Þjóðviljinn - 25.06.1988, Blaðsíða 6

MINNING
Bjöm Bjamason
Fœddur 27. 2. 1938 — Dáinn 17. 6. 1988
„Minningin um vorið glatar
öllum litum sínum. Mér finnst
allri glóð sumarsins vera þrungið
saman í síðustu andartök þess.
Vorið var eins og blóðvana
smámey, sem órar ekki fyrir sœlu
og kvölum mannshjartans.
Haustið hefur reynt allt, fundið
allt, það tœmir alla reynslu lífsins í
einum teyg - og deyr um leið. “
- Sigurður Nordal: Úr „Hausti“
Gamall samverkamaður og
góðkunningi á lífsins grýttu
brautum er fallinn frá.
- Björn Bjarnason frá Skorra-
stað í Norðfirði kvaddi þennan
heim í næstliðinni viku. Fyrir
fáum mánuðum hélt hann upp á
fimmtugsafmæli sitt norður á Ak-
ureyri, í þeim gróðurreit, sem
honum var kær.
Áratuga glímu við fátækt og ar-
mæðu, ekki hans eigin fátækt og
armæðu, heldur hinna smæstu
meðbræðra hans er nú lokið.
Björn helgaði líf sitt þeim, sem
sofa með grjót við höfðalagið og
eiga sér ekki annað athvarf en
steinsteypt sund og nakin stræti.
Af hlýju hjartans, fremur en af
félagsvísindalegum rökum, vann
hann dyggilega að því að afla hin-
um smæstu meðbræðra sinna
skjóls gegn válegum veðrum og
vetrarskuggum.
Ófáir skjólstæðingar Félags-
málastofnunar Reykjavíkur
sakna nú vinar í stað. Þeir vissu,
að það gilti einu hversu lftilsigldir
þeir voru í augum sómakærra
miðlungsmanna og broddborg-
ara, hversu mjög þeir brutu gegn
lögum guðs og manna var þó alt-
ént einn maður, sem ekki sneri
við þeim baki. Sá maður var
Björn Bjarnason.
Hann tók sérhverjum syndara
opnum örmum, hlýddi á raunir
hans og vann máistað hans, sem
hann mátti, enda þótt hann ætti
ekki alltaf vísan stuðning sam-
starfsmanna, né lýðkjörinna full-
trúa.
Stundum velti ég því fyrir mér
hvað þarf til að skilja breyskleika
mannsins. Kannski þurfa menn
að vera breyskir sjálfir. Ekki þarf
síður að koma til skilningur á hin-
um dýpra ristum rúnum tilver-
unnar, skilningur á orsökum og
afleiðingum mannlegra athafna,
skilningur á hringrás lífsins, á
þeirri skammsýni og þeim for-
dómum, sem eru sjálft eðli „sið-
menningarinnar“ og kannski,
umfram allt mega menn ekki ótt-
ast dauðann. Þeir, sem óttast
dauðann öðlast aldrei dýpri skiln-
ing. - Björn Bjarnason var mað-
ur, sem ekki staðnæmdist við
yfirborð hlutanna. Honum var í
mun að rista dýpra en augun
fengu greint. Hann leitaði reglu í
hinu óreglulega, reiðu í óreiðu;
geðveiki, glæpir, ósigrar í
átökum lífsins, hin orðvana sorg;
allt þetta glímdi hugur Björns við
daglega í því starfi er hann kaus
sér. Olíkt flestum hryllti hann sig
ekki, heldur bretti upp ermar.
Líf hans sjálfs var engin svip-
laus samfella þar sem eitt leiðir af
öðru í náttúrulausri sjálfvirkni
hins viðurkennda og meðtekna.
Líf hans var varðað íhugun og
stundum örvæntingu. Ávinning-
ar hans öðrum til handa færðu
honum ekki alltaf hamingju.
Stundum efaðist hann og stund-
um sá hann ekki hinn staka ljós-
geisla fyrir því innra myrkri, sem
efinn læddi inn. En brosið, sem
kviknaði í augum hans á góðum
stundum var eins og glóð lífsins
sjálfs. Þá hreif hann með sér alla
viðstadda í glettni og gáska, sem
oftar en ekki var bundin í fer-
skeytlu, eða limru.
Með þessum línum er ég fyrir
sjálfum mér, síðbúið, að draga
upp mynd af manni, sem ég vildi,
að ég hefði borið gæfu til að
kynnast betur.
