Þjóðviljinn - 11.05.1989, Blaðsíða 5

VIÐHORF
Forkönnun vegna varaflugvallar
Athugasemd frá utanríkisráðuneytinu
Þjóðviljanum barst fyrir
nokkru athugasemd frá utan-
ríkisráðuneytinu um fréttagrein í
blaðinu 5.4., og fylgdi henni þetta
bréf frá Þórði Ægi Óskarssyni í
upplýsinga- og fjölmiðladeild
ráðuneytisins:
„Ágæti ritstjóri. f ljós hefur
komið að ekki er farið rétt með í
grein undir heitinu „Áform um
varaflugvöll - Engin ákvörðun
hjá NATO“, sem birtist í blaði
þínu, Þjóðviljanum, 5. þ.m. Þar
sem rangfærslur og mistúlkanir
koma engum málstað til góða, þá
fer upplýsingadeild utanríkisráð-
uneytisins fram á það við þig að
hjálögð leiðrétting verði birt á
fréttasíðu í Þjóðviljanum hið
fyrsta."
Athugasemd ráðuneytisins
hljóðar svo:
í Þjóðviljanum 5. apríl er á bls.
2 heilsíðugrein undir fyrirsögn-
inni „Áformin um varaflugvöll -
Engin ákvörðun hjá NATO“.
Igreininni er fullyrt að upplýs-
ingar blaðafulltrúa varnarliðsins
og svör hans við spurningum
blaðamanns Þjóðviljans stangist
á við upplýsingar sem utanríkis-
ráðherra og ráðuneyti hafi áður
gefið.
Þetta er alrangt.
Varnarmálaskrifstofa hefur
aflað upplýsinga frá blaðafulltrúa
varnarliðsins um svör þau er
hann gaf við spurningum Vigfús-
ar Geirdal, blaðamanns Þjóðvilj-
ans. Stangast þær í engu á við þær
upplýsingar, sem utanríkisráð-
herra hefur gefið, né þær upplýs-
ingar, sem skrifstofustjóri varn-
armálaskrifstofu gaf blaða-
mönnum Þjóðviljans og birtust í
viðtali í Þjóðviljanum 10. mars
s.l.
Meginatriði, sem utanríkisráð-
herra og ráðuneyti hafa upplýst,
eru þessi:
1. Óskað hefur verið eftir af Atl-
antshafsbandalaginu að for-
könnun fari fram á íslandi á
hugsanlegum varaflugvelli hér
álandi. Fjárveiting hefurverið
samþykkt af Atlantshafs-
bandalaginu til að kosta þá
forkönnun. Samskonar for-
könnun er þegar hafin á Græn-
landi á kostnað Atlantshafs-
bandalagsins.
2. Engin endanleg ákvörðun hef-
ur verið tekin af Atlantshafs-
bandalaginu um byggingu var-
aflugvallar og fjárveiting til
byggingar varaflugvallar hefur
ekki verið afgreidd, enda er
forkönnun málsins forsenda
þess að hægt sé að gera kostn-
aðaráætlanir.
3. Aðalframkvæmdastjóri At-
lantshafsbandalagsins hefur í
bréfi til utanríkisráðherra
staðfest að varaflugvöllur
kostaður af Atlantshafsbanda-
laginu myndi ekki gegna neinu
hernaðarhlutverki á friðartím-
um.
Rangfærslur þjóna engum tilgangi
Um athugasemdir utanríkisráðuneytisins
Vigfús Geirdal sagnfræðingur
var aðstoðarmaður Þjóðviljans
við vinnslu efnis um varaflugvöll í
hernaðarskyni, og annaðist fyrir
blaðið samskipti við fulltrúa
hersins á Keflavíkurvelli og Atl-
antshafsherstjórn Nató. Þjóðviij-
inn bar bréf upplýsinga- og fjöl-
miðladeildar utanríkisráðuneyt-
ins undir Vigfús, og svarar hann
fullyrðingum ráðuneytisins fyrir
sína hönd og Þjóðviljans með
eftirfarandi athugasemd:
í grein þeirri sem utanríkis-
ráðuneytið vitnar var birt yfirlýs-
ing Atlantshafsherstjórnar Nató,
SACLANT, um fyrirhugaðan
varaflugvöll bandalagsins á
norðanverðu íslandi og forkönn-
un (feasibility study) sem farið
hefur verið fram á að verði gerð
af þeim sökum. Yfirlýsing þessi
birtist í framhaldi af ýtarlegri um-
fjöllun Nýs Helgarblaðs Þjóðvilj-
ans um varaflugvallarmálið 10.
mars sl.
