins möguleg að gagn-
kvæmt traust væri fyrir hendi.
Og þessi hugmynd verður til úr
mörgum ólíkum vandamálum og
spurningum. Hverjar þeirra
verða örugglega á dagskrá á
leiðtogafundinum, sem nú er að
hefjast?
Afvopnun
Það er erfiðara að móta samn-
ing um strategísk árásarvopn
heldur en um meðaldrægar og
skammdrægar eldflaugar - allir
þættir strategískra vopna eru
miklu flóknari. Þetta á ekki síst
við um eftirlit, þar sem hvor aðili
verður að uppræta helming
vopnabúrs síns.
Auk þess eru til aðilar, sem
vilja fara nokkuð einkennilega
leið. Þau mál sem varða tak-
mörkun á fjölda færanlegra eld-
flauga á landi, sem menn leggja
mikla áherslu á í Sovétríkjunum,
og langdrægra stýriflauga á sjó,
sem Bandaríkjamenn leggja
mikla áherslu á, vildi einhver
leysa þannig: Banna færanlegar
eldflaugar á landi, vegna þess að
ekki er hægt að hafa eftirlit með
þeim, en Iáta stýriflaugar á sjó
eiga sig, vegna þess að kjarna-
oddar þeirra falla ekki undir eft-
irlit. Með öðrum orðum er hér
verið að fara eftir reglunni „Mitt
er mitt og þitt er mitt“.
Þannig er auðvitað ekki farið
að hlutunum. Það er þörf á mál-
efnalegri afstöðu, þar sem aðilum
er gert jafnhátt undir höfði. Upp
á síðkastið hafa verið tekin viss
skref í þessa átt. Á nýafstöðnum
fundi í Genf afhenti E. Shevar-
dnadze, utanríkisráðherra So-
vétríkjanna, G. Shultz, utanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna, ná-
kvæmar upplýsingar um sovésk
Iangdræg vopnakerfi og um stýri-
flaugar á sjó. En áður hafði D.
Jazov, varnarmálaráðherra Sov-
étríkjanna, lagt til við F. Carl-
ucci, varnarmálaráðherra
Bandaríkjanna, að gerð yrði
sameiginleg tilraun á sviði eftir-
lits með kjarnorkuvopnum á sjó.
í heild er gleðilegt að enginn
hefur í hyggju að strika yfir
START-samninginn: Reagan
lýsti yfir að hann vonaðist til, að
samningurinn yrði undirritaður
meðan núverandi ríkisstjórn situr
og M. Gorbatsjov rær öllum
árum að því sama. Báðir aðilar
telja að fundurinn í Moskvu verði
ný og gagnleg hvatning fyrir
þessa mikilvægu hlið málanna.
Vonir standa til þess að jákvæð
skref verði tekin hvað varðar
fækkun efnavopna og niðurskurð
á sviði hefðbundins vígbúnaðar,
sem er afar mikilvægt mál fyrir
Evrópubúa, því um það liggur
leiðin til sameiginlegs friðar-
heimilis í Evrópu, sem Míkhafl
Gorbatsjov hvatti til að reist yrði
með sameiginlegu átaki.
Svœðisbundin átök
Svæðisbundin átök eru tals-
verð og mörg þeirra hafa dregist á
langinn, sem gerir þau hættuleg
ekki aðeins frá „svæðisbundnu“
sjónarmiði. Og um hvaða „svæð-
isbundirí* eða „annars stigs“ átök
getur verið að ræða í hinum
þrönga og litla heimi okkar? {dag
er úthellt blóði hér eða þar, á
morgun ræðst einhver á annan og
sá svarar í sömu mynt og svo koll
af kolli...
Þess vegna halda Sovétríkin sig
fast við þá reglu að öll svæðis-
bundin átök eigi að leysa eftir
pólitískum leiðum, þegar það er
mögulegt og nauðsynlegt, með
margþættu átaki og undir vernd-
arvæng Sameinuðu þjóðanna.
Eins og við sannfærðumst öll
nýlega um þegar lausn var fundin
á Afganistan-málinu, er Moskva
ekki aðeins fylgjandi slíkri af-
stöðu, heldur stuðla menn þar
einnig að framkvæmd hennar
jafnvel við hinar erfiðustu að-
stæður.
