Þjóðviljinn - 03.12.1988, Blaðsíða 6

Þjóðviljinn - 03.12.1988, Blaðsíða 6
þJÓÐVILJINNM/ sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar Skilið víninu! Nú hefur verið skilað skýrslu um vínkaup á vegum handhafa forsetavalds nokkur ár aftur í tímann. Augljóst er á þeirri skýrslu að enginn þeirra sem þar eru nefndir hafa verið jafn stórtækir í áfengisinnkaupum sín- um og síðasti forseti Hæstaréttar, sem nú hefur verið vikið frá embætti til að höfðað verði gegn honum dómsmál. Hinsvegar er birgðaöflun ýmissa þeirra sem í skýrsl- unni eru nefndir undarlega mikilfengleg. Þarna kemur til dæmis í Ijós að síðasti forseti sameinaðs þings hefur keypt sem svarar einni flösku á dag þau tvö ár sem tilgreind eru, og þekkir hann þó enginn að öðru en þar fari mikill reglumaður sem ekki megi vamm sitt vita, maður sem einmitt hefur talið sig geta sest í dómarasæti um meint vömm annarra. Það kemur einnig í Ijós að aðrir Hæstaréttarforsetar hafa sótt sér allþokkalegan slurk í vínkjallarana meðan þeir gegndu því embætti. Það kemur ennfremur í Ijós, og vert að geta þess sér- staklega að forsætisráðherrarnir Steingrímur Hermanns- son og Þorsteinn Pálsson eru ekki á meðal þeirra hand- hafa sem notfærðu sér forsetavaldið til að fá afslátt í ríkinu. Það gerði ekki heldur Jón Helgason þegar hann var forseti sameinaðs alþingis, og ekki Guðrún Helga- dóttir. Dæmi bindindismannsins Jóns Helgasonar sýnir kjarna þessa máls í réttri hnotskurn. Hann kaupir ekki vín vegna þess að þær embættisskyldur hans að vera hand- hafi forsetavalds kröfðust þess aldrei af honum að hann skenkti í glös. Dæmi Jóns bendir til þeSs að mikill meiri- hluti þeirra birgða sem aðrir handhafar sönkuðu að sér hafi verið ætlaður eingöngu til einkaneyslu. Það er munur á kaupum síðasta Hæstaréttarforseta og þeirra annarra sem nýja skýrslan fjallar um. En það er bitamunur og ekki fjár. Það sem nú blasir við er að þessir fyrrverandi vínkaupendur geri sér fulla grein fyrir opinber- um þörfum á neyslu fengsins en borgi vín sitt ella. Með skömm. Hlutverk vinstrimanna Vinstrimenn á Vesturlöndum hafa mikilvægu hlutverki að sinna fyrir austan tjald. Það er skoðun tékkneska útlagans Jici Pelikans sem heimsækir ísland þessa helgi. í viðtali við Þjóðviljann í dag segir Pelikan að vinstri- menn á Vesturlöndum þurfi að kynna sér sem allra best andófshreyfingarnar í ríkjum Austur-Evrópu og hafa sem nánust tengsl við hina sósíalísku og lýðræðislegu stjórn- arandstöðu í þessum ríkjum. „Þessar sjálfstæðu umbótahreyfingar eru hinir raun- verulegu bandamenn vinstrihreyfingarinnar á vestur- löndum" segir Pelikan. „Þær eru að berjast fyrir raun- verulegu lýðræði eystra, og aðeins virk þátttaka þeirra getur tryggt að ekki verði snúið aftur þeirri efnahagslegu og pólitísku umbótaþróun sem nú er hafin.“ Þetta er þörf ræða. En íslenskir vinstrimenn eru sem betur fer ekki sofandi á þessum verði. Það sýnir til dæmis ályktun sem Alþýðu- bandalagið gerði á síðasta miðstjórnarfundi sínum, álykt- un sem formaður flokksins afhenti Jici Pelikan í gær. Þar er lýst samstöðu við stjórnarandstöðuna í Tékkóslóvakíu og lögð áhersla á að á ýmsan hátt fer saman barátta hennar þar og vinstrimanna hér, - til dæmis í því að berjast gegn allri hersetu stórvelda í okkar löndum. -m KLIPPT OG SKORIÐ Bandarískir og sovéskir sérfræðingar vinna saman að því að reisa við örkumla