Þjóðviljinn - 03.09.1988, Síða 9

______________________SKÓLAMÁL_________________________
Tillögur fjölskyldunefndar
Minnst 6 tíma skóla-
dagur fyrir alla
Komið verði á samfelldum skóladegi skólaárið 1989-1990. Öllfor-
skólabörn njóti sama kennslustundafjölda. Foreldrar eigifulltrúa í
skólaráði, er starfi við hvern grunnskóla
Stefnt skal aö því að auka áhrif foreldra á skólastarfið, en skólarnir
hafa í auknum mæli komið inn í uppeldishlutverkið.
Samstarfsnefnd ráðuneyta um
Qölskyldumál skilaði í ágústlok
áfangaskýrslu um skóla- og dag-
vistarmál. í þeim hluta sem fjall-
ar um skólamálin segir að tiilögur
nefndarinnar miði við að sam-
ræma enn betur skólastarfið og
þarfir fjölskyldunnar, en langur
vinnudagur beggja foreldra utan
heimilis hefur gert hlutvcrk
skólanna sífellt þýðingarmeira.
Krafan um að nemendur hér á
landi fái menntun til jafns við
jafnaldra sína í nágrannalöndun-
um býr einnig að baki tillögum
um iengingu skóladagsins og að
skólaárið hjá öllum grunn-
skólanemendum sé a.m.k. 9 mán-
uðir. í því sambandi er vísað í
skýrslu OECD um menntastefnu
á Islandi, sem út kom á síðasta
ári.
Nefndin leggur auk þess
áherslu á „að nauðsynlegur þátt-
ur í fjölskyldustefnu er að skólar
taki í starfi sínu mið af jöfnum
rétti og jafnri ábyrgð kynjanna.
Börnum sé kennt allt frá fyrstu tíð
um ábyrgð og skyldur fjölskyldu-
lífs og að forcldrar bera jafna
ábyrgð á börnum sínum. Brýnt er
að nemendur fái sams konar
kennslu hvort sem um er að ræða
drengi eða stúlkur. Benda má á
að efling heimilisfræðslu er þýð-
ingarmikill þáttur í þessu sam-
bandi.“
Brýnt að lengja
skóladaginn
Talið er mjög brýnt að lengja
skóladaginn, einkum hjá yngri
börnunum. - Þó að viðvera í
skólum (skólaathvörfum) sé
nauðsynlegur og gagnlegur þátt-
ur, þá hlýtur það að vera keppi-
kefli jafnt foreldra sem skólayfir-
valda að tími sá sem börnin dvelj-
ast í skólanum sé nýttur eins og
kostur er í sambandi við nám
þeirra.“
í dag er hámarkskennslu-
stundafjöldi samkvæmt grunn-
skólalögunum aðeins 22 stundir á
viku fyrir 1. bekk, en er ofar
dregur lengist hann smám saman
og nær 36-37 stundum í 9. bekk.
f skýrslu OECD er lenging
skóladagsins talið eitt brýnasta
verkefnið á grunnskólastigi og í
skýrslu fjölkskyldunefndarinnar
er bent á að stuttur skóladagur
yngstu bekkja grunnskólans, þ.e.
7 og 8 ára barna og forskóla-
barna, hafi víða leitt til erfiðleika
fyrir útivinnandi foreldra. Lítil
áhersla á uppbyggingu skóladag-
heimila fyrir 6-10 ára börn er
hluti af þessum vanda. í Reykja-
vík hafa 5,6 % barna á þeim aldri
aðgang að skóladagheimili og er
það hæsta hlutfall á landinu.
Varla er pláss fyrir fleiri en börn
einstæðra foreldra og þeir sem
ekki geta útvegað gæslu í heima-
húsum eiga fárra annarra kosta
völ en láta börnin sjá um sig sjálf.
Hefur það í för með sér mikið
öryggisleysi og vandamál bæði
fyrir börn og fullorðna.
