Þjóðviljinn - 25.06.1988, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Ofbeldi og
tvískinnungur
Á seinni árum hefur almenningur í hinum ríka og iðnvædda
hluta heims snúist í vaxandi mæli gegn mengun hverskonar.
Þetta hefur þýtt að fyrirtæki hafa átt í vaxandi erfiðleikum með
að losna við eitraðan úrgang af ýmsu tagi. Því miður er hæpið
að tala um að þar með hafi umhverfisverndarmenn unnið
fræga sigra: niðurstaðan hefur í reynd orðið sú, að fyrirtækin
hafa hlaupið með eitur sitt út á sjó - eða reynt að fleka fáæk ríki
þriðja heimsins, einkum Afríkuríki, til að taka við óþverranum
fyrir borgun.
Sú viðleitni að kaupa sér sorpgeymslur í þriðja heiminum
hefur verið kölluð “eiturheimsvaldastefna'1 m.a. á nýlegum
fundi um þessi mál í Nairobi í Kenya. Það er ekki út í hött mælt.
Að sönnu gilda hér ekki samskonar þvinganir og á blómaskeiði
heimsveldanna, þegar þjóðir nýlendna urðu að hlýða ofbeldi
vopnaðs valds. En í þessu dæmi hér erum við eina ferðina enn
minnt á það, að í samskiptum ríkra og snauðra er ofbeldi fólgið:
ríkidæmi er í rauninni vald til að skipa fyrir, fátækt er vanmáttur,
úrræðaleysi sem neyðir menn til að gera þvert gegn vilja sín-
um. Það bætir ekki úr skák þótt ofbeldið sé falið undir hræsni
viðskiptalögmálanna: þetta er bara kaup og sala, segja menn -
þið fáið peninga og mat, við fáum land ykkar undir eitur.
Þetta er allt næsta grár leikur. Iðnríkin kaupa hráefni þriðja-
heimsríkja á því verði sem þau ráða mestu um sjálf en torvelda
annan útflutning þeirra. Og koma þeim svo með ýmsum hætti í
hlutverk sorphaugs fyrir „okkur". Ekki bara með þeim útflutn-
ingi á úrgangi sem áður var um rætt. Það er líka mikið stundað
að flytja hættulega og eitraða framleiðslu til fátækra ríkja -
vegna þess að þar hafi menn ekki ráð á því að gera strangar
öryggiskröfur. Og síðan setja menn einatt upp hneykslissvip
yfir því að ríki þriðja heimsins kunni ekki fótum sínum forráð,
hvorki í fjármálum né umhverfismálum.
Það er rétt að fullt er af skammsýnum og spilltum ráða-
mönnum í þriðja heiminum. En á hitt ér og að líta, að það hefur
heldur ekki verið neinn skortur á slíkum ráðamönnum í iðn-
vædda heiminum - og þeim tókst furðu lengi og tekst sumpart
enn að leiða athygli almennings frá ýmsum hrikalegum afleið-
ingum iðnvæðingar, frá því, að menn hafa neitað að reikna
með því hvað ýmsar „framfarir" kosta í vatni, lofti og jarðvegi.
Sekir munu víða finnast. Hitt skiptir svo miklu, að menn átti sig
sem rækilegast á því að heimurinn er einn. Sú umhverfisvernd
sem lætur sér nægja að banna að sorpi sé hent „rétt við húsið
rnitt" erengu líkari en þeim skammgóða vermi sem menn hafa
af því að pissa í sinn skó. Við íslendingar ættum að gefa
sérstakan gaum að þverstæðum í okkar eigin afstöðu til þess-
ara mála. Við erum alltof hneigðir til sjálfsánægju: það er allt í
lagi hjá okkur. Og við sveiflumst með vafasömum hætti milli
fordæmingar á herskáum náttúruverndarsinnum, þegar þeir
„skipta sér af okkur," og aðdáun á sama fólki þegar það leggur
sig í háska til að koma í veg fyrir að eitri sé hent í þann sjó sem
skolar strendur okkar.
Allir á kjörstað
í dag gengur þjóðin til forsetakosninga í fjórða sinn í sögu
lýðveldisins.
Það hefur skapast fyrir því hefð hér á blaðinu sem fylgt var
1980, 1968 og 1952, að Þjóðviljinn tæki ekki opinberlega af-
stöðu með eða móti forsetaframbjóðendum. Þessi siður er ekki
yfir gagnrýni hafinn fremur en annað, en helgast af rökum sem
vega þungt og tengjast sjálfri sérstöðu forsetaembættisins í
þjóðlífinu. Og verður ekki frá honum vikið að þessu sinni.
Það kemur oft fram þessa daga að mönnum finnast þessar
kosningar öðruvísi til komnar en skyldi, og kannski ættu menn
að bregðast við með því að sinna þeim ekki. Gegn því mælum
við eindregið á þessum kjördegi: við hvetjum til þess að hver
maður sýni lýðveldinu og æðsta embætti þess sjálfsagðan
sóma og neyti síns atkvæðisréttar.
áb.