Mannréttindi
Mannúðarmál. Og þó að þetta
sé í raun eitt og hið sama að mínu
mati, hallast Gorbatsjov að því
fyrrnefnda. í fyrstu ræðu sinni
eftir að hann var kjörinn aðalrit-
ari miðstjórnar KFS fyrir þrem.
árum, lýsti hann yfir að aðalat-
riðið væri hinn mannlegi þáttur,
mannlega afstaða til vandamála
mannkynsins og að þau væru
leyst með sameiginlegu átaki í
þágu sérhvers og allra. Því miður
er líklega langt þangað til að allir
I Félagsmálastofnun
Reykjavíkurborgar
FELAGSSTARF
r
ALDRAÐRA I Reykjavík
Sumarferðir 1988
í sumar eru áætlaðar 14 ferðir innanlands á veg-
um Félagsstarf aldraðra hjá Reykjavíkurborg.
Upplýsingar eru veittar í Fréttabréfinu um málefni
aldraðra, sem borið verður úttil allra Reykvíkinga
67 ára og eldri á næstunni og í Hvassaleiti 56-58 í
síma 689670 og 689671, þar sem tekið er á móti
pöntunum.
Félagsmálastofnun Reykjavíkurborgar
lifi sem blóm í eggi, þó að það sé
óréttmætt að halda því fram að
ekki hafi átt sér stað framfarir.
Að lokum - bæði Genfarfund-
urinn, þar sem leiðtogar Sovét-
ríkjanna og Bandaríkjanna
sögðu svo allir heyrðu, að ekki
væri hægt að sigra í kjarnorkust-
yrjöld og að hún væri hræðileg og
tilgangslaus og þess vegna mætti
ekki til slíkrar styrjaldar koman
og Reykavíkurfundurinn, sem að
mati Gorbatsjovs, var „undanfari
heims án kjarnorkuvopna" og
fundurinn í Washington, þar sem
var undirritaður fyrsti samning-
Vladimír Verbenko.
Við bíðum vongóð.
urinn í sögu mannkynsins um
eyðileggingu vígbúnaðar - allt
þetta er gert í þágu fólksins, í
þágu frumréttar hvers jarðarbúa:
Að lifa mannsæmandi lífi.
Það leikur enginn vafi á því og
sovéski leiðtoginn staðfesti það
núna fyrir fundinn, þar á meðal í
svörum við spurningum dag-
blaðsins Washington Post og
tímaritsins Newsweek, að í dag
eru uppi vandamál á sviði
mannréttinda, sem krefjast sam-
eiginlegra athuguna. Hann fagn-
aði því að upp á síðkastið hefði
verið að skapast samstarfskerfi á
sviði mannréttinda og eru það
vísindamenn, sérfræðingar og
fulltrúar almennings, sem að því
vinna. Það er vitað mál að á fund-
inum í Moskvu verður þetta mál
ekki látið kyrrt liggja.
Tvíhliða
samskipti
Sagan hefur hagað því svo að
Bandaríkin og Sovétríkin bera
jafna ábyrgð á örlögum heimsins.
Og haldi menn rétt á spilunum
verða viðræðurnar árang-
ursríkari og meira traust skapast
milli aðila, „óvinarímyndin“
hverfur og þjóðirnar og löndin
munu njóta góðs af. Og það er
bæði vegna þess að bandamenn
Moskvu og Washington standa á
bak við sína liðsodda og vegna
þess að við búum öll í heimi þar
sem hver er öðrum háður. Þetta
er hornsteinn hins nýja pólitíska
hugsunarháttar, sem Gorbatsjov
talar stöðugt um. Og hann vinnur
ávallt í þessum anda, einnig þeg-
ar um er að ræða samskipti Sovét-
ríkjanna og Bandaríkjanna. Sú
staðreynd að leiðtogarnir eru að
hittast í fjórða skiptið og mikið
hefur borið á góma á fundum
þeirra, ber þessu vitni.
Þess vegna bíðum við vongóð
nýrra og jákvæðra frétta frá
Moskvu.
Vladimír Verbenko,
yfirmaður APN-
fréttaþjónustunnar
á Islandi
Þeir ætla jafnvel að fara saman til Mars í huganum.
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 27. maí 1988