hermenn úr stríðinu í Afganistan. Afganistan og Vietnam Skömmu eftir að Sovétmenn sendu her inn í Afganistan fóru fréttaskýrendur að draga fram hliðstæður milli þess stríðs og Vi- etnamstríðsins sem Bandaríkja- menn höfðu þá tapað nokkrum árum fyrr. Pessi samanburðar- fræði voru ekki vinsæl. Til voru þeir vinstrisinnar sem töldu sig að vísu lítt hrifna af hernaði Sovét- manna í Afganistan, en þeim fannst samt ótækt að hugsa sér að þeir væru að vasast í svipuðum málum og bandarískir heims- valdasinnar. Og vinir Bandaríkj- anna voru líka lítt fegnir hlið- stæðunum - m.a. sögðu þeir að það væri sá mikli munur á Banda- ríkjunum og Sovétmönnum að Bandaríkjamenn gætu hætt við misheppnað stríð en Rússar mundu aldrei hætta að berjast í Afganistan fyrr en þar stæði ekki steinn yfir steini. Síðan mundu þeir halda áfram suður að Ind- landshafi. Svipuð lífsreynsla Nú hefur margt snúist á annan veg en menn ætluðu, og ræður þar um miklu sú merkilega breyting sem orðið hefur á sam- skiptum Bandaríkjanna og So- vétríkjanna. Sú breyting verður ekki aðeins til þess að það tekst visst samstarf milli þeirra um að bæla niður staðbundin stríð og átök - og þá í Afgansitan þótt oftar en ekki reyni mjög á þanþol samkomulagsinS um það stríð og brottflutning sovésksherliðs. Við verðum með ýmsum móti varir við það, að það verður góð latína hjá þessum fjandvinum að leggja æ sterkari áherslu á vissar hlið- stæður í sögu þeirra og framferði. Og þá verður það líka sjálfsagður hlutur að bera saman hlutskipti hins sovéska hermanns sem barð- ist í Afganistan og hins banda- ríska í Víetnam. Meira en svo: uppgjafarhermenn úr báðum þessum styrjöldum hafa tekið upp samstarf sín í milli. Niðurbrotnir menn Frá þessu segir í nýlegu hefti sovéska vikublaðsins Novoje vremja. Upphaf málsins er það, að Danny Reed, atkvæðamaður í samtökum uppfjafarhermanna úr Vietnamstríðinu, kom á fram- færi við sovéska blaðamenn bréfi þar sem hann leggur til að Banda- ríkjamenn hjálpi sovéskum her- mönnum sem heim snúa frá Af- ganistan. Miðli þeim af reynslu sinni við að yfirstíga fordóma al- mennings, eiturlyfjaneyslu, ör- kuml og fleira. „Ég réttlæti ekki stríðið," sagði Danny Reed, „heldur hermann- inn. f>ið vitið að Vietnamstríðið var mjög óvinsælt meðal banda- rísku þjóðarinnar. Af þeim sökum sýndu Bandaríkjamenn einatt vanþóknun sína á stríðinu annaðhvort með því að hundsa þá hermenn sem heim sneru eða kenna þeim um stríðið... Við lentum einatt í fjandsamlegu um- hverfi og það gat leitt til ein- semdar, einangrunar, tortryggni og reiði ... Margir leituðu hugg- unar í eiturlyfjum, áfengi, gerð- ust brotlegir við lög. Margir trufl- uðust á geði og frömdu sjálfs- morð“. Hann segir ennfremur: „Sem gamall hermaður og meðvitaður íbúi þessa hnattar finnst mér ég sjá mikinn skyld- leika milli minna sovésku bræðra og okkar. Við eigum það sam- eiginlegt að land okkar kvaddi okkur til að gegna skyldu okkar og við hlýddum og gerðum eins og við best gáturn". Við töldum þá morðingja Fyrst var bréfi þessu lítt sinnt, segir Novoje Vremja. Sovéskir embættismenn vísuðu þessu frá sér og sögðu: Þetta er allt öðru- vísi með okkar stráka, það er vel hugsað um þá. En svonefndur „Sjóður um félagslegt frum- kvæði“ sem dagblaðið Kom- somolskaja pravda rekur, tók málið upp. Og síðan hafa sendin- efndir bandarískra uppgjafarher- manna heimsótt Sovétríkin. Þeir