Þjóðviljinn - 25.06.1988, Blaðsíða 5

Kosinn forseti
INNSYN
Það eru forsetakosningar í dag,
óvæntur viðburður og ólíkur fyrri
kosningum um húsráðanda á
Bessastöðum. Menn héldu að
eina vafavottinum í þessu kjöri
hefði verið eytt strax um ára-
mótin þegar Vigdís lýsti yfir vilja
til endurkjörs, en Flokkur
mannsins sá sér leik á borði, rauf
hefðina og bauð fram gegn sitj-
andi forseta.
Hvernig sem úrslitin verða má
slá föstu að Sigrún og félagar hafa
fengið fyrir snúð sinn. Framboð-
ið hefur vakið talsverða athygli
meðal almennings, og það skiptir
Flokk mannsins litlu máli þótt
flestir séu neikvæðir, sumir
hneykslaðir: betra er að vera af
illu frægur en engu. Enda hefur
frambjóðandinn ekkert gert af
sér, - forseti skal kosinn á fjög-
urra ára fresti og ekki Sigrúnu
Þorsteinsdóttur að kenna þótt
ekki hafi tíðkast áður. Að
skammast útí Flokk mannsins og
Sigrúnu fyrir framboðið er aldei-
lis fráleitt, hversu fráleitt sem
mönnum kann að finnast það og
hversu hlýjar tilfinningar sem
menn hafa til Vigdísar forseta.
Synjunar-
rétturinn
Og raunar hefur kosningabar-
áttan, að svo miklu leyti sem hún
hefur farið fram, vakið gagnlegar
spurningar um hlutverk Bessa-
staða. Hún hefur að miklu leyti
snúist um synjunarrétt forsetans
- hversu nota skuli - og þarmeð
vakið athygli á því forsetavopni,
með þeim afleiðingum senni-
legum að forseti á meira undir sér
eftir en áður.
í Þjóðviljanum var á þjóðhá-
tíðardaginn skrifuð forystugrein
sem einkum snerist um synjun-
arréttinn. Þar sagði að synjunar-
rétturinn væri mjög mikilvægur,
þótt varla væri eðlilegt af forseta
að grípa til hans nema í neyðartil-
vikum, einkum og sérstaklega
þegar sjálfstæði þjóðarinnar og
landsréttindi hennar væru í húfi.
Þar var einnig sagt að virk þátt-
taka forseta í landstjórn frá degi
til dags í krafti synjunarréttarins
og þarafleiðandi þjóðaratkvæð-
agreiðslna hefði í för með sér þær
breytingar að forsetinn yrði að
stjórnmálamanni meðal stjórn-
málamanna, og yrði þarmeð ófær
um að gegna því hlutverki sem
hann hefur hingaðtil haft á hendi
í umboði allrar þjóðarinnar. Það
væri ekki sennilegt að þessi
breyting mundi efla lýðræði eða
draga úr misrétti í samfélaginu.
Hreint út sagt er líklegast að í
flokkspólitískum kosningum um
forseta mundu ráðandi
miðhægri- og hægriöfl ekki verða
hlutskörpust, þeim mun frekar
en í þingkosningunum að aðeins
er kosið um einn stól.
Þetta er rétt að endurtaka
vegna þess að leiðarinn varð
kosningastjóra Sigrúnar, Helgu
Gísladóttur, tilefni ádrepu hér í
blaðinu þarsem Þjóðviljinn og
vinstrimenn eru manaðir til að
styðja Flokk mannsins í forseta-
kosningunum vegna bráða-
birgðalaganna gegn samnings-
rétti, vaxandi launamisréttis,
skattpíningar launafólks,
auðnarstefnu á landsbyggð, -
annað séu eiginlega svik við
verkalýð og sósíalisma.
Hið endanlega
sameingartákn ?
Það er sumsé ekki lítið í húfi.
En framboð Sigrúnar Þor-
steinsdóttur virðist að auki á
góðri leið með að verða hið end-
anlega sameiningartákn í ís-
lensku samfélagi. Stuðnings-
menn hennar hafa sent bæði Al-
þýðubandalagi og Kvennalista
liðsbónarbréf vegna sameigin-
legrar félagshyggju og andstöðu
við bráðabirgðalögin, - ASÍ,
BSRB og BHM hafa fengið svip-
uð tiimæli. í bréfi til krata frá Sig-
rúnarmönnum er höfðað til
jafnréttishugsjónar Alþýðuflok-
ksins, og hugsjónir Framsóknar-
flokksins um manngildi og sam-
vinnu eiga að verða Steingrími og
félögum tilefni til að reisa merki
Sigrúnar samkvæmt bréfi þang-
að. Síðast en ekki síst telja Sig-
rúnarmenn einsætt að vegna sam-
eiginlegrar sjálfstæðis- og frelsis-
hugsjónar sláist Sjálfstæðisflokk-
urinn í förina.