í yfirlýsingu SACLANT komu
fram upplýsingar sem stönguðust
að verulegu leyti á við þær full-
yrðingar sem utanríkisráðuneyt-
ið og þó einkum utanrfkisráð-
herra hafa haldið á lofti að und-
anförnu. Reynt var að gera skil-
merkilega grein fyrir þessum
mun í fréttaskýringu Þjóðviljans.
Stangast
ekkert á?
Varnarmálaskrifstofa utan-
ríkisráðuneytisins hefur hins veg-
ar að sögn aflað upplýsinga frá
Scott Wilson blaðafulltrúa
Bandaríkjahers á Keflavíkurflug-
velli „um svör þau er hann gaf við
spurningum Vigfúsar Geirdal,
blaðamanns Þjóðviljans. Stang-
ast þær í engu á við þær upplýs-
ingar, sem utanríkisráðherra hef-
ur gefið, ne þær upplýsingar, sem
skrifstofustjóri varnarmálaskrif-
stofu gaf blaðamönnum Þjóðvilj-
ans og birtust í viðtali í Þjóðvilj-
anum 10. mars sl.“
Hvorki Scott Wilson né aðrir
fulltrúar Bandaríkjahers hafa
gert neina athugasemd við þýð-
ingu Þjóðviljans á yfirlýsingu
SACLÁNT né önnur þau svör
sem Wilson gaf við spurningum
sem ég lagði fram fyrir hönd
Þjóðviljans til að fá nánari skýr-
ingar á nokkrum atriðum í yfir-
lýsingunni. Rétt er að vekja at-
hygli á því að í athugasemdum
utanríkisráðuneytisins er því
hvergi haldið fram með rökum að
farið sé efnislega rangt með yfir-
lýsingu herstjórnar Nató.
Þar er aðeins fullyrt að svör
blaðafulltrúans komi í öllum at-
riðum heim og saman við upplýs-
ingar ráðuneytisins og utanríkis-
ráðherra. Síðan eru talin upp
þrjú „meginatriði" þessara upp-
lýsinga. Það er athyglisvert að í
þessa upptalningu vantar alveg
nokkur atriði sem utanríkisráð-
herra hefur lagt áherslu á þegar
hann hefur talað fyrir nauðsyn
þess að gera varaflugvöll. En
ekki einu sinni þessi „megin-
atriði" eru samhljóða svörum
blaðafulltrúa Bandaríkjahers svo
sem nú skal sýnt fram á.
Rétt er að árétta að það sem
utanríkisráðuneytið kallar „svör
blaðafulltrúa varnarliðsins“ við
spurningum Þjóðviljans eru alls
ekki persónuleg sjónarmið hans
heldur formleg yfirlýsing frá
SACLANT, æðstu herstjórn
Nató á Atlantshafi. Eric McVa-
don, yfirmaður bandaríska herl-
iðisins á Keflavíkurflugvelli,
hafði einnig lesið þessa yfirlýs-
ingu og lagt blessun sína yfir hana
áður en Scott Wilson las hana
upp fyrir mér.
Yfirlýsing SACLANT stangast
á við fullyrðingar utanríkisráð-
herra og ráðuneytisins í eftirfar-
andi atriðum.
„Við væntum
þess að
I athugasemdum utanríkisráð-
uneytisins segir: Fjárveiting hef-
ur verið samþykkt af Atlantshafs-
bandalaginu til að kosta forkönn-
un. Yfirlýsing herstjórnar Nató
hefst hins vegar á orðunum:
„Our expectations are that the
funding for the feasibility study
and the construction for the
NATO Alternative Airfield on
the north coast of Iceland would
be borne in part if not all by
NATO funds."