Hin síðari ár bar fundum okkar
ekki oft saman. Ég minnist þó
langrar sumarnætur á stúdenta-
görðum við Suðurgötu þar sem
kliður söngfuglanna í Vatnsmýr-
inni átti þátt í að lyfta samræðum
upp í nafnlaust veldi, þar sem
skilningur glæddist og sannindi
afhjúpuðust.
Þannig kýs ég að minnast
Björns; skylmingamannsins, sem
með vopnfimi sinni lagði að velli
lygar og hræsni, hégóma og hál-
fsannindi.
Dóttur hans og öðrum að-
standendum votta ég samúð
mína.
„Lát streymast úr brunnum hjarta
míns, Ijóðsins lind, í léttstígum
kliði sem falli við þíðunnar söng!
Pú aflþrota kvistur sem áður lást
krepptur í þröng, rís upp til að
seilast í bláhvolfsins Ijós og vind!“
Jón Helgason. - Ur „Vordegi"
Lárus Már Björnsson.
Það var við dagsbrún á þjóð-
hátíðardaginn sem einn okkar
allra ljúfasti drengur féll frá langt
um aldur fram. Þetta var kaldur
og ömurlegur dagur. Björn var
skólabróðir okkar í Kennaraskól-
anum fyrir rúmum 20 árum. Alla
skólatíð fylgdi honum hressilegur
gustur, hann hló mikið og hátt,
enda rómsterkur og söngmaður
mikill. En undir þessu hressilega,
glaðværa viðmóti bjó viðkvæm
sál, sem hvergi mátti aumt sjá né
af neinu illu vita. Því kynntumst
við síðar er hann kenndi hjá okk-
ur við Laugagerðisskóla á Snæ-
fellsnesi um árabil.
Það geta allir, sem þekktu
Björn, ímyndað sér hvílíkur hval-
reki það var að hafa slíkan per-
sónuleika sér við hlið í því litla
samfélagi, sem heimavistarskóli
er.
Björn var vel gefinn og víðles-
inn, alinn upp í ungmennafélags-
anda austur á Norðfirði. Hann
kom öllum í léttara skap, sem
nærri honum voru. Þar sem hann
var búfræðingur og fyrrverandi
bóndi átti hann ekki í neinum
vandræðum með að kynnast
bændum og búaliði í sveitinni og
var aufúsugestur á hverjum bæ.
Hvort sem var að glæða tilfinn-
ingu nemenda sinna fyrir ís-
lenskri tungu, hugga lítið barn
sem var að fara í fyrsta sinn að
heiman, vanda um við strák-
pjakka, brjótast með sjúkt barn
yfir heiði um hávetur til að ná til
læknis, stjórna helgistund á
sunnudagsmorgni, leika jóla-
svein eða syngja með okkur á
góðri stund; alltaf var Björn til-
búinn að leggja sitt af mörkum á
óeigingjarnan og kærleiksríkan
hátt.
Björn á eina dóttur, Dóru. Ör-
lögin höguðu því þannig að hann
var ekki samvistum við hana
fyrstu árin. Ástin og umhyggjan
fyrir henni voru þó eins og væri
hann í daglegu samneyti við
hana. Og mikil var gleði hans og
stolt er hann kom með hana í
fyrsta sinn í heimsókn til okkar,
elskulega stúlku svo ótrúlega líka
föður sínum. Hún dvelur nú er-
lendis og er því fjarri ástvinum
sínum á þessari erfiðu stundu.
„Það er alltaf blíða á Skorra-
stað,“ var Björn vanur að segja.
Hann hafði sterkar taugar til átt-
haganna og talaði aldrei nema vel
um sveitunga sína. Öll sumur fór
Björn heim að hjálpa til við bú-
skapinn. Við fjölskyldan áttum
þess kost að dvelja með honum
um tíma á Skorrastað. Þá var
meiningin að gera út. Og þrátt
fyrir rigningu og brælu þá var
blíða á Skorrastað, það var rétt
hjá Birni. Móðir hans Kristjana
Magnúsdóttir tók okkur opnum
örmum sem sínum eigin börnum
og opnaði heimili sitt eins og
ekkrt væri sjálfsagðara undir sól-
inni en að inn kæmi fimm manna
fjölskylda og settist þar að. Og
hún hélt tryggð við okkur það
sem hún átti eftir ólifað.