Hvers á Borgaraflokkurinn
eiginlega að gjalda?
Tvö? Þrjú?
Fjögur prósent?
í tveimur skoðanakönnunum
um fylgi í forsetakosningunum
hefur Vigdís „unnið“ með yfir-
burðum. Mótframbjóðandi
hennar fékk 1,7 prósent fylgis
þeirra sem afstöðu tóku í annarri
könnuninni, 2,7 prósent í hinni.
Miðað við aðstæður allar kemur
þetta ekki á óvart. Flokkur
mannsins, bakhreyfing Sigrúnar,
fékk 1,6 prósent í þingkosningum
síðast og alltaf haft einhverja
svörun í könnunum.
Raunar er líklegt að Sigrún fái
heldur meira fylgi en þetta þegar
upp er staðið í kvöld. í fyrsta lagi
vegna þess að yst til hægri er hóp-
ur manna sem aldrei hefur sætt
sig við þjóðkjör Vigdísar Finn-
bogadóttur, og í annan stað
vegna þess að þrátt fyrir ruglings-
legan málflutning virðist Sigrúnu
hafa tekist að ná til dálítils hluta
óánægðra kjósenda í andstöðu
við vald og kerfi. Yfirlýstur
stuðningur þekktra kerfiskalla og
íhaldsmanna úr ýmsum flokkum
við Vigdísi gætu leitt einhverja til
að styðja Sigrúnu og gefa með því
dauðann og djöfulinn í valds-
pakkið, og skipti þá ekki öllu þótt
margir styðji Vigdísi sem ekki
styðja kerfið. Ýmis viðbrögð við
kynningarþætti Vigdísar benda
til að stuðningsmenn hennar hafi
ef til vill ekki gætt sín nógu vel á
því að halda Vigdísi sjálfri fram í
kosningahríðinni, - sem vissu-
lega hefur verið soldið snúin fyrir
Vigdísarmenn - og samsamað
hana óþægilega við valdaklíku og
stjórnkerfi sem margir eru hund-
fúlir með þótt þeir virði bæði
Bessastaði og Vigdísi.
Frammistaða Vigdísar í sjón-
varpsávarpi sínu í fyrrakvöld veg-
ur þó örugglega upp á móti. Hún
átti þar sterkan leik, var einlæg,
alvarleg og yfirveguð, lagði óhik-
að fram sína stefnu um hlutverk
forseta, tók málefnalega á and-
stæðingi sínum og þó föstum
tökum, talaði af reynslu og styrk,
og hefur sennilega sjarmerað
þjóðina uppúr skónum enn einu
sinni.
Raunveruleiki
Það er auðvelt að taka undir
með Vigdísi þegar hún segir hug-
myndirnar um þjóðaratkvæða-
greiðsludómarann í forsetastól
bera vott um bernska þrá eftir
frelsara í daglega lífinu. Það er
líka skemmtilegt að sínu leytinu
að ræður Sigrúnar og stuðnings-
manna um stjórnarskrána frá
1944, - þessa sömu og sífellt er
verið að reyna að endurskoða -
eru farnar að minna helst á sagnir
Völuspár um þær undursamlegar
gollnar töflur sem í grasi finnast;
- munu ósánir / akrar vaxa...
Þetta er sosum einsog í pólit-
ísku óráði án tillits til raunveru-
leikans í kring. Hinu má svo ekki
gleyma að sumt af því sem
Mannsflokksmenn hafa dregið
fram sér til framdráttar síðustu
vikur er raunveruleiki af raunver-
ulegasta tæi: virðingarleysi ráð-
herranna við sjálfsögð mannrétt-
indi , hrópandi launamisrétti,
samþjöppun valdsins og samtryg-
ging valdhafanna, niðurlæging
landsbyggðarinnar gagnvart
gróðalýð suðvesturhornsins...
Og um þessi mál og önnur jafn-
aðkallandi þarf endilega að kjósa
sem allra fyrst. í dag er hinsvegar
verið að kjósa forseta á Bessa-
staði, - og svo þurfa sumir aðeins
að kíkja á Hollendinga og Sovét-
menn í sjónvarpinu...
MörSur Árnason
Laugardagur 25. júní 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5