í íslenskri þýðingu var þetta
svona: „Við væntum þess að
kostnaður við forkönnun og gerð
varaflugvallar Nató á norður-
strönd Islands verði að hluta ef
ekki að öllu leyti greiddur úr
sjóðum Atlantshafsbandalags-
ins.“
Við sem skrifaðir erum fyrir
fréttaskýringu Þjóðviljans um
þetta mál 5. apríl sl. verðum báð-
ir að teljast sæmilega að okkur í
merkingarfræði og okkur er
gjörsamlega ómögulegt að lesa
það út úr yfirlýsingu SACLANT
að Nató hafi samþykkt að kosta
forkönnunina - þvert á móti.
Yfirlýsing herstjórnar Nató
ber það með sér að bandalagið
hefur á þessu stigi málsins hvorki
samþykkt fjárveitingu til for-
könnunar né gerðar flugvallar-
ins; hún gefur til kynna að
Bandaríkjaher ætli sér að greiða
(„prefinance") framkvæmdina
fyrirfram og geri sér síðan vonir
um að Natóríkin í Evrópu fáist
eftir á til að taka þátt í kostnaði að
einhverju eða öllu leyti.
Það er reyndar merkileg orða-
lagsbreyting að í athugasemdum
utanríkisráðuneytisins segir nú
aðeins að Nató hafi samþykkt að
Fimmtudagur 11. maí 1989 þjóðvILJINN - SÍÐA 5
kosta forkönnunina en á uppiýs-
ingablaði sem utanríkisráðherra
dreifði í febrúar sl. sagði að
Mannvirkjasjóður Atlantshafs-
bandalagsins hefði samþykkt
fjárveitingu til forkönnunar.
E.t.v. hefur ráðuneytið gert sér
grein fyrir að fullyrðing sem þessi
stangast að öllu leyti á við það
hvernig ákvarðanir eru teknar á
vettvangi Nató um að standa
sameiginlega straum af kostnaði
við mannvirkjagerð. Enda er
ekki til nein formleg framkvæmd-
astofnun innan Nató sem heitir
Mannvirkjasjóður Nató og sam-
þykkir fjárveitingar til fram-
kvæmda á vegum bandalagsins.
Nató hefur ekkert
samþykkt
f umræddri grein Þjóðviljans
var það hvergi borið á utanríkis-
ráðuneytið að hafa haldið því
fram að Nató hafi þegar tekið
ákvörðun um varaflugvöllinn.
Hins vegar hafa bæði utanríkis-
ráðherra og flugmálastjóri haldið
því fram að Nató hafi tilbúið fé til
að borga gerð varaflugvallarins.
Þær fullyrðingar stangast vissu-
lega á við yfirlýsinguna frá Nor-
folk.
Þorsteinn Ingólfsson, skrif-
stofustjóri varnarmálaskrifstof-
unnar, svarar því reyndar játandi
í viðtali við Nýtt Helgarblað
Þjóðviljans 10. mars sl. að mælt
hafi verið með flugvallargerðinni
innan Nató, m.ö.o. að hún hafi
verið tekin inn á lista sem á máli
Nató kallast „reccommended
slice“. f yfirlýsingu Natóher-
stjórnarinnar kemur skýrt fram
að ekki hefur verið mælt með
þessari framkvæmd. Þar segir
orðrétt: „After the feasibility stu-
dy is completed, the NATO Mil-
itary Commander, who is the
Supreme Allied Commandei
Atlantic, located in Norfolk,
Virginia, will decide if the airfield
is desireable and feasible."
Ef búið hefði verið að mæla
með varaflugvellinum þá hefði
jafnframt legið fyrir fyrsta kostn-
aðaráætlun, eins og utanríkisráð-
herra hefur reyndar haldið fram
og ekki hikað við að nefna tölur í
því sambandi. Bæði Þorsteinn
Ingólfsson og yfirlýsing SAC-
LANT eru sammála um það að
engin kostnaðaráætlun liggur
fyrir.