Hér fyrir neðan eru tíundaðar
tillögur um lengingu skóladagsins
á næstu 4 árum, en þar til þær
koma til framkvæmda er lagt til
að innan fræðsluumdæmanna
verði komið á skólaathvörfum
fyrir þá sem á þurfa að halda.
Lenging
í 4 áföngum
Nefndin setur fram áætlun um
hvernig ná megi því markmiði að
allir grunnskólanemar njóti
skóladvalar a.m.k. 6 klukku-
stundir á dag, skólaárið 1992-
1993 og er henni skipt í 4 áfanga:
1. Fyrir næstu áramót verði
grunnskólalögunum breytt þann-
ig að skóladagur 1. og 2. bekkjar
lengist um 4 kennslustundir á
viku og verði alls 26 stundir á
næsta sKÓlaári.
2. Forskóla 6 ára barna verði
breytt í bekkjafyrirkomulag
þannig að allir njóti sama
kennslustundafjölda, óháð fjölda
barna. Nú eru reglurnar þær að
stundafjöldinn miðast við fjölda
barna í forskóladeild og er áætluð
1 vikustund á barn. Ef börnin eru
18 verða því stundirnar 18 á viku,
en þar sem t.d. eru aðeins 4 börn
verða þær 4. Gert er ráð fyrir að
breytingin taki gildi skólaárið
1990- 1991.
3. Skóladagur í öllum bekkjar-
deildum verði lengdur skólaárið
1991- 1992 og verði 28 stundir hjá
1.-3. bekk og fari í 36 kennslu-
stundir hjá 7.-9.bekk. Breytingar
í þessum áfanga kalla á aukið
skólahúsnæði, þar sem þörf verð-
ur á einsetningu. í Reykjavík
einni mun þurfa að bæta við al-
mennum kennslustofum fyrir
rúmlega 200 bekkjadeildir, sem
nú eru síðdegis. Samkvæmt áætl-
unum Skólaskrifstofu Reykjavík-
ur er áætlaður stofnkostnaður
vegna einsetningar um 1.250
miljónir króna.
4. I lokaáfanganum verði skóla-
dagur yngri bekkjadeildanna
lengdur um 2 stundir til viðbótar
og verði það gert skólaárið 1992-
1993.
Góð menntun er gulli betra,
segir máltækið en bætt menntun
kostar einnig fé. Miðað við verð-
lag í janúar á þessu ári, er áætlað
að tillögurnar hafi í för með sér
tæplega 250 miljón króna aukinn
rekstrarkostnað fyrir ríkissjóð á
ári, er þær hafa að fullu komið til
framkvæmda. Til samanburðar
má nefna að samkvæmt fjár-
lögum 1988 var rekstrarkostn-
aður grunnskóla um 3,2 miljarð-
ar.
Áætlunin kallar einnig á veru-
lega fjölgun kennara við grunn-
skólana og þarf stöðugildum að
fjölga um 300 á þessu 4 ára tíma-
bili.
Samfelldur
skóladagur
Samfelldur skóladagur er sett-
ur á oddinn í áfangaskýrslunni og
er lagt til að við hverja fræðslu-
skrifstofu verði settur starfshóp-
ur, sem vinni að því að koma á
samfelldum skóladegi í öllum
skólum fræðsluumdæmisins. Skal
því verkefni vera lokið fyrir næsta
skólaár, eftir því sem núverandi
húsakostur skólanna býður uppá
og eiga nemendur 1.-4. bekkjar
að hafa forgang í þeirri vinnu.
Á síðasta skólaári nutu tæp
75% nemenda á grunnskólaaldri
Brýnt er talið að lengja skóladag
yngstu barnanna, sem mörg hver
neyðast til að sjá um sig sjálf frá
því skóla lýkur og þangað til for-
eldrar koma heim úr vinnu.