hafa komið með sálfræðiráðjöf og þeir hafa ekki síst haft með sér sérfræðinga í gerð gervilima og hjálpartækja fyrir örkumla her- menn. Og rússneskir uppgjafar- hermenn skýra frá því í saman- tekt Novoje vremja, að þeir hafi fyrir sitt leyti fundið til nýrrar samstöðu með bandarískum kollegum. Nikolaj Tsjúvanov (einn þeirra sem lenti illilega í brennivíni og eiturlyfjum) segir t.d.: „Mig hafði lengi langað til að hitta þessa menn. Áður en ég fór til Afganistan hafði ég mestu skömm á þeim. Taldi þá morð- ingja og villimenn. Eftir að ég lenti í stríði sjálfur gerði ég mér grein fyrir því að margir þeirra voru blátt áfram hermenn sem gerðu eins og þeim var sagt.“ Og sovéska blaðakonan Ga- lina Sidorova segir: „Hver sem verið gæti munur á markmiðum Sovétríkjanna í Af- ganistan og Bandaríkjamanna í Vietnam, þá hafa bæði ríkin lært sínar allsherjarlexíur. Pær neyða okkur til að hafa það stranglega hugfast, að það er ekki leyfilegt að heyja stríð á erlendri grund - hvað svo sem menn finna því til réttlætingar“ Hvað finnst ykkur? Ekki er nú ástæða til að segj a j á og amen við þessu öllu. Pað er alltaf einhver ónotakeimur af þeirri réttlætingu hermannsins að hann hafi „barasta" verið að hlýða skipunum. Og það getur eins og breitt yfir pólitíska ábyrgð á Vietnamstríði og Afganistan- stríði að hamra mjög á þessum tónum hér: allir höfum við mis- tök framið, allir erum við að ein- hverju leyti í sama báti. En samt er í þessari þróun meira en drjúg- ur skerfur til þolanlegra sambýlis í heiminum, og það ber síst að vanmeta. Þjóðviljinn Síðumúla 6-108 Reykjavík Sími 681333 Kvöldsími 681348 Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans. Ritstjórar: Árni Bergmann, Mörður Árnason. Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson. Blaðamenn: Dagur Þorleifsson, Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Heimir Már Pétursson, HjörleifurSveinbjörnsson, Kristófer Svavarsson, Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, Ólafur Gíslason, Páll Hannesson, Sigurður A. Friðþjófsson (Umsjónarm. Nýs Helgarb.), Sævar Guðbjörnsson, Þorfinnur Omarsson (íþr.). Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir. Ljósmyndarar: Jim Smart, Þorfinnur ómarsson. Útlitsteiknarar: Kristján Kristjánsson, Kristberguró.Pétursson Framkvæmdastjóri:HallurPállJónsson. Skrif stof ustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir. Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pétursdóttir. Auglýsingastjóri: Olga Clausen. Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur Ágústsdóttir, Sigurrós Kristinsdóttir. Simavarsia: Sigríður Kristjánsdóttir, ÞorgerðurSigurðardóttir. Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir. Húsmóðir: Anna Benediktsdóttir Utbreiðslu-og afgreiðslustjóri: Björn IngiRafnsson. Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir. . Innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir. Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn: Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663. Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310. Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf. Prentun: Blaðaprent hf. Verð í lausasölu: 70 kr. Nýtthelgarblað: 100kr. Áskriftarverð á mánuði: 800 kr. 6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 3. desember 1988

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.