Þegar yfirlýsingin er borin
saman við ítarlega skýrslu Ríkis-
endurskoðunar Bandaríkjanna
um mannvirkjasjóð Natö kemur í
ljós að markmið forkönnunar-
innar er m.a. að gera grófa kostn-
aðaráætlun, svokallað „Type ‘A‘
Cost Estimate", skilgreina hern-
aðarlega þörf fyrir flugvöllinn og
afla annarra upplýsinga sem
nauðsynlegar eru taldar til að
æðsti yfirmaður Atlantshafsher-
stjórnar Nató geti mælt með flug-
vallargerðinni og lagt hana í til-
löguformi fyrir Varnaráætlana-
nefnd bandalagsins til samþykkt-
ar. Þegar það hefur verið gert má
ætla að nær útilokað verði fyrir
ríkisstjórn íslands að hafna gerð
varaflugvallarins.
í athugasemdum utanríkisráð-
uneytisins segir að engin „endan-
leg ákvörðun“ hafi verið tekin af
Atlantshafsbandalaginu um
byggingu varaflugvallar. Nató
hefur blátt áfram enga ákvörðun
tekið um þetta mál því að það er á
algeru frumstigi. Ennfremur er
sagt að fjárveiting hafi ekki verið
„afgreidd“ til byggingar varaflug-
vallar. Það hefur engin fjár-
veiting verið samþykkt innan
Nató, hvorki til ílugvallargerðar-
innar né forkönnunarinnar, eins
skýrt kemur fram í yfirlýsingu
SACLANT.
Hvað var hlægilegt?
Bréf til Eiríks framhaldsskólakennara frá Margréti rœstingakonu
Ég hef litið svo á Eiríkur að við
værum sósíalistar. Þess vegna
skrifa ég þér þetta bréf eftir að
hafa lesið skrif þín í Þjóðviljanum
í dag. Það er ágætt að vita að þú
hlóst ekki að okkur Sóknarkon-
um. Þú segir orðrétt: „Ég hló að
Ólafi Ragnari Grímssyni af því
hann lagðist svo lágt að hreykja
sér af því að hafa gert við Sókn-
arkonur kjarasamning sem færði
þeim nánast ekki neitt.“
Skoðum þetta nánar. Kjara-
samningur Sóknar var samþykkt-
ur með 387 atkvæðum gegn 20.
Hann færði þeim sem lægst höfðu
launin mestar kjarabætur, en
þeim sem höfðu náð öllum þrepa-
hækkunum minnstar launahækk-
anir. Samningarnir gilda frá 1.
apríl og mesta kauphækkun er
10.568 krónur, en minnsta hækk-
un 2.000 kr. fyrir utan hækkanir
síðar á árinu. Þetta finnst ykkur
háskólamenntuðum hlægilegt.
Þú segist hafa hlegið að Ólafi
Ragnari þegar hann hafi sagt að
Sóknarkonur gerðu sig ánægðar
með lélegt kaup og litla
kauphækkun. En þetta sagði
Ólafur aldrei. Það ert þú sem
hlóst og þú sem kemur þessu á
prent.
Og þú heldur áfram: „Ég hló
að Ólafi Ragnari Grímssyni þeg-
ar hann sýndi afstöðu sína til
launafólks með því að reyna að
etja saman hópum launamanna."
Er það nú orðið hlægilegt að etja
saman hópum launamanna?
Þið háskólamenntaðir ættuð
nú að fara að athuga ykkar gang.
Þið hlóguð líka þegar Ólafur
minntist á formann BSRB. Þið
hlóguð af því að ykkur finnst
hlægilegt að þið háskólamennt-
aðir gerið kjarasamninga sem eru
í líkingu við kjarasamninga ann-
arra sem vinna hjá ríkinu. Hvers
vegna?
Þið viljið markaðslaun, á það
að vera stefna íslenskra sósíalista
að markaðurinn eigi að ráða
öllu? Hverju á markaðurinn að
ráða og hverju ekki?
Ég er þeirrar skoðunar að það
eigi að taka tillit til menntunar,
ábyrgðar og erfiðis í störfum þeg-
ar samið er um launakjör al-
mennt. En burt með allan
menntunarhroka, og sameinumst
í því að byggja upp réttlátt
þjóðfélag.
Reykjavík 9. maí,
Margrét Björnsdóttir
Margrét starfar á Landspítalanum og
er félagi í Sókn.