í Reykjavík samfellds skóladags
og 21% til viðbótar þurftu ekki
að fara nema eina aukaferð á
viku í skólann. Á Reykjanesi
þurftu 28% nemenda að fara tvær
ferðir eða fleiri á viku í skólann,
en 60% nutu samfellds skóla-
dags.
Ekki liggja fyrir jafn ná-
kvæmar upplýsingar um ástandið
á landsbyggðinni, en unnið er að
því að safna þeim saman.
Annað sem er nokkuð breyti-
legt eftir umdæmum og skólum er
lengd skólaársins og telur nefnd-
in ástæðu til að kanna rækilega
hvað réttlæti styttra skólaár en 9
mánuði. Erfitt þykir t.d. að sjá
réttmæt rök fyrir því að grunn-
skólanemendur á Selfossi og Eg-
ilsstöðum fái ekki jafn langan
skólatíma og jafnaldrar þeirra á
Sauðárkróki og ísafirði.
Á síðasta skólaári var það ein-
ungis í Reykjavík sem allir skólar
störfuðu í 9 mánuði. Til saman-
burðar þá voru 21% nemenda á
Austurlandi í 9 mánaða skóla, en
rúm 33% í skólum sem störfuðu í
8 mánuði.
Aukin tengsl
foreldra við skóla
Á undanförnum árum hefur
starfsemi foreldrafélaga við
grunnskóla landsins farið vax-
andi og starfa slík félög í flestum
þéttbýlisstöðum landsins. En
starfsemi foreldrafélaga er sögð
mjög misjöfn eftir skólum og er
helsta skýringin talin sú að for-
eldrar hafa engin raunveruleg
völd innan skólanna og þar af
leiðandi takmörkuð áhrif. For-
eldrar koma lítið inn í undirbún-
ing skólastarfsins, kennslu- og
starfsáætlanir og afleiðing lítilla
áhrifa hljóti því að endurspeglast
í áhugaleysi.
Starfshópur sem fjallaði um
tengsl heimila og skóla mælti ein-
dregið með því að áhrif foreldra í
stjórn skóla yrðu aukin með
stofnun skólaráðs við alla grunn-
skóla og tekur fjölskyldunefndin
undir það.
Lagt er til að inn í grunnskóla-
lögin verði sett ákvæði um að
skólaráð skuli starfa við grunn-
skólana og vera stjórn skólans til.
ráðuneytis um innri mál hans,
- svo sem kennsluskipan, starfsá-
ætlanir, skólatíma, slysavarnir og
félagslíf í skólanum og fleira sem
varðar daglega starfsemi skólans.
í skólaráðinu skulu þrfr sitja.
Einn tilnefndur af kennurum og
öðrum starfsmönnum skólans,
einn af foreldrafélaginu og einn
af nemendaráði. Heimilt verður
að sækja um undanþágu frá þessu
ákvæði til menntamálaráðuneyt-
is, en gildar ástæður verða að
liggja fyrir undanþágu, s.s. smæð
skóla.
í yngri bekkjum grunnskólans
hafa flestir foreldrar mest sam-
skipti við skólana í gegnum um-
sjónakennara. Starf umsjóna-
kennara í 7.-9. bekk er ekki í eins
föstum skorðum og virðist sam-
band foreldra og skóla rofna tölu-
vert er börnin eldast. - Nefndin
telur nauðsynlegt að staða um-
sjónarkennara við 7.-9. bekk
verði styrkt. Þeim tilmælum er
því beint til menntamáiaráðherra
að mál þetta verði tekið til sér-
stakrar umfjöllunar í samstarfi
foreldra, kennara og fræðsluyfir-
valda.
mj
Tillögur um lengingu skóladagsins krefjast aukins húsakosts. I
Reykjavík einni þyrfti að bæta við almennum kennslustofum fyrir
rúmlega 200 bekkjardeildir. ef skólar vrðu einsetnir.
ÞJÓÐVIUINN - SfÐA 9