Svona var hans fólk fyrir
austan. Þetta var ekkert eins-
dæmi því ófáir úr hans stóra vina-
hópi hafa dvalið hjá honum
eystra, enda sótti Björn það fast
að bjóða vinum sínum heim á
Skorrastað.
Eftir að Björn hætti kennslu
gerðist hann starfsmaður að
Litla-Hrauni áður en hann hóf
störf hjá Félagsmálastofnun
Reykjavíkur. Hann varð að
leggja lítilmagnanum lið, það var
eðli hans og upplag. Þar naut
manngæska hans sín.
Björn lét aldrei glepjast af
dansinum kringum gullkálfinn.
Þegar við vinir hans gleymdum
okkur í lífsgæðakapphlaupinu og
sáum vart lífið í kringum okkur,
birtist hann og ýtti við okkur með
kátlegum ákúrum, rétti hjálpar-
hönd og tók gjarnan lagið á með-
an. Hann kom aldrei sem gestur
eftir fyrirfram ákveðnum reglum.
Hann birtist sem vinur hvenær
sem var; í morgunsárið, á miðj-
um degi eða undir miðnætti -
stundum dapur, stundum glaður
en alltaf ljúfur.
Björn var Björn, kom til dyr-
anna eins og hann var klæddur.
Við vorum rík að eiga hann að
vini. Það var gaman að ræða sam-
an um lífið og ástina, þegja sam-
an, syngja saman, vera saman,
segja hvert öðru til syndanna.
Alltaf kom maður ríkari af hans
fundi. Við stöndum eftir með
þakklæti í huga fyrir að hafa mátt
eiga samleið um stund með svo
góðum dreng.
Við vottum öllum ástvinum
hans og ættingjum okkar dýpstu
samúð.
Friðrik Rúnar Guðmundsson
Hólmfríður Árnadóttir
/ Skólavörðuholtið hátt
hugurinn skoppar núna...
Vinur okkar Björn Bjarnason
er farinn frá okkur. Það er undar-
leg tilfinning að hugsa til þess að
við eigum ekki eftir að sjá hann
koma inn gangana, lágvaxinn,
kvikan á fæti, þar sem hann stígur
örugglega niður báðum fótum,
eilítið álútur og hallast til hlið-
anna á víxl. Hann gekk með
bændagöngulagi. Bjössi hafði
einstaklega hlýjan svip og í
augum hans speglaðist sambland
kímni og trega. Hann var ekki
sundurgerðarmaður í klæðaburði
en setti upp húfur af mismunandi
gerðum eftir árstíðum, tilefnum
eða eigin hugarástandi. Við
reyndum oft að leiðbeina honum
í húfuvalinu, en þar varð honum
ekki þokað frekar en ella.
Bjössi vann með okkur á Fé-
lagsmálastofnun Reykjavíkur-
borgar frá árinu 1974. Hann átti
manna helst þátt í því að skapa
hér persónulegan anda, sam-
heldni og góðan félagsskap, allir
töldu hann til vina sinna. Þegar á
bjátaði hjá einhverju okkar var
hann strax kominn, tilbúinn að
ganga með okkur í gegnum þykkt
og þunnt. Vinnubrögð hans ein-
kenndust af meðlifun og samúð.
Hann var ekki mjög hallur undir
fræðikenningar í félagsmálaþjón-
ustu og reiddist okkur oft þegar
honum fannst mannúðarsjón-
armið víkja fyrir reglum og kenn-
ingum.
Það var ekki bara í vinnunni
sem Bjössi brást við á þennan
hátt. Hann gerði allt af tilfinn-
ingu. Þannig var það í söng- það
var ekki mjög slípaður söngur,
það var söngur frá hjartanu og
hann var söngmaður góður. Hag-
mæltur var hann í besta lagi og
kvað á stundum dýrt. Þó ein-
kenndi kveðskap hans meir, að
hann varð til í dagsins önn, af
hversdagslegu .tilefni og gerði
venjulegan dag ógleymanlegan.
Ferðalögin með Bjössa voru sér-
stök. Á ferðum með honum,
jafnt í vinnuferðum sem í sumar-
leyfum, brást það ekki að gisting
var vís hjá vinum hans í dreifbýl-
inu fyrir hann og hans fylgdarlið,
enda myndaði hann ekki
skemmri vináttutengsl en til ævi-
loka. Bjössi safnaði ekki verald-
arauði - reyndar lagði hann
áherslu á hið gagnstæða. Hann
las mikið og velti fyrir sér spurn-
ingum um tilvist okkar og tilgang,
6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 25. Júní 1988
Auglýsing frá yfirkjör-
stjórn Reykjanesskjör-
dæmis
Aðsetur yfirkjörstjórnar á kjördegi, 25. þessa
mánaðar, verður í íþróttahúsinu í Hafnarfirði.