FRÉTTIR
Nýskipuð stjórn Alþýðuleikhússins: Frá v. Sigrún Valbergsdóttir, Inga Bjarnason, Viðar
Eggertsson og Erla B. Skúladóttir.
Alþýðuleikhúsið
Ný stjóm tekur við
Alþýðuleikhúsið hélt aðalfund sinn fyrir
nokkru. Á fundinum tók við störfum ný
stjórn: Inga Bjarnason formaður, Sigrún
Valbergsdóttir varaformaður og Viðar
Eggertsson ritari. f varastjórn sitja: Erla B.
• Skúladóttir, Margrét Ákadóttir og Bjarni
Ingvarsson.
Stjórnin vinnur nú að skipulagningu
næsta leikárs, sem er það fjórtánda í starfi
Alþýðuleikhússins.
17. júní s.l. frumsýndi Alþýðuleikhúsið
sitt 36. verkefni Ævintýri á ísnum sem er
fjölskylduverk og ætlað til sýninga úti sem
inni um borg og bý. Sýningin er tilvalin á
hverskonar hátíðum og húllumhæi.
Leikritið „Eru tígrisdýr í Kongó?“ sem
Alþýðuleikhúsið frumsýndi fyrir rúmi ári
en enn á fjölum leikhússins og eru sýningar
komnar á annað hundrað á þessu vinsæla
leikriti.
Sjúkrahúsið í Keflavík
Skurðdeildinni lokað
Hár launakostnaður og mannekla gera reksturinn erfiðan.
Sjúkrahúsið er oflítil og óhagkvœm rekstrareining. Mikil
þörf fyrir langlegudeild
Skurðdeild sjúkrahússins í Keflavík
verður lokað í sumar í 6 vikur vegna sparn-
aðarráðstafana og manneklu. Olafur
Björnsson stjórnarformaður sjúkrahússins
segir að draga verði úr rekstrarkostnaði og
því ekki hjá því komist að minnka þjónu-
stuna.
Að sögn Ólafs hefur launakostnaður
hækkað mikið mikið umfram áætlun og
nemur nú allt að 85% af rekstrarkostnaði
stofnunarinnar. Beðið væri eftir úrlausn
mála hjá heilbrigðisráðuneytinu og sagðist
Ólafur ekki trúa öðru en að vandi sjúkra-
hússins yrði leystur. Á síðasta ári fór sjúkra-
húsið um 10-12% fram úr greiðsluáætlun og
allt útlit er fyrir að í ár verði hallinn ekki
minni.
Annar viðmælandi Pjóðviljans sem
stendur í rekstri sjúkrahúss sagði að vandi
þeirra væri fyrst og fremt fólginn í viðvar-
andi vanmati á fjárþörf - Það hefur verið
gegnumgangandi hjá langflestum sjúkra-
húsum um árabil að fjárframlög til þeirra
eru skorin niður um þetta 10-20% án þess
að hægt sé að benda á hvar mögulegt er að
skera niður.Breytingarnar á fjárhag sjúkra-
húsanna við það að færa þau yfir á föst
fjárlög í stað dagpeninga eru fólgnar í því að
ábyrgðin á því að farið sé fram úr vanmetn-
um áætlunum væri færður yfir á sveitarfé-
lögin í stað þess að ríkið hefði áður greitt
svonefnd halladaggjöld eftir á. En auðvitað
eru sveitarfélögin ekki í stakk búin til að
mæta þessum kostnaði og ef ekkert verður
að gert er samdráttur í þjónustu og lokanir
fyrirsjáanlegar, sagði þessi sami viðmæl-
andi.
Á sjúkrahúsinu íKeflavík er rúm fyrir um
36 sjúklinga, þar af eru 8 rúm á fæðingar-
deildinni og mikill fjöldi langlegusjúklinga
er á hinum deildunum. Að sögn Ólafs hefur
lengi staðið til að bæta úr brýnni þörf á
langlegudeild fyrir gamalmenni en lítið
fjármagn hefur fengist til þess verkefnis
ennþá og það sem hefur fengist hefur farið í
teikningar. Ef til vill byrjum við að byggja í
haust þó óvíst sé um fjárframlög, það er oft
eina leiðin til að verkefnum verði sinnt af
fjárveitingarvaldinu, sagði Ólafur.
'Þ
þlÓÐUILJINN
►
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýöshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, MörðurÁrnason, ÓttarProppé.
Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hjörleifur
Sveinbjörnsson, KristóferSvavarsson, Magnfríður Júlíusdóttir,
Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, Ólafur Gíslason, Ragnar
Karlsson, Sigurður Á. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson (íþr.), Sævar
Guðbjörnsson, Tómas Tómasson, Þorfinnur ómarsson (íþr.).
Handrita- og próf arkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljó8myndarar:EinarÓlason,SigurðurMarHalldórsson.
Útlitsteiknarar: Kristján Kristjánsson, MargrótMagnúsdóttir.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrif stof ustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstota: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Sigríður HannaSigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Olga Clausen, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn.-Brynjólfur Vilhjálmsson, ólafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 60 kr.
Helgarblöð: 70 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 700 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 25. júní 1988