Talning atkvæða fer fram þar og hefst kl. 23.00
sama dag.
Yfirkjörstjórn Reykjanesskjördæmis
A
Framkvæmdastjóri
Félagsheimilis
W Kópavogs
Stjórn Félagsheimilis Kópavogs óskar að ráða
framkvæmdastjóra. Umsóknir sendist í pósthólf
159, 202 Kópavogi, fyrir 31. júlí n.k. Nánari upp-
lýsingar gefnar í síma 28900, 40650 og 40755.
Stjórn Félagsheimilis Kópavogs
Bróðir okkar
Kjartan Þorgilsson
kennari
verður jarðsunginn frá Neskirkju mánudaginn 27. júní kl.
13.30.
Helga S. Þorgilsdóttir
Sigríður Þorgilsdóttir
Fríða Þorgilsdóttir
hafði unun af heimspekilegum
vangaveltum og margt kvöldið,
oft langt fram á nótt, var skrafað.
Helsta stolt hans var dóttir
hans Dóra. Hann fylgdist grannt
með þroska hennar og milli
þeirra var góð tilfinning gagn-
kvæmrar hlýju og umhyggju.
Honum finnst örugglega gott til
þess að vita að hún á áfram góða
að.
Við sem eftir erum kjósum að
trúa því að við eigum eftir að hitta
Bjössa aftur, þar sem hann stend-
ur glaðbeittur í eigin hlaðvarpa
og gott ef ekki er pönnukökuilm-
ur í loftinu.
Við sendum kveðjur til
systkina hans og dóttur og vitum
að þau hafa misst mikið eins og
við öll.
Vinir og vinnufélagar
Bjössi er dáinn!
Hægt og bítandi hefur þessi
staðreynd verið að síast inn, frá
því að Sigrún kom niður, að
morgni 17. júní og sagði mér að
þú hefðir fengið hjartaáfall og
dáið. Ein setning - og allt verður
öðruvísi. Á maður svo bara að
kyngja þessu?
Ertu dáinn, út í bláinn...?
Allt í einu stendur maður
frammi fyrir því að dauðinn, sem
hingað til hefur verið einhvers
staðar annars staðar, er kominn
inn í innsta hring og farinn að
höggva þar. Það er svo sjálfsagt
að hafa vinina sína alltaf til taks í
kringum sig að maður pælir ekki í
öðru. Þú komst og fórst, hringdir
hvenær sem þér datt í hug - ekk-
ert var sjálfsagðara. Þú borðaðir
með okkur, fleygðir þér snög-
gvast upp í sófann á eftir, hlustað-
ir á fréttirnar í útvarpinu, dottað-
ir, sprast svo á fætur, þakkaðir
fyrir matinn og varst farinn - ekk-
ert var eðlilegra. En ekkert er
óeðlilegra og sárara en það að þú
komir aldrei aftur! Þú ert ekki
heima hjá þér á Laugaveginum.
Þú ert ekki í vinnunni þinni, þú
ferð aldrei framar í Kjallarann,
þú ert ekki lengur með okkur í
leikfélaginu, þú yrkir ekki meir,
syngur ekki með okkur, rökræðir
ekki við okkur lengur um eilífð-
armálin, hlátur þinn er hættur að
smita okkur. Þú ert ekki. Þú ert
genginn á jökulinn. Fyrst svo er-
vertu þá sæll.
Nóttin breiðir á djúpin
sín dimmu tjöld
og dauðinn ríður.
Hvort hefur sá betur
sem hreppir þann gest í kvöld
eða hinn sem bíður?
(Jón Helgason)
Ingibjörg Hjartardóttir
Björn Bjarnason kom austan
af Norðfirði fyrir aldarfjórðungi
til að setjast í Kennaraskólann.
Þetta var á tímum vaxandi rót-
tækni í þjóðfélaginu, sum okkar
farin að setja stór spurningar-
merki við pólitíska þróun og
kennsluhætti eða voru almennt
rugluð. Ég kom úr Menntaskól-
anum í Reykjavík